domingo, 30 de novembro de 2014

EUSTAQUIO PELLICER (e 2)

Por Pepe de Rocaforte
            Deixara na entrega anterior a Eustaquio Pellicer a punto de marchar de España, ben fose por razóns políticas, ben por desexos de acadar fortuna. Ou por ambos motivos á vez.
            En 1886 chega a Montevideo, onde pon en marcha unha tenda de calzado. “Vin para facer fortuna no comercio”, dicía. Pero ó pouco tempo empeza a colaborar no xornal “La Unión Gallega” de José F. Agrasar e Ramón Cerdeiras, onde escribían Curros Enríquez, Murguía, a Pardo Bazán, Pastor Díaz e outros.
            Funda logo un semanario, “La Pellicerina”, de vida efémera. Entra como redactor do diario “El Ferrocarril” e máis adiante, en 1890, xunto co debuxante alsaciano Charles Schütz (non confundir co norteamericano Charles Schulz), funda “Caras y Caretas”.
            A revista non ten o éxito esperado e en 1892 Pellicer trasládase a Buenos Aires en busca de ventos máis propicios. Alí empeza a colaborar no diario “La Nación”, onde fai amizade con Bartolito Mitre, fillo do expresidente arxentino Bartolomé Mitre. En decembro de 1893 o xornal envíao como corresponsal a España, de onde regresa en 1896, e mantén unha pequena columna, “A pesca de noticias”, con tanto éxito que ó pouco tempo  ocupa sete columnas do xornal. Será entón cando o expresidente Mitre, á vista do espazo da sección de Pellicer, di de forma terminante: “¿Qué? ¿”La Nación” convertida nun diario humorístico? Desde mañán desaparece esta sección”. E así foi.

            Pellicer non se desanima e xunto con Bartolito refunda “Caras y Caretas” que sairá a luz en outubro de 1898. Ó se negar España a aceptar a independencia cubana naqueles días, os españois radicados en América foron peor vistos que en circunstancias normais, polo que se considerou conveniente non figurar Pellicer como director. Tampouco se considerou oportuno poñer no cargo a Bartolito. O xeneral Mitre non admitiría ver o seu apelido á frente dunha publicación que ridiculizaba a políticos. A solución foi nomear director (nominal) a José Seferino Álvarez; “Fray Mocho”.
            En 1903 Pellicer abandona a revista en desconformidade coa dirección que pretendía tomar e funda “PBT, semanario infantil para chicos de 6 a 80 años”, máis satírica e mordaz e que acadará un éxito similar ó de “Caras y Caretas”.
  
          En outubro de 1909 delegará a dirección en Eduardo A. Holmberg e desprázase a Vilela, no partido bonaerense de Las Flores, para poñer en marcha unha explotación gandeira. Regresa a Buenos Aires en 1915 e continúa con “PBT” ata 1917 en que abandona tamén esta revista. A partir de entón a súa dedicación ó xornalismo só se concretará en colaboracións esporádicas en “La Nación”.
            Cando o xornalista Soiza Reilly o visitou en 1912 na súa quinta “Villa Loreto”, en Banfield, preguntoulle: “¿Por que escribe, Pellicer? Quédese na súa quinta”. “necesito ganar a vida”, respondeulle el, “os quinteros unicamente en España poden vivir de rendas”.
            Eustaquio Pellicer Gutiérrez de Celis falecería en Buenos Aires o 23 de decembro de 1937. O enterro no Cemiterio do Oeste careceu de solemnidade. Sobrevivírono a súa esposa, Loreto Meléndez, e os seus fillos Eustaquio –nacido en España-, Carlos –nacido no Uruguay- e Luís, arxentino.
            Se alguén ten interese en ver unha mostra da súa prosa, pode ver aquí o seu conto "El botón del calzoncillo", publicado na “Antología del relato policiaco en La Argentina”

.-.-.

