sábado, 30 de xuño de 2018

Pedindo paso


É de sempre que os mozos pidan pasos e ós vellos lles custe ceder o asento.
Karan Mahajan, un escritor indio en lingua inglesa que ós seus 34 anos xa é recoñecido con varios premios á calidade literaria, nunha historia curta narra como durante a lectura de presentación da nova obra dun escritor famoso, nun lugar exclusivo, e coa asistencia das primeiras plumas do país (seguramente con tarxetas e croquetas), hai un atentado do que só sobrevive un dos escritores. Entón, unha das grandes editoriais decide sacar unha antoloxía con textos dos falecidos, escollidos polo único sobrevivente. Pero ó mesmo tempo, levados por esa onda de homenaxes, por ese lamento popular, tan contaxioso en quente como esquecible co paso dos días, os escritores novos, aqueles a quen non lles é doado publicar ou de facelo sempre quedan relegados ó plano das grandes promesas, deciden sacar a súa antoloxía con textos propios, en homenaxe ós mortos, pero con clara intención de facerse presentes no panorama literario, baixo un título que pode ser algo así como “Os novos lembran”, que traducido á linguaxe cotiá vén significar “non renegamos dos vellos pero nós tamén existimos”.
A narración, escrita en primeira persoa, remata cunha reflexión do autor na que asegura como grazas a aquela homenaxe el é agora un autor coñecido.
¿É ficción ou é realidade este conto?. Podemos falar de literatura como de calquera outro oficio, como sabendo subirse á onda o surfista pode percorrer quilómetros de praia sen baixarse da táboa, ou como arroupado coa capa do mestre o alumno ten a porta aberta en todos os cenáculos.
De quen se di que saíron sen buscar o apoio explícito dos seus maiores, pero si amosando unha bagaxe moi profunda, tal vez aproveitando o aburrimento que produce ver sempre o mesmo, foron aqueles modernos do fauvismo, a quen trataron como iso, como feras, como brutos contra as normas ditadas pola Academia, porque eran quen de pintar as follas das árbores de cor azul ou a cara dunha persoa de cor verde. Eles rebeláronse contra aquel academicismo que camiñaba asolando os gromos con bastón de mal apoio, obrigando a seguir unhas normas na forma, na cor e ata na conducta. Os modernos, os feras aqueles de Francia, que cando non os admitían no Salón de Outono, a exposición máis importante do ano e do mundo no seu tempo, montan ó lado o seu particular salón dos Independentes que atraía máis público co outro. E non protestan porque entre as súas obras se expoña un bronce de Albert Marque representando a un neno ó estilo de Donatello, un escultor que levaba máis de cinco centos anos morto. Eles colgan os seus cadros de cores vivos e toman a broma ó crítico Luís Vauxcelles cando exclama horrorizado esa frase que se fixo famosa e lles deu nome: “¡Donatello entre as feras!”.
Ó final todos sabemos quen eran aquelas feras e ninguén se lembra de Albert Marque. Pero aínda así a xente nova poucas veces ten a oportunidade de amosar a súa valía sen ser posta en dúbida ou comparada con alguén, como se para ser mestre de taller ou contramestre de barco fose condición imprescindible ter cumprida unha determinada idade. Esa experiencia como nai da ciencia tamén o é do vicio e da rutina contra a que cada xeración ha de loitar. Tal vez por iso os conflitos pai-fillo son parte da vida, uns conflitos que Bertolucci, na súa película Soñadores (2003), nos lembra pola boca dun dos protagonistas: o fillo sempre está matando ó pai.

xoves, 28 de xuño de 2018

ESES MARABILLOSOS POLÍTICOS


Por Pepe de Rocaforte
            Expoñía o outro día dous feitos, en superficie similares, (refírome á reprimenda de Macron a un adolescente francés e á dun futbolista portugués a uns rapaces angolanos) coa intención non expresada de que algún posible lector se parase a matinar sobre as diferencias existentes entre un e outro e sacase a súa opinión sobre o particular.
            Por diversos motivos para min o comportamento máis impresentable, non o negarei, foi o do presidente da República Francesa. E non porque teña unha particular teima contra os políticos, aínda que moitas veces fagan méritos máis que suficientes para consideralos persoas escasamente recomendables.
            Vénme ó caso a recente posta en escena do actual presidente da Xunta, señor Núñez Feijoo. ¿A quen quixo enganar con esa declaración tan meditada, durante varios días, de que non optaba á presidencia do Partido Popular porque o seu compromiso é o de servir a Galicia?
            Este home faino dunha maneira tan burda que, despois de se emocionar ata o pranto coa declaración do seu irrenunciable compromiso con Galicia, non tarda tres días en anunciar que hoxe non, pero dentro dun par de anos será outra cousa e daquela (unha vez fracase quen agora se faga co poder no partido, como é case seguro) o seu compromiso coa gobernación do noso país non será o máis importante e poderá poñer proa a Madrid para chegar a Génova como O Salvador).
  
