martes, 30 de marzo de 2021

OS OBXECTOS DE XABIER


Por X. Pérez Mondelo 

Xabier nunca nos dixo que non e, daquela, nós sempre lle dixemos que si, aínda que só fose para estarmos á altura da súa insubornable lealdade. Tampouco nunca nada lle demos e, certamente, tampouco el nunca nada nos pediu. E así fixo con todos os que o reclamaron ao longo dos anos e do país.

     Nunha das súas interminables andainas de narrador errante, un día acompañounos nunhas xornadas literarias que todas as primaveras organizabamos no instituto sobre literatura infantil e xuvenil de Galicia e do ancho mundo, que el tanto tiña percorrido no seu afán de contar.

     Para os que alí estabamos, rapaces e profesores, nun salón de actos onde xa non cabía unha agulla, a intervención de Xabier foi inolvidable pola súa entrega e pola súa arte única de narrar. Durante tres horas ben cumpridas todo o espazo foi un ámbito máxico do que ninguén quería despertar: un acto de amor á palabra e a cada un dos presentes, aos que se entregou sen límite. Un esforzo tan xeneroso, ao que non tiñamos máis forma de agradecer que as nosas grazas e que nos levou a non voltar de aí en diante a pedirlle favor ningún, en canto que, 'de tanto amor en xusto pago', non tivesemos outra xeito de gratitude máis acaído que lle ofrecer . Sempre nos quedará esa débeda pendente, como a que tantos de nós contraemos co seu amigo Agustín e tantas outras e outros creadores que a ninguén pediron nada a cambio. E esas non eran forma de proceder, esa lixeireza á hora de tratarmos na nosa casa aos nosos propios convidados, os mesmos que en tantas ocasións nos teñen honrado coa súa presencia.

     Non recordamos máis nada dese día. Só a súa entrega desmesurada.

     Seguramente algún dos contos e sucedidos daquela tarde fosen os agora recollidos no seu novo libro, Contos de obxectos, belamente iluminado polas fotografías do seu fillo Daniel. El déixaralles dito a el e a súa nai María Xesús Bello que nunha gabeta quedaba este tesouro: oito contos inolvidables nos que Xabier, como adoitaba facer en todas as facetas da vida e nos seus múltiples compromisos, puxo a súa alma núa e enteira de neno chairego, mestre ledo e narrador clásico, dos de longa estirpe, un saber aprendido por camiños de 'carne de peito', só transitables polos elexidos. Unha elección que lle viña dada, imposible de aprender en taller ningún de escrita narrativa. El tiña ese don, víñalle de nacencia, de pai muiñeiro de pucha enfariñada, e nai costureira, e de toda a súa veciñanza. A súa arte non é impostada nin libresca, el coñecía os códigos secretos dos contadores vellos, ao cabo pertencía a esa tribo e tiña interiorizada de seu toda a súa cosmovisión e os seus modos de expresión, e de aí a naturalidade, a verdade de toda a súa obra, da que este libro é a quintaesencia. Diríamos que o máis alto logro. O derradeiro galano que nos deixa Xabier P. Docampo, irmao sempre e con todos xeneroso.

Tallo feito por Xabier para a súa casa de Vilarón, na Capela".

 

 

luns, 29 de marzo de 2021

FACENDO O CAMIÑO (9)


DE NAVARRETE A NÁJERA

Por Pepe de Rocaforte 

Panteón dos Reis en Nájera

26 de maio – Hoxe volvemos facer unha etapa curta, tal vez para nós a máis curta do camiño: só catorce quilómetros; pero non quixemos alargar a camiñada porque a noite anterior quedaramos co grupo “culinario” en xuntarnos aquí. O malo é que cando xa imos chegando ó final da etapa atopamos ó eibarrés Jaime que vén de frente cara a nós, acompañado dunha filla que, xunto con outro fillo e a muller, viñera visitalo o día anterior a Navarrete. A muller traía un coche e os fillos outro. Por facer unha proba de como era a cousa de camiñar quixeran os tres, muller e dous fillos, facer a etapa a pé e daquela Jaime e Chus colleran os dous coches e viñeran con eles pola estrada. Con tan mala fortuna que nun momento en que se lle cruzou un can, Jaime freou en seco para non atropelalo e Chus, que viña detrás, empotrouse contra el e disque está ferido.

Agora Jaime e a filla viñan de avisar a grúa e unha ambulancia e regresaban ó lugar do accidente. Despois, xa pola tarde, saberiamos que o de Chus non foi moito. Un ollo morado, cunha ferida na cella, contra a que se lle rompeu un cristal das gafas, e outra nunha perna, por baixo do xeonllo, aínda menos mal. Esta última lesión posiblemente lle impida proseguir o camiño.

Polo demais, día sen outras historias. Sábado. Moita xente de paseo. Nais con nenos en cochiño pola beira do río. Nunha rúa do centro da vila atopamos un belga que se ofrece a mostrarnos onde se encontra o albergue. Cóntanos que el xa fixo seis veces o camiño, unha delas desde Brujas, dous mil oitocentos quilómetros. A viaxe levoulle catro meses. Agora está acondicionando unha casa que mercou en Azofra para instalar outro albergue, porque seica o que hai alí actualmente é moi pequeno e resulta insuficiente para tanto peregrino como se bota ó camiño na actualidade. Dános unha tarxeta e di que se para o ano volvemos xa poderá ofrecernos aloxamento.

Xantamos nun mesón con moi boa relación calidade-prezo, como se di agora. Unha minestra de verduras, año con pementos, torta de queixo e viño. Despois do xantar, unha tarde de sol e preguiza. Facemos un percorrido polo mosteiro de Santa María la Real, cun marcado aire de templo-fortaleza, onde o fresquiño convida a descansar, afastados do sol exterior. Aproveitamos para visitar no interior o panteón dos reis de Nájera-Pamplona, que nos trae á cabeza os sepulcros dos reis de Galicia na catedral de Compostela. Por certo: eses aínda non os puidemos ver. ¿Cando os abrirán ó público?

De novo polas rúas da vila, con este día de calor dá gusto pararse na sombra entre as pedras vellas, roídas polo tempo. Logo, cada un do noso grupo vaise pola súa conta; nós imos dar un paseo pola aba do monte que, cortado case a pico, protexe a poboación. Seguimos un camiño ata a entrada dunhas covas que nos chamaron a atención desde a beira do río, pero o acceso a elas está cortado cunha porta de ferro e chapa. Seica coma estas hai por aquí algunhas máis e non teñen que ver con aquela na que se encontrou, debaixo de onde agora está a catedral, a imaxe da “Virgen de la Cueva”, ¿a de “que llueva, que llueva”? Ó mellor si. Finalmente, sen lle botar unha ollada a tantas máis cousas como hai que ver nesta vila, non nos queda máis remedio que regresar ó albergue para preparar a cea e logo buscar o merecido descanso con vistas a mañán,.

(Etapa 10)