Bicos e morreos

Hai que ter moi mala memoria para non se lembrar dese noso primeiro bico, compartido e desexado, que quen máis e quen menos deu case na clandestinidade e logo nos quitou o sono. Esa ansia adolescente que se rememora durante toda a vida e nos fai soñar con un tempo sen volta. Aquelas promesas de amor eterno, polo que faciamos nosos os versos de Bécquer cando non sabía o que lle daría á súa amada por un bico.

Ninguén me sabe dicir por que son os bicos o preámbulo do amor, como a sinatura e acordo do mesmo, como tampouco me saben dicir por que dexenerou nunha forma de impoñer submisión, de abuso de poder, de botín de ladrón, como aquel do poema de Benito Losada que se xustificaba con que, como na cara llo deixara, non era roubo, e aínda pedía con todo descaro “vén, que aquí estou, e róubame outro a min” que tanto nos recorda a recentes acontecementos da maior vileza machista.

O que ninguén pode asegurar é como naceu esa idea de bicarse nin como evolucionou ata o morreo. Xulio asegura que os primeiros bicos eran lambetadas entre nais e fillos, unha maneira de lavarlle a cara ou de pasarlle a comida mascada como fan as gavotas cos poliños, que dalgunha maneira iría evolucionando ata converterse nun aloumiño de beizos e mostra de cariño e afecto. Os rusos danse tres bicos cando se saúdan, nós bicamos na fronte ós anciáns, na meixela ós parentes e nos beixos ás e ós amantes. Pero os bicos tamén son símbolo de traizón coma a de Xudas

Dise que antes de que Alexandre Magno chegara á actual India, a este lado do Mar Negro non se sabía dos seus praceres. Pero o Magno morreu tres centos anos antes de Cristo e Homero, catro centos anos antes ca el, xa nos falaba dos cariñosos bicos de afecto.

Andando o tempo, aquel costume que xa se usaba na India máis de dous mil anos antes da nosa era, pasou a tomar o valor dun obxecto a posuír pola forza, como quen procura con el o triunfo do seu poder, nada que ver con ese cadro de Gustav Klim, que tanto se pode contemplar en vertical como en horizontal, de pé como deitado, ou aquel bico de Rodin, que nos mostra ós amantes envoltos nun cariñoso e compartido abrazo sen submisión.

Do afecto ó abuso hai un paso. Celebrar unha vitoria con un bico roubado só é un abuso de aproveitado, de sometemento, como foi aquel que o fotógrafo Einsenstaedt captou entre un mariñeiro e unha enfermeira na celebración do final da Segunda Guerra Mundial, que Greta Friedman, unha austríaca refuxiada do nazismo, con quen todos concordan que era a verdadeira protagonista daquela escena, só lembraba que o mariñeiro era moi forte, apertábaa moito e para nada foi un momento romántico. Non, ningún roubo é romántico e esa famosa foto, que para moitos celebra a vitoria contra o nazismo, tamén denuncia o que durante séculos foi unha constante en todas as contendas, dende Troia ata os abusos dos máis recentes conflitos bélicos, onde a muller é o ser máis vulnerábel e sometido polos vencedores.

Recoméndovos A historia, unha fermosa novela da italiana Elsa Morante.

Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia.)

A fin do mundo

 

                                 

Dende que sabemos da expansión do universo, a pregunta é ata onde vai chegar ou se acabará nun deses enigmáticos e desastrosos furados negros que engolen todo o habido e por haber. Sexa cal sexa o destino que lle agarda a todo este mundo, nin nós nin os nosos descendentes o imos ver. Moito antes de que ocorra apagarase o sol e a vida na terra desaparecerá en todas as súas formas e manifestacións.