¿Quen pide perdón?

venres, 28 de novembro de 2014

Versos ó xeito popular (XXIV)


DAS LAGOAS II
Por Andrés Terra


Hai unha furna na Torre
E outra furna na Lagoa
Máis cativas do que a furna
Que a miña ialma magoa!
Remansiño da enseada
Onde as pedras adormecen:
Por un remanso tan puro
A miña ialma debece!
(2001 e 2004)

xoves, 27 de novembro de 2014

Ribadeneira, os parentes da raíña Lupa.



  
   
         Tiña a raíña Lupa, aquela que non lle quería ben ós discípulos de Santiago, un irmán que capitaneaba as forzas militares, a quen lle encargou que vixiase moi de cerca a aqueles que viñeran co corpo dun apóstolo e conseguiron amansar ós bois bravos que ela lle cedera con intención de esnafralos.
            E así foi que, na primeira oportunidade que tivo, acusados de alterar a orde pública e revolucionar ós súbditos, mandou que prendesen a Atanasio e Teodoro e os metesen na máis escura das celas, mentres non decidía que facer con eles, cando soubo dunha moza que os visitaba para levarlles algo de comer; e entón foi detrás dela, por se era mensaxeira dalgún grupo revolucionario, pero cando a moza chegou á porta da cela, a estancia iluminouse cunha luz sobrenatural que emanaba dos corpos dos detidos, unha luz que, de súpeto, converteuse en chama e avanzou cara o soldado ameazando con queimalo.
            Repúxose o infante e púxose a salvo, tan cheo de furia, que decidiu executar a aqueles magos malignos que atentaran contra a súa persoa, e mandounos levar a un descampado que había preto do río Neira, para que todos os súbditos do reino visen a execución que lles tiña reservado. Mais no mesmo intre en que o verdugo erguía a súa espada, apareceu no ceo, sobre o campo do martirio, unha cruz vermella rodeada de cinco cunchas de vieira, xusto por encima da cabeza da doncela que socorría ós discípulos do Apóstolo. E entón arrepentiuse o infante, mandou suspender a execución, aceptou a fe predicada por aqueles homes e pediulle matrimonio á doncela, de cuxa estirpe veñen os Ribadeneira

martes, 25 de novembro de 2014

EUSTAQUIO PELLICER



Por Pepe de Rocaforte
            Quedara aí atrás en dar información sobre o fundador de “Caras y Caretas”, tal vez a revista humorística máis importante e, no seu tempo, innovadora da República Arxentina.
            Eustaquio Pellicer Gutiérrez de Celis naceu en Burgos en 1859, primeiro dos catro fillos do matrimonio formado por Eustaquio Pellicer Larrocha, catedrático de francés no Instituto Provincial, e Juana Gutiérrez de Celis Martín, descendente dunha coñecida familia burgalesa.
            Á morte do pai en 1868 a viúva, cos catro fillos, trasládase a Valladolid, a casa dunha irmá, e posteriormente o primoxénito, Eustaquio, marchará a Madrid para traballar como telegrafista na Compañía de Ferrocarriles. En Madrid casa con María Loreto Meléndez y París e inicia as súas colaboracións periodísticas en “La Broma” e “El Pabellón Nacional”.
            En 1886, a raíz da intentona de sublevación do brigadier Manuel Villacampa, , militar de ideoloxía republicana, natural de Betanzos, onde naceu en 1827 (e aquí podemos datar, de maneira anecdótica, a primeira relación de Pellicer con Galicia), o xornalista burgalés, simpatizante do levantamento de Villacampa contra os Borbóns, á vista da condena a morte do militar betanceiro, decidiu poñer terra por medio e emigrar a América.
            Boa idea se temos en conta que cincuenta e tres anos máis tarde o seu sobriño Jesús García Pellicer, ó non tomar unha decisión similar logo do triunfo do levantamento de Franco contra a República, morrería fusilado a carón do madrileño cemiterio do Este en setembro de 1939 (Curiosamente a copia da súa partida de defunción, obrante no meu poder, no apartado “Causas de la muerte” di: “Se desconocen”).

