Por Pepe de Rocaforte
Un dos misterios ós que periodicamente lle veño dando voltas na cabeza sen lle atopar explicación plausible é o de como tanta ama de casa, non xa de Pontevedra para abaixo, senón mesmo da Coruña, Santiago, Ferrol, e vai ti saber de cantos máis sitios, pode viaxar calquera mércores do ano, armada de santo entusiasmo aforrador, a facer provisión de gangas na feira semanal de Valença, de onde regresará chea da satisfacción que dá o facer economías en épocas de tanta estreiteza como as actuais, con dez carretes de fío a un terzo do prezo de venda na súa localidade, cun par de quilos de toallas calidade garantida case á metade do que aquí lle custarían, con alfombras, pratos, cazolas, plantas de xardín, panos de cociña e cuberterías feitas probablemente en Culleredo.
Para lle buscar explicación in situ a tan curioso fenómeno baixei á vila bastión do norte portugués unha cuarta feira desta primavera que acabamos de empezar e as primeiras reflexións que me viñeron ó chícharo mentres pasaba a cento vinte pola autovía sobre o Miño ilumináronme como unha revelación.En primeiro lugar constatei que o progreso aporta a cada paso máis comodidade ás nosas vidas: Gracias á autovía xa non se forman aquelas bichas inmensas, causantes de tanta desesperación nos tempos en que botabamos fume, adiantando dez metros cada quince minutos, para poder cruzar a vella ponte de ferro dos tempos de Eiffel, onde aínda por riba nos tiñamos que resignar á parada obrigada para lle mostrar o careto retratado en pasaporte ó carabineiro e/ou guardinha de turno.
Pero tal constatación levoume a un descubrimento non tan grato: Este progreso, o mesmo que nas empresas que se "redimensionan", se fusionan ou modernizan os seus procesos produtivos, trouxo aparellada a desaparición de moitos postos de traballo, empezando por guardinhas e carabineiros, por exemplo; porque supoño que os vellos postos de gardas fronteirizos serán considerados amortizables dentro da estrutura das forzas policiais ou militares de cada país.
A desaparición de todos aqueles formalismos de fronteira, xunto coa ampliación de coberturas das casas aseguradoras de coches, levou tamén consigo a existencia daqueles bochinches onde en menos tempo do que canta un galo de Barcelos che arranxaban a "carta verde" nun produtivo negocio no cal despois do pago en efectivo tiñas que te encomendar cun par de oracións a San Cristobo bendito para que non che pasase nada na estrada, porque en caso contrario tal vez descubrises con moi pouca alegría a escasa fiabilidade do seguro contratado.
Item máis: Tamén se foi tomar por retampufa o pequeno, aínda que supoño produtivo, negocio de verao dalgúns espelidos rapaces tudenses que, armados das súas bicicletas como ferramenta de traballo, buscaban na cola as faccións dos viaxeiros máis impacientes con obxecto de ofrecérselle como guías para un atallo por onde adiantar postos e saír seiscentos metros máis adiante, no stop ó lado do parador de San Telmo.
Conste que a supresión destes “postos de traballo” é a que máis sinto, non só polo que supoñía de (escaso) alivio ó automobilista na espera de cruzar a fronteira, senón pola magnífica aprendizaxe que representaba para aqueles futuros produtores de cara á iniciación na loita polo pan.
Hoxe en día, obviadas bichas, "cartas verdes" e alfándegas, ó entrar coma un lóstrego pola nova ponte quedan á esquerda as murallas de Valença, das que nun vistazo rápido ó paso pódese observar a práctica desaparición dos vellos cañóns apuntados ameazadoramente cara ás terras de Aquén Miño. Só nun dos baluartes ou miradoiros, sobre o río remansado entre as veigas que se estenden nesta mañá iluminada pola raiola de sol que fura a panza de burra das nubes baixas e, do outro lado, a cidade de Tui, coroada pola silueta guerreira da súa catedral. Só nun deses baluartes, digo, permanecen unhas pequenas colubrinas (chámolle así, aínda que a miña ignorancia artilleira tal vez me estea facendo incorrer nun erro incualificable), restos disuasorios dun pasado defensivo que se enfrentaba arrogante ó inimigo familiar.
O de arrogancia ven ó caso polo letreiriño aquel que había ó pé dun cañón, a estas alturas xa non lembro con certeza se en Caminha ou en Valença, que máis ou menos rezaba: «Para Espanha basto eu só». Non sei se tal letreiro permanece ou foi arrombado no faiado dos trastos vellos pola exquisita cortesía portuguesa; unha cortesía que chegaba a extremos coma o de que nunha conversa con amigos do Alem Minho non mencionasen Aljubarrota diante túa por delicadeza, o que te deixaba tan pampo como quedaría un francés a quen, polo mesmo motivo, non lle quixeses lembrar Pavía ou San Quintín.
Continuará