          ¿Pero salvador de que?, preguntámonos nós. Deámoslle un repaso ós números deste xestor que non merecemos: Feijoo chegou ó poder en maio de 2009, coa crise económica en marcha e o crac financeiro no máis alto. E a pesar deso desde entón a taxa de desemprego pasou do 12,2% ó 15,1%. A afiliación á Seguridade Social baixou dos 1.031.552 do primeiro trimestre de 2009 ós 998.091 do primeiro trimestre de 2018. O desemprego de longa duración duplicouse, desde o 3,4% ó 7%. A taxa de paro entre mozos de 20 a 24 anos medrou do 28,6% ó 33,6%, mentres a do tramo de 16 a 19 anos pasou do 41% ó 53,7%.
            Feijoo di que gracias á súa xestión a economía recuperouse e o gasto público autonómico é hoxe superior ó do goberno do Bipartito. Minte. O presuposto consolidado da Xunta foi en 2009 de 11,8 millóns de euros. Para este exercicio están previstos pouco máis de 10,7 millóns, é dicir: un 9,3% menos, sen ter en conta o incremento que rexistraría aplicando o efecto da inflación. Presume tamén de austeridade, pero nestes anos a nosa débeda pública disparouse un 185%, pasando dos 3.923 millóns de euros do primeiro trimestre de 2009 ós máis de 11.200 millóns do último cuarto do 2017. (Tomo todos estes datos de “Público”, 9-6-2018).
            Por favor, que se deixe de salvarnos a vida ós galegos, el e o seu partido, e que se vaia presidir a Fundación Inditex, ou o que sexa.

mércores, 27 de xuño de 2018

Xabier P. DoCampo












     Onte faleceu un escritor ao que admiraba. Esta adicatoria no libro "Adelaida é tremenda" ten vinte e catro anos, mais lembro perfectamente a ilusión que me fixo, e lembro a Xabier reflexionando sobre como a televisión viñera roubar espazo a unha literatura oral na liña dos relatos do libro no que estaba traballando, probabelmente "Cando petan na porta pola noite". Venme á memoria a frase "Con mando a distancia", tal vez como título a barallar... quen sabe. Non creo que el lembrase as conversas dese día nin a esa nena que resultaba chamarse como un personaxe seu, mais na tristeza da súa perda, coido que é fermoso ter chegado a escoitalo.                                                                                             Adelaida Vidal

sábado, 23 de xuño de 2018

O peso dunha foto

      Sabido é que as fotos teñen un peso que aumenta cos anos, unhas veces para ben e outras para non tanto, e se non que llo digan a Moncho, que é sinalado pola rúa por un amor que el di inexistente. Mais cando o río sona...
      A pesares de non ter sido nunca un mozo de éxito, certo día, cando estabamos en clase de Química, correu pola aula un rumor de sorrisos e miradas: Moncho ten moza. E unha pregunta ocupou mentes e bocas como un vento de nordés: ¿Quen é ela?. Ela era unha experta comerciante en asuntos amorosos, quen acababa de discutir co noivo propietario de iate e planadora, a quen pretendía darlle ciúmes co gafotas de peluxe no beixo, tres anos máis novo có outro e ansioso por saber como é ó tacto a man dunha rapaza. Pero así son as cousas do namoramento, que un fíxase máis no envoltorio ca no que ese papel sedoso envolve e Moncho non se decatou de que aquilo non era amor senón necesidade. Durante o tempo que lle durou non lle foi mal e ata quixo inmortalizar aquela esplendorosa época cun par de fotos colléndolle a man a aquela envexable serea sen praia. Pero como todos os amores de comenencia este tamén acabou, non sei se por infidelidade, se por recomposición do status perdido ou se porque algún amigo, xa fose por envexa ou por consello gratuíto o advertiu contra aquela amizade perigosa que non lle ía traer nada bo, alguén a quen debía manter arredada da vista de todos se quería chegar a bo porto. E todo acabou, aparentemente, cando aquela beleza anunciou o seu compromiso de voda co ciumento que usaba after shave todos os días.
      Pasaron os anos, e a crise dos cincuenta anunciou a rotura dun matrimonio apuntalado por tarxetas de crédito e caprichos de alto avoengo; e cando Moncho pensaba que aquela historia xa era pasado, actuaron as criminais redes sociais para lembrala; e a súa filla máis nova, volveu do exame de selectividade amosándolle no facebook unha daquelas fotos e preguntándolle quen era ese mozo feíño, que se lle facía tan coñecido, collido da man de quen fora a beleza máis famosa da bisbarra, e quen agora que se está divorciando do marido circula polas redes coa acusación de infidelidade recalcitrante. Moncho, sen se atrever a revelarlle a identidade, deixou que o descubrise polas redes, e asemade que outros con máis lixeiro dedo indicaran ó pé da foto que en máis dunha ocasión se viron xuntos nalgún lugar da bisbarra, que Moncho ten un coche que non se poden permitir outros con semellante emprego de funcionario, ou que coa desculpa de preguntar polos fillos en idade escolar, ela visitábao no instituto onde exercía de titor. A mesma esposa de Moncho lle pediu contas por mor daquela foto de adolescencia e do ruxerruxe que circulaba polo pobo, se el tiña algo que ver cos negocios daquela familia ou coa roupa interior daquela dama, e non bastou que el limitase todo á memoria da adolescencia, cando aquela aínda non tiña a fama de caza-dotes, caza-amantes e destroza-corazóns, porque as voces seguiron con tal insistencia que Moncho houbo de renunciar incluso a ir ó bar de Paco, onde o seu amorciño doutro tempo toma o vermú do mediodía e o café de media tarde, evitando que os vexan xuntos porque esa foto segue e seguirá perseguíndoo, cortándolle as ás e condicionando a súa vida.