            Certo tamén, por citar outro caso familiar, que non sabe un a que carta quedarse diante de informacións tan contraditorias como as que se dan sobre o falecemento de Eustaquio Pellicer Larrocha, pai do fundador de “Caras y Caretas”. No seu expediente académico, do cal Tino Barriuso, profesor do Centro onde el exerceu, me proporcionou amablemente unha copia, dise que “morre en acto de servicio o 30 de novembro de 1868”. En cambio na copia da partida de defunción figura que morreu de hepatite.
            Como o deceso se produce nunhas datas de efervescencia política, pouco despois do triunfo do que se coñecería como “Sexenio Revolucionario”, buscando máis información atopeime co suceso , en xaneiro de 1867, do linchamento de don Isidoro Gutiérrez de Castro, recén nomeado Gobernador Civil da provincia, asasinado a mans dunha turba enfurecida á porta da catedral (segundo a información oficial. No interior do templo segundo outras informacións máis verídicas).
            A versión oficial atribuíu os sucesos á furia espontánea do pobo, pero é case seguro que estes feitos contaron coa dirección e participación das autoridades relixiosas. E aquí vén a cereixa que sae do cesto colgada ó coller outras: Entre o máis dun cento de detidos a raíz do asasinato do Gobernador Civil, foron á cadea varios membros do Cabildo Catedralicio, encabezados polo Deán don Pedro Gutiérrez de Celis y Ladrón de Guevara, tío paterno e padriño de bautizo e voda da nai de Eustaquio Pellicer. O Deán, por certo, quedaría en liberdade sen cargos ó cabo dunha semana.
            E con tanta digresión familiar estoume pasando demasiado na extensión da colaboración de hoxe. Vou deixar logo para unha próxima entrega o tema do cal quería tratar: a vida de Eustaquio Pellicer Gutiérrez de Celis, o fundador de “Caras y Caretas”.

Eustaquio Pellicer (e 2)

luns, 24 de novembro de 2014

O KORRUNTXO DO OKUPA




Cómo somos de hiperbólicos ou superlativos na nosa fala cotiá! Aí tedes o uso e abuso de palabras tales: ghran/ghrande, enorme, moi/moito, profundamente/fondamente  … aplicadas a situasións do máis variadas.
Está aquel político fondamente democrático e o individuo do que somos moito amighos, ou o moito impresionado que estou pola morte daqueloutro… e non é que sexa así literalmente na maioría dos casos. É como se lle tivésmos pouca fe, como se lle désemos maghro creto ás palabras que emitimos, as expresións que deitamos…
Está o Fulano que é un ghran apaixonado polo bo xantar ou o ghrande músico ou escritor. Recórdame aquel xeito pailán de chamar Don Ramón de la Cruz –mesmo no nomenclátor madrileño- a tal escritor… é que o resto non era meresente de tal engholado tratamento? Cando se sinte a nesesidade de aporlle un don a alguén é que non é abondo evidente a sua suposta valía, ou é? A contracara ven sendo o tuteo/titeo empreghado para falar a deus ou os santos, incluida a nai daquel, de tu por tu.
Isto tamén relasiónase co tratamento dado antano, e aínda hoxe no medio rural –condenados ambos, o medio polo que se ve, e máis o tratamento á extinsión- aos pais e abós polos fillos e netos, ata o punto de lles chamar señor e señora; mesmo entre a parella se adoitando tal e ata o costume de a muller chamar ao marido polo apelido.
O máximo da paverise (neoloxismo derivado de pavero) é cando che dan, vía teléfono ou epistolar, unha ghrande aperta, ou un ghrande bico, mesmo un forte abraso, seghindo coas hipérboles… mesmo teño oído encarghar un ghrande saúdo para Sutano de tal… ou moitos recordos (oes, non poucos: moitos)… e, inda que non o creades, despedirse dous, disíndolle un ao outro: Unha aperta! (sen lla dar físicamente, difísil de traghar, nonsi?).
Isto todo lévame á “cuestión bico”. Moito (bó, non tanto, xa estou eu propio abusando da palabriña) tendo este okupa cavilado en duas cousas.
Unha, o chamar con un único nome dous feitos ben diferentes (ben e tan tamén son usados con esaxerasión!): o bico ou beixo (que din con maior eufonía os portugheses). Pois unha cousa é dar un bico na meixela, carrillo ou cachete e moi outra (xa estamos exaxerando co moi!) dar o tal na boca, ainda podendo ser nesta variante externo, nos morros (chamado biquiño ou morrete) ou interno (de línghua ou morreo ou de parafuso)… externo e interno mesmo como os escolares.
O bico cacheteiro foi e parese que volta a ser, como antano, ata habitual entre homes, con moito carís fraterno como o foi de sempre entre mulleres… ou coa calificasión por veses de bico da pas, aghás o bico de Xudas, particularmente aquel do Giotto, que desde cativo me impresionou… O outro, o morreiro é só practicable –fora os casos de homosexualidade ou de arabigués- por xentes de diferente sexo.
A outra cousa da que non me canso de falar é a ridiculés, mesmo o ghrotesco que vexo o doble bico, nun e noutro cachete… e non dighamos cando son tres! Tentando darlle unha explicasión (caso que non é aplicabla cando tres), digho eu se non se orixinaría o conto en darse dous bicos, eu un a ti e ti outro a min, o que sería como a devolusión que se fai cos saúdos ou memorias… de non, non lle vexo a rasón.  O colmo dase cando, maismente nos exsenarios, hai unha ringhleira e chegha alghén bicando a todos e cada un con dous bicos… miñanai, cousa máis ridícula non vin…

