LITERATURA DE CORDEL

Por Pepe de Rocaforte

     Unha das ideas tópicas máis habituais cando os anos se acumulan no noso calendario é a de imaxinar que calquera tempo pasado foi mellor.

     Andaba eu a matinar nas feiras da miña infancia e, á vista de como derivaron ata a época actual, ocorréuseme que as daqueles anos tiñan máis encanto, unha maior variedade e atractivo. Que eran mellores, en suma. Alí había gando: vacas, porcos, ovellas, galiñas. Vendedoras de froita: cereixas, mazás, ameixas, peras, noces, uvas. Ferreiros e vendedores de aveños para os labores do campo: sachas, gadañas, fouciños, angazos, gallas. Torneiros. (O meu avó materno era torneiro e vendía mangos para fouciños, fusos, rocas. Tamén facía pínfanos e flautas, pero por encargo, non para vender nas feiras. O meu padriño era zoqueiro e tamén montaba na vila o seu tenderete os días de feira).

     Compre lembrar ademais as personaxes de maior atractivo para os rapaces: a vendedora de unturas feitas con graxa de cóbrega para curar o reuma e non sei cantos males máis, que chamaba a atención cunha serpe de boas dimensións escorregándoselle arredor do pescozo. A vidente que respondía preguntas da xente sobre a situación dos parentes na emigración (e levaba vendados os ollos para non ver a quen preguntaba e sen embargo describilo correctamente cando o seu acompañante a interrogaba sobre o aspecto do preguntador,  un bo modo de mostrar as súas dotes adiviñatorias).

     Pero o personaxe principal era o cego coa guitarra ou o violín acompañando á cantora que refería truculentas historias en verso máis ou menos ben medido, historias impresas en papel que logo vendía entre os espectadores e espectadoras ansiosos de levar para a casa informacións de boa man sobre os feitos que acababan de oír.

     Veume todo esto á cabeza á vista dunha reste de folletiños que me trouxeron do Brasil. Quen mos trouxo veunos nunha feira en Campinas, nun tenderete co reclamo de “literatura de cordel”, botoulle unha ollada a un e leu: ...lá na Península Ibérica / cordão se chama cordel / onde eram penduradas / as folhinhas de  papel / nascendo daí o nome / desta cultura fiel. / O cordel sempre cresceu / numa dimensão tamanha / espalhou-se pela França / em Portugal e Espanha...

     Pareceulle unha curiosidade que me había gustar e tróuxome uns cantos folletos, entre os cales viña “A moça que virou cachorra porque foi ao baile funk”: Lá no Rio de Janeiro / residia Gabriela /pela sua fermosura / tinha o apelido de Bela / e os pais con muito carinho / faziam tudo por ela / mas Bela  tinha a conduta  / de uma pessoa ruim / enquanto seus pais rezavan / ela fazia um festim / zombava das coisas santas / com instinto de Caim... 

     ¡Velaí os cantares de cego das feiras da miña infancia! De España e Portugal chegaron ó Brasil e alí aínda se conservan hoxe. ¿Cantas cousas aquí desaparecidas aínda se poderán atopar alá?

     Pero, ¡ai, que perigosa é a miña tendencia a magnificar o pasado!