AVEIRO - II

 

Por Pepe de Rocaforte

          

Barcas nos canais de Aveiro

          O outro día non paraba de citar aquí parágrafos de Lobo Antunes. O motivo foi debido a que cando lin "Explicação dos pássaros" atopeime coa descrición dunhas paisaxes aveirenses moito máis reais e máis fieis que as xeradas polos meus ollos.

   Tanto na "Explicação...", como nas outras novelas da súa primeira época, (agora perdinlle un pouco a pista ó autor e xa non sei moi ben por onde vai). A paisaxe ten no médico lisboeta un protagonismo especial. Vémola vivir, rodear, envolver ás persoas, actuar como indutora dos seus estados de ánimo. Ou tal vez o estado de ánimo opere como modelador, ou modificador, da paisaxe. Non sei. Pero lembro agora canto cheguei a sentir as terras de Angola, sen nunca ter alí estado, gracias á lectura de "Os cus de Judas".

A maxia de Lobo Antunes fíxome oír o criquear dos grilos de Manando, a flora de Africa a flutuar livre, na atmosfera espessa de vibrações e cicios, sentirme coma el, mínimo no fondo da noite sen lúa, non existir nada, ningunha luz, ningún vulto, só o ruído do teu mexo invisible e as estrelas conxeladas na media laranxa do ceu, demasiado afastadas, demasiado pequenas, demasiado inaccesibles [ ... ] Acordar no medio da noite e sentir na quietude e no silencio o sono innumerable de África. E as madrugadas na Baixa do Cassanje, a incrible extensión azul do Cassanje, o odor vigoroso da terra ou do capim, o perfil confundido das árvores, o algodão aberto até ao horizonte numa pureza de neve amortalhada. E o rio Cambo, habitado polo silencio mineral dos crocodilos. O rio Cambo, o rio dos jacarés e das gibóias, as órbitas dos crocodilos á deriva na corrente, pensativas e atentas como as de uma rapariga á escuta, a pestanejarem a ironia mineral de certos bustos de Voltaire.

            E xa case me perdín de Aveiro. Pero volvo. Saíamos do hotel para a cidade,um vóo muito ténue de gotículas minúsculas ia e vinha no vento, e o brillo brunido do asfalto, decorado aquí e alá por unha ou outra fochanca, reflexaba diante do morro do coche os matices grises dun ceu de chumbo.

Catedral de Aveiro

Chegabamos ás primeiras casas e parabamos preto do canal. Ó atravesar a ponte, chegábanos o cheiro da agua turva, parada, em que flutuavan palhinhas, pedaços de madeira, um cesto, detritos vários, botes com os remos dentro, o betume difuso da bruma, o mar, talvez, lá muito longe. As rúas abríanse desertas diante nosa e camiñantes á toa por elas adiante sentiámonos como náufragos sen unha táboa á que se agarrar.

            A pesar da pequenez dos días de novembro, as horas facíansenos inacabables. Regresabamos ó hotel e desde a fiestra do cuarto axexabamos os barcos que regresaban na tarde cincenta, un detrás doutro, á estreita lingua de area da praia, a ría entraba lentamente no seu sono do mesmo modo que dúas voces se misturan; ó principio era a penas a lagoa desalmada e inmóbil de auga, a lingua saburrosa da area, os piñeiros estillazados na néboa, e a cidade ó lonxe, imprecisa como os ollos dos cegos. Despois as trevas borrábano to­do e voltabamos ó comedor do hotel, orfo de comensais, os camareiros en pé, pacientes, á espera de que acabásemos a nosa refección.

            Paréceme que era un sábado, ou tal vez un domingo, á tarde, cando xa non puidemos aturar máis. De paseo por unha das rúas da vila, tan deserta como unha biblioteca municipal, chegaron a nós desde o interior dun edificio calquera os sons tristísimos dun himno relixioso interpretado co fervor apocalíptico dun coro de fieis, quen sabe se adventistas, metodistas, ou testemuñas de Jehová.

            Pegamos no coche e entre unha chuvia a cada paso máis densa, atraída tal vez pola saudade insistente dos cánticos que acababamos de escoitar, enfiamos a estrada camiño do Porto e dixémoslle adeus á Barra, á ría, ó Vouga e á cidade dos ovos moles e os barcos moliceiros.

            Agora volvemos de novo. A alegría provocadora do verao aínda está lonxe no tempo e nin o vermello da salvia entre o verde nos canteiros, desde a brancura dos adoquíns que decoran as aceras (Ou os paseos; por favor, non me obriguen a poñer beirarrúas. Nin rubidoiro, nin televexo). Na praia da Barra bótase de menos o fervedoiro de bañistas en taparrabos que berran, brincan e se enfrentan destemidos ás ondas no medio do verao. E só vén a nos turbar aquela pa escavadora que aquí e acolá, a cada paso en máis sitios, procede a destruír concienzudamente as marxes da ría. Nin os camións que descargan toneladas e toneladas de entullo para cegar as xunqueiras e obrigan a fuxir os paxaros que Lobo Antunes explicaba. Agora medrarán grandes construcións de bloques no lugar onde aniñaban os patos e a saber quen, pero alguén si, é o que vai gañar.

NOTA: Todos os parágrafos en cursiva pertencen ás novelas "Explicação dos pássaros" e "Os cus de Judas", de António Lobo Antunes.