domingo, 23 de novembro de 2014

San Clemente



            A pesar de ser bautizado polo mesmísimo san Pedro, Clemente houbo de deixarlle paso a outros dous antes de sentar el na cadeira de Roma; pero se algo é importante neste papa, é que a el se lle debe un importante documento no que se pon de manifesto a autoridade que a súa figura tiña sobre as comunidades cristiás e como exhorta ós fieis a obedecer ós superiores.
            Os seus consellos en pro da unidade para que non andasen dicindo que eran partidarios de Pedro ou de Paulo, deulle ós cristiáns o poder da unidade, cousa que non lle gustaba ós dirixentes políticos do momento, e polo que o emperador Traxano mandou a un dos seus xenerais a poñer orden, e este, vendo que os cristiáns ademais de funcionar como unha unidade estaban dispostos a defender a súa fe ata a morte, fixo que tirasen ó seu dirixente, a Clemente, como xefe que era de todos, ó mar, cunha ancora amarrada ó pescozo, razón pola que lle renden culto os barqueiros.

TEMPO E TARDE

Por Pura Tejelo
                                                                                Ilustración de Lola Fernández


Baleira de si mesma a tarde
cuadriculaba fondos alternados de sombras.

O sol era un puño no alto.
Unha abella cataba os cálices florecidos
e unha ruína de insectos remoía no subterráneo.

A tarde calou as palabras.
As mans ficaron abertas á espera da forma
                                                                     doutra man.

Non hai a quen lle preguntar.

Todo é tarde.
O tempo enmascarouse de mediodía,
engaiolando as horas.
A cidade é lineal,
cumes de cemento escaravellan rúas
                                                            onde camiña a nada.

Drebrúzome nela como unha sustancia máis
e espállome en cada unha das trabes férricas
que conforman o seu torso inhumano.

Ningunha carexa mudou a nervadura tensa
porque xa non hai presente,
todo se pechou no pasado.

Tempo e tarde
                       forónse bicando incestuosamente irmandados.

.-.-.

Permiso de maternidade

venres, 21 de novembro de 2014

Versos ó xeito popular (XXIII)


Por Andrés Terra

PAXARADA
(In memoriam Manuel Riveiro Loureiro, que gostou dela: 2014)

Corvo que ara-lo ar
Co teu canto malquerido:
Ensíname, se o coñeces,
Cal o segredo da vida.
            Gaivota que estás no alto
            Oteando aos catro ventos:
            Hasme de dicir, gaivota,
            Se ten corazón o tempo.
Bando de ignotos paxaros
Sulcando a mañá noviña:
Descóbreme xa o segredo
Do corazón dos camiños.
           