Aínda así, pensar no final de canto nos rodea foi algo que sempre estivo presente, xa fose por análises e formulacións científicas ou por fantasías mitolóxicas en que todas as relixións nos amosan un castigo final con aparencia de xuízo para condenar, con algún tipo de tortura sen fin, á inmensa maioría, polo simple feito de querer vivir, cando moitas veces o castigo xa se nos aplica en vida coas múltiples e desastrosas guerras que nos amosan a cara da apocalipse. E se na Biblia nos falan dunha Sodoma e Gomorra, na Barbanza temos a mítica Valverde destruída, tamén, cunha chuvia de brea e lume, fortes ventos e xigantescas olas que lle fixeron dicir a Nosa Señora de Moldes aquilo de “non quero tal ver nin ver tal”. Máis drástico foi o asunto do diluvio, que tomaron para si distintas culturas e que Alejo Carpentier nos expuxo no inesquecíbel relato Os advertidos, onde non falta Noé co seu barco cargado de animais. E peor será a que nos espera se se executa esa tremenda Apocalipse do evanxelista, sobre a que tanto trataron freires e beatos medievais, con fogo, tronos e malvados seres padexando pecadores para alimentar as caldeiras do inferno, mentres uns poucos escollidos suben en anxelical compaña polas escadas da gloria.

Dá medo pensar nese drástico final que os viquingos asociaban cunha destrutiva guerra, o seu Ragnarok, unha batalla que acabará poñendo a cada quen no seu sitio para reformar ós desenfreados. O malo é que ningunha guerra puxo nunca a ninguén no seu sitio.

Os mitos e as lendas amósannos os medos de quen os creou e se para nós non pode haber nada tan duro como que chova lume e brea, tampouco é moi agradable que durante corenta días con corenta noites arrolle sen parar. Cada cultura e cada época ten a súa maneira de interpretar como vai ser o seu final. Estes días veume á memoria un conto bérber que contempla a fin do mundo como unha enchenta que o inunda todo, algo moi parecido ó de Noé, pero sen chuvia, pois neste caso a auga saía das mesmas pedras do lar de cada casa ou haima, xa que os berberiscos non entenderían que a chuvia, ese ben escaso que poucas veces os visita, fose ser mala para eles.

Modernamente inventouse o dun asteroide que vén de camiño para chocar coa Terra ou que o sol vai expulsar un relampo de lume que nos abrasará a todos. Pero os únicos asteroides e relampos de lume son os que caen cada día sobre a poboación civil de Gaza. Iso si é a fin do mundo para os gazatís sen que ninguén poida ou queira facer nada por impedilo.

Non sabemos como vai acabar o mundo pero polo de agora méteme máis medo a irresponsabilidade dos señores da guerra.

 Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición deBarbanza de La Voz de Galicia).

AVEIRO - II

 

Por Pepe de Rocaforte

          

Barcas nos canais de Aveiro

          O outro día non paraba de citar aquí parágrafos de Lobo Antunes. O motivo foi debido a que cando lin "Explicação dos pássaros" atopeime coa descrición dunhas paisaxes aveirenses moito máis reais e máis fieis que as xeradas polos meus ollos.

   Tanto na "Explicação...", como nas outras novelas da súa primeira época, (agora perdinlle un pouco a pista ó autor e xa non sei moi ben por onde vai). A paisaxe ten no médico lisboeta un protagonismo especial. Vémola vivir, rodear, envolver ás persoas, actuar como indutora dos seus estados de ánimo. Ou tal vez o estado de ánimo opere como modelador, ou modificador, da paisaxe. Non sei. Pero lembro agora canto cheguei a sentir as terras de Angola, sen nunca ter alí estado, gracias á lectura de "Os cus de Judas".