xoves, 21 de xuño de 2018

CONFIANZAS AS XUSTAS


Por Pepe de Rocaforte



            Hai un par de días puiden ver na televisión un pequeno incidente entre o presidente francés Emmanuel Macron e un adolescente durante a celebración dun acto de homenaxe ós líderes da Resistencia. O suceso foi moi difundido polos medios de información e supoño que todo o mundo estará ó tanto del, pero por se acaso vouno repetir aquí.


Ó inicio do acto un rapaz duns quince anos saudou a Macron con un “¿Que tal, Manu?” Para marcar as distancias e poñer a cada un no seu sitio, o presidente francés cortou ó mozo cun seco “Estás nunha cerimonia oficial e teste que comportar como é debido. Podes facer o imbécil, pero hoxe toca a Marsellesa e o Canto dos Partisanos. Chámame Señor Presidente da República, ou Señor”. E aínda agregou: “O día que queiras facer a revolución, saca antes o teu título e gánate a vida por ti mesmo. Despois vaille dar leccións ós demais”.
            Ata aquí o feito, sobre o cal non vou entrar en valoracións, que poden ser de varios tipos e, en principio, todos respectables. Pola miña parte o caso tróuxome á memoria unha historia, “O gran Barrigana”, contada por Antonio Lobo Antunes no seu “Libro de Crónicas”, unha interesante recopilación de artigos xornalísticos do autor.

O escritor portugués dá aí unha relación de grandes porteiros lusos a quen veu actuar (na cal chamoume a atención non ver citado a Vítor Baia, tamén gardameta do Porto e internacional, como Barrigana). E mostra a súa mágoa por non ter visto nunca xogar ó bautizado por un xornalista francés como “Mãos de Ferro”.
            Pero logo refire que en 1973, na Baixa do Cassanje, durante a guerra de Angola, un día que se achegou ó campo de fútbol  do Ferroviario do Malanje reparou nun home de certa idade, calvo e barrigón, vestido con roupa de adestramento, lanzando balóns a un mulato na portería. Uns rapaces que seguían a sesión, aplaudían e berraban: “Dálle, Barrigana. Sacúdelle, Barrigana. Mátao, Barrigana”. O Altísimo atendía finalmente os desexos do escritor. Aquel home era o gran Mãos de Ferro ensinando fútbol ós mozos das chabolas angolanas.
            «A cada chut do xenio –escribe Lobo Antunes-, os rapaces admirados berraban: “Dálle con todo, Barrigana” cunha familiaridade que irritou ó meu ídolo. Ninguén, desde o seu punto de vista e desde o meu, xefe de Estado, mariscal de campo, papa ou dentista, tiña dereito a tutear ó divino Frederico Barrigana. Xustamente indignado con tamaña ofensa, o Mãos de Ferro detivo cun xesto (... ó porteiro...), avanzou co índice levantado cara ós nenos paralizados do susto e ordenou cunha voz terrible de Xuízo Final, para facerlles falar ben ensinándolles a respectuosa cortesía debida ós deuses que moi de vez en cando a misericordia de Xúpiter envía ó noso encontro para xustificarnos a existencia, conquistadores, santos, xeómetras e recadadores de impostos: “Nin Barrigana nin de tu. De vostede, señor Barrigana.
»E nunca o admirei tanto como ese día».
            Quede claro que non é a mesma cousa que o conto do Macron. Polo menos parécemo a min, pero aí deixo o caso.