            Gorrionciño, froito móbil
            Do piñeiriño do curro:
            Cóntame, gorrión, se sabes
            Se ten corazón o mundo.
Merlo que cantas á ialba
Sobre a cidade dormida:
Dime, merlo, ónde é que fica
O país natal do asobío.
(1989)

mércores, 19 de novembro de 2014

Os Bolaño. O bolo e o año



Parece ser que esta historia tivo lugar ó pé das mesmas murallas de Lugo, aló polo 997 da nosa era, cando os exécitos de Almanzor, camiño de Compostela, decidiron facer unha paradiña para asegurar a retagarda, e puxéronlle sitio á cidade. Pero os lugueses, xente rexa a nada dada a deixarse convencer por catro coitelos torcidos, pecharon as portas e non deron polo aviso de promesas nin de ameazas que os mouros lles facían. E se os asediados eran teimudos, non o eran menos os asediadores, que montaron as súas tendas de campaña arredor da muralla e de cando en vez daban unha voltiña polas aldeas dos arredores a recaudar víveres, agardando a que os de dentro cansasen, baleirasen as despensas ou entendesen que non se pode vivir sempre recluído entre paredes, agardando que o que non podían as armas invasoras o puideran as debilidades do estómago; e xa se empezaban a oír voces de rendición cando un paisano, vendo que na despensa só quedaban un bolo de pan e un año, falou cos seus xefes e propúxolles unha estratexia onde as armas serían substituídas polas palabras, e obtuvo o permiso para negociar co inimigo.
Así que, sacando valor de onde non o había, subiuse a unha das almeas da muralla e chamou por Almanzor:
-Pero machiño, ¿aínda segues aí a perder o tempo?. Vaia xeneral estás feito.
Algún dos lugartenentes de Almanzor quixo arrearlle unha pedrada, pero este desexaba seguir oíndoo a pesar da moita sorna que se intuía nas súas palabras.
-Tendo tantos sitios a onde ir ficas aquí coma un pasmón, e todo por mor dun grupo de labregos desarmados que che están quitando a fama. ¿Ou é que aínda pensas que imos morrer de fame?. Pois non home non, nós somos previsores, e para que te enteres, temos comida para dar e tomar. Seguro que os teus cadelos pasan moita máis necesidade ca nós; e para que vexas o que é a caridade dos cristiáns, aí che mando un año e un bolo de pan, para que vaiades facendo dente mentres agardades.

E botoulles ambos os dous presentes da almea abaixo: un año e un bolo de pan.
Almanzor, entón, din que algo avergoñado, decidiu levantar o campamento e seguir as súas correrías por outros lugares, mentres os lugueses celebraron a victoria daquelas palabras honrando ó orador, que desde aquela alcumaron Bolaño; por aquilo do bolo e o año.

domingo, 16 de novembro de 2014

SONETOS DE JENARO MARINHAS



Por Pepe de Rocaforte
    

        Hoxe, esperando contar coa autorización do patrón deste blog, vanme permitir vostedes unha pequena ración de publicidade.
            É o caso que me chega a noticia de que a Academia Galega da Língua Portuguesa (AGLP) proxecta, segundo me informan, editar un libro, baixo o título de “Invenção do Mar”, con máis de setenta sonetos inéditos, “de grandiosidade, ritmo e beleza excecionais”, de quen foi  membro da Real Academia Galega, don Jenaro Mariñas del Valle.
            O poemario, ou “sonetário”, contará cunha “Apresentação” de Pablo González Mariñas, e notas, “Epílogo”, “Glossário” e “Índice Onomástico” a cargo de António Gil Hernández.
            Os promotores do proxecto solicitan colaboración económica para a edición do libro e ofrecen por cada dez euros aportados o envío dun exemplar, así como constar na “Tábula Gratulatória”, salvo indicación en contrario.

            Á hora de efectuar o ingreso deben lembrar a necesidade de facer constar nome e apelidos, e poñer como concepto “Marinhas-Poemário”. A conta está na oficina de ABANCA cuxo IBAN é: ES62 2080 0069 17 3000079542.
            Así que xa o saben: ¡ánimo e a ingresar uns euriños para facerse polo menos cun exemplar! A inversión non pode ser máis tentadora, unha verdadeira ganga, máis de setenta sonetos por só dez euros de nada, aínda non quince céntimos por soneto.
            Veña, non se fale máis. E como di o meu informante: valeamus et gaudeamus igitur.

O KORRUNTXO DO OKUPA





Para empesar, polo visto, a alghén do piso lle pareseu unha parvada a miña invectiva contra sertas festas populares, verbighrasia, o entruido: quero puntualisar que daquela me estaba referindo máis ben ao entruido urbano, ben menos meritorio que o rural co seu carácter ansestral… (É que non me quero malquistar cos que me dan cobexo ou cobertura inmobiliaria). E aghora imos ao que iamos.
O e-mail ou correo electrónico ou emilio! Vaia invento, moi disfrutable para os que non temos outra cousa mellor para faser… Disque mersé a el os humanos tornamos a escribir cartas, e é talmente así, en grande medida, pois iso son as chamadas mensaxes, cartas cun feitío dighamos moderno, pero cartas ao fin e ao cabo… e cartas rápidas e cartas prácticas e cartas baratas ou económicas (non vaia pensar alghún portughés que estou a falar de cartas-cascudas!).
Nada que ver con aquilo de procurar papel e boli, contar cun sobre, pechalo a puro cuspe, e logho irmos ao correio, no seu horario, claro é, e alí fasermos cola e despois comprarmos o selo correspondente… miñanaicomomiñanaininghunha, que proseso complexo! Por iso moi cómodos nos tornamos.
Serto é que o emilio seghe a ter a pegha de ser monólogho, cousa que é superada polo teléfono, tamén instantáneo e coa vivavós como vantaxe, que este si é un diálogho… cando non che toca un interlocutor que te interrompe ou directamente te anula ou ninghunea, que de todo hai… Serto tamén que neste KORRUNTXO e neste pisiño caresemos de tal aparello e un nin móbil ten, retrógrado que me teñen alcumado,
E os teleghramas? Digho eu que xa poucos se cursarán, estes como as cartas ou mail (sin e-) ficarían destinados aos outros retróghrados que non temos ordenata ou móbil reseptor de ghuasáps ou como se chamen; ou mesmo os faxes e burofaxes, se cadra só limitados ás empresas ou similares…
O colmo da utilidade do emilio é cando a comunicasión é a longha distansia, faséndonos olvidar aquelas cartas por avión que prosedían de alenmar e eran acheghadas polo entrañable carteiro da nosa infansia, nostálxico praser que ben paghou a pena perder… Cousa que me trae aos miolos –ou o que resta deles- aquel dislate relixioso, masoquista e necrolóxico clásico –xa estou outravolta desbarrando por ese perigoso toboghán!: “O praser de morrer sin pena ben pagha a pena de vivir sin praser”… manda truco!
Aghora que o penso, entre o monólogho puro e duro e o diálogho pode se situar o monólogho dialoghado: non é que tolease, é que iso é o que é o xénero epistolar (no que incluo o emilio), pois ti, na realidade, dialoghas… con intervalos temporais, ou non? pero dialoghas.
O malo é cando non che responden, cando te deixan sin ti querelo coa última palabra ou coa palabra na boca: algún dia ocorréuseme que isto das cartas ou mensaxes inconstestadas é un xeito de ghrosería propia de maleducados –ou malaprendidos, como disía unha señora visiña-, como outros exemplos talvez máis evidentes: implica un serto despresio ou desleixamento moi sercano á insensibilidade ou falta de empatía cara ao outro. (E digho, para rematar. quen é quen de disterar o sexo das/dos ghaviotas/ghaviotos?  Porque signos externos diferensiais este miope non llos cacha!).

.-.-.