A maxia de Lobo Antunes fíxome oír o criquear dos grilos de Manando, a flora de Africa a flutuar livre, na atmosfera espessa de vibrações e cicios, sentirme coma el, mínimo no fondo da noite sen lúa, non existir nada, ningunha luz, ningún vulto, só o ruído do teu mexo invisible e as estrelas conxeladas na media laranxa do ceu, demasiado afastadas, demasiado pequenas, demasiado inaccesibles [ ... ] Acordar no medio da noite e sentir na quietude e no silencio o sono innumerable de África. E as madrugadas na Baixa do Cassanje, a incrible extensión azul do Cassanje, o odor vigoroso da terra ou do capim, o perfil confundido das árvores, o algodão aberto até ao horizonte numa pureza de neve amortalhada. E o rio Cambo, habitado polo silencio mineral dos crocodilos. O rio Cambo, o rio dos jacarés e das gibóias, as órbitas dos crocodilos á deriva na corrente, pensativas e atentas como as de uma rapariga á escuta, a pestanejarem a ironia mineral de certos bustos de Voltaire.

            E xa case me perdín de Aveiro. Pero volvo. Saíamos do hotel para a cidade,um vóo muito ténue de gotículas minúsculas ia e vinha no vento, e o brillo brunido do asfalto, decorado aquí e alá por unha ou outra fochanca, reflexaba diante do morro do coche os matices grises dun ceu de chumbo.

Catedral de Aveiro

Chegabamos ás primeiras casas e parabamos preto do canal. Ó atravesar a ponte, chegábanos o cheiro da agua turva, parada, em que flutuavan palhinhas, pedaços de madeira, um cesto, detritos vários, botes com os remos dentro, o betume difuso da bruma, o mar, talvez, lá muito longe. As rúas abríanse desertas diante nosa e camiñantes á toa por elas adiante sentiámonos como náufragos sen unha táboa á que se agarrar.

            A pesar da pequenez dos días de novembro, as horas facíansenos inacabables. Regresabamos ó hotel e desde a fiestra do cuarto axexabamos os barcos que regresaban na tarde cincenta, un detrás doutro, á estreita lingua de area da praia, a ría entraba lentamente no seu sono do mesmo modo que dúas voces se misturan; ó principio era a penas a lagoa desalmada e inmóbil de auga, a lingua saburrosa da area, os piñeiros estillazados na néboa, e a cidade ó lonxe, imprecisa como os ollos dos cegos. Despois as trevas borrábano to­do e voltabamos ó comedor do hotel, orfo de comensais, os camareiros en pé, pacientes, á espera de que acabásemos a nosa refección.

            Paréceme que era un sábado, ou tal vez un domingo, á tarde, cando xa non puidemos aturar máis. De paseo por unha das rúas da vila, tan deserta como unha biblioteca municipal, chegaron a nós desde o interior dun edificio calquera os sons tristísimos dun himno relixioso interpretado co fervor apocalíptico dun coro de fieis, quen sabe se adventistas, metodistas, ou testemuñas de Jehová.

            Pegamos no coche e entre unha chuvia a cada paso máis densa, atraída tal vez pola saudade insistente dos cánticos que acababamos de escoitar, enfiamos a estrada camiño do Porto e dixémoslle adeus á Barra, á ría, ó Vouga e á cidade dos ovos moles e os barcos moliceiros.

            Agora volvemos de novo. A alegría provocadora do verao aínda está lonxe no tempo e nin o vermello da salvia entre o verde nos canteiros, desde a brancura dos adoquíns que decoran as aceras (Ou os paseos; por favor, non me obriguen a poñer beirarrúas. Nin rubidoiro, nin televexo). Na praia da Barra bótase de menos o fervedoiro de bañistas en taparrabos que berran, brincan e se enfrentan destemidos ás ondas no medio do verao. E só vén a nos turbar aquela pa escavadora que aquí e acolá, a cada paso en máis sitios, procede a destruír concienzudamente as marxes da ría. Nin os camións que descargan toneladas e toneladas de entullo para cegar as xunqueiras e obrigan a fuxir os paxaros que Lobo Antunes explicaba. Agora medrarán grandes construcións de bloques no lugar onde aniñaban os patos e a saber quen, pero alguén si, é o que vai gañar.

NOTA: Todos os parágrafos en cursiva pertencen ás novelas "Explicação dos pássaros" e "Os cus de Judas", de António Lobo Antunes.