Pornografía e cultura

mércores, 12 de novembro de 2014

Versos ó xeito popular (XXII)


Por Andrés Terra 



 
Por qué Castromil lle chaman
Hamo de explicar alguén
Pois pola marcha que leva
Mellor fora Castrocén.
(1987)

luns, 10 de novembro de 2014

ESCRITORES DEPORTISTAS



Por Pepe de Rocaforte
            Animado pola lectura dun traballo de Xosé Pérez Mondelo, a quen agradezo o seu comentario posterior, escribía o outro día sobre autores de libros relacionados co fútbol. Para hoxe ocórreseme tratar de escritores que foron anteriormente deportistas. Non sei de moitos, pero aí van os que me veñen á cabeza.
            O primeiro é Jenaro Talens (Tarifa 1946). Foi atleta destacado, corredor de 100 e 200 metros lisos, internacional coa selección española de atletismo entre 1967 e 1969. De Talens comentábame un amigo, tamén atleta, que coincidiu con el nalgunhas concentracións da selección española, que era un rapaz calado, tímido e moi amable. Doutor en Filoloxía Románica pola Universidade de Valencia, onde foi profesor, estaría logo na Universidade Carlos III de Madrid, e na Universidade de Xenebra, onde se xubilou en 2011.
            Talens, de quen unha miña familiar me confirma hoxe a súa amabilidade e simpatía, é autor dunha considerable obra ensaística, traductor e, especialmente, poeta. Foi finalista do Premio Nacional de Literatura nos anos 1985, con “Tábula rasa”, e 1988, con “El sueño del origen y la muerte”. A súa obra poética completa ata 2006 está recollida nos volumes “Cenizas del sentido” (1989), “El largo aprendizaje” (1991) e “Puntos Cardinales” (2006), publicados por “Cátedra”. Quen estea interesado nos seus poemas pode acceder a unha escolma pulsando aquí
Alfredo Conde
           Outro atleta escritor é Alejandro Gándara, nacido en Santander en 1957, pero criado en Ciudad Rodrigo, onde viviu ata 1974, en que cunha bolsa da Residencia Blume se trasladou a Madrid. Gándara foi campión de España de 1500 metros, profesor na Universidade Complutense e actualmente director académico da “Escuela contemporánea de Humanidades”. En 1984 publicou a súa primeira novela, cunha forte carga autobiográfica: “La media distancia”, historia dun mozo corredor de medio fondo. Cando a lin pareceume encontrar unha certa dureza no seu estilo, seco e cuns aires de superioridade que me fixeron perder o interese por el. Leva publicadas actualmente varias novelas máis, ben acollidas pola crítica. Entre elas sinalarei “Ciegas esperanzas”, Premio Nadal 1992, e “Últimas noticias de nuestro mundo”, Premio Herralde 2001.
            Finalmente: Miguel Pardeza naceu en La Palma del Condado (Huelva) en 1965. Foi xogador de fútbol no Real Madrid e no Zaragoza. Como internacional xogou o Campionato Mundial de 1990. Pardeza escribiu a súa tese doutoral sobre César González Ruano e é autor de varios libros de ensaio.
            Buscando datos sobre el encontrei unha entrevista feita non hai moito polo arteixán Antón Castro, a cal me fixo lembrar que Castro escribiu sobre fútbol en máis dunha ocasión. Concretamente teño na memoria o conto “A radio e o ídolo”, incluído no volume “Vida e morte das baleas”, e tamén un texto sobre o seu paisano Arsenio, que agora mesmo non son capaz de localizar. Paréceme que debeu ser publicado noutro libro seu, este en castelán.
            Volvendo a escritores deportistas, entre os galegos non lembro ningún que acadase a importancia deportiva dos tres anteriores, pero a modo anecdótico citarei a Alfredo Conde, quen na súa adolescencia practicou, con non moita dedicación, o atletismo nas carreiras de medio fondo.
            Posiblemente haxa algún outro por aí, pero ou non me vén á memoria, ou non sei del.

venres, 7 de novembro de 2014

o alambique e a augardente





           Non me gusta que lle chamen “caña”, nin “anís”, que me parecen palabras importadas doutras latitudes, pero están tan arraigadas, segundo que zona no vocabulario que tampouco vou despreciar unha boa copa por iso. E gústame tomala en copa de globo, como se tomou toda a vida, para mellor conter os aromas, e non neses vasiños pequerechos que puxeron de moda as películas de vaqueiros e os restaurantes “modelnos”.
            E dito isto, amosamos o que é o aparello de destilación do bagazo, o alambique, que xeralmente é controlado por un especialista, o poteiro, que percorría as terras vinícolas con todos os aparellos que o compoñen, a pota, o bidón e o serpentín, nun proceso lento que require moita atención, pois aínda que a media por potada pode andar nas cinco horas, ás veces destilar o bagazo dunha casa podía levar toda unha noite e incluso varios días, coidando que o lume non decaia, que a calor se manteña, que non se perda o vapor da destilación polos ocos e empalmes dos distintos elementos, que o poteiro ha de tapar ou estancar cunha mestura de auga e fariña.

            O poteiro ou augardenterio monta a súa pota sobre unha trepia con lume de carballo (agora xa se usa o butano), e no fondo da pota colócanse pallas, follas de vide e auga, para que o bagazo, que vai por encima non se pegue ó caldeiro, e logo a quentar e ferver, facendo pasar o producto evaporado a través dun serpentín que se arrefría introducíndoo nun caldeiro ou bidón de auga, para que ó final vaia saíndo, con chorriño suave o producto destilado.
            O primeiro augardente sae cunha graduación moi alta, adecuada para usos medicinais, e esta vai disminuíndo cara o final da destilación, e na arte do poteiro está que a mestura entre as distintas graduacións lle aporte o mellor gusto posible. E din os entendidos que, alí onde hai viño bo sae augardente mala e onde o viño non é tan bo mellora a calidade da augardente. É unha compensación da natureza.

xoves, 6 de novembro de 2014

San Florencio, o protector dos animais.



      
      Para seguir nesta semana coa caza e a natureza, traemos a este santo eremita protector dos animais, que cada vez que sabía que o monarca do seu país, Dogoberto, saía de caza, el acollía a todos os animais do monte no seu refuxio para protexelos.
            E se o culto á Diana cazadora, dentro dos límites do Imperio Romano, non se perdera de todo, neste século VII en que viviu o santo, o noso eremita si era un verdadeiro protector dos animais.
            Estaba desesperado Dogoberto, o rei, por non poder practicar o seu deporte cando un acusón que non podía faltar, pediu audiencia para sinalar a Florencio como o causante do desespero do monarca, ó agocharlle os animais, polo que o rei o mandou chamar para pedirlle contas. E cando o bo eremita chegou ó pazo real, o primeiro que atopou foi á filla de Dogoberto que era muda e cega, e só con tocala devolveulle a vista e a fala; pero non foi isto o que sorprendeu ós cortesáns, senón que, como ninguén o mandou sentar nin lle recolleu o manto, Florencio, vendo un raio de sol que entraba por unha fiestra, colgou del o seu manto.

martes, 4 de novembro de 2014

O KORRUNTXO DO OKUPA



Neste domingho de defuntos –que non deixando de ser efeméride de orixe relixiosa ten adoptado un carácter case sivil ou laico- penso, unha ves máis, nos absurdos efemerídicos da sosiedade española. Por qué a xente vai aos semiterios no dia anterior, dándolle preferensia aos santos descoñesidos –porque iso son todos os santos- sobre os defuntiños coñesidos do dia seghinte?
Está a sinrasón de que o dia un é festa católica que segue vixente, e así se canalisa ese dia ás incautas e irreflexivas xentiñas polos vieiros mortuorios… E por qué se adoita selebrar os santos dos familiares e amighos sobre os aniversarios do natalisio ou cumpreanos, aqueles non tan persoais como estes, que son as verdadeiras e personalisadas datas dos individuos? Pola mesma sinrasón: qué Pilar dá marxinado ese  solenísimo dia do seu santo en benefisio do humilde dia da sua cheghada ao mundo?
É que a relixión impregna ou preña de tal xeito a nosa sosiedade que mesmo os non relixiosos non se dan liberado –se é que sequera o procuran- da milenaria inersia beateril do santoral católico.
Aghora tamén estanvos a revivir tradisións máis ou menos traghables –por serto, non tan selvaxes como as touradas e outras da xeoghrafía española- tales o samaín (ghálogüin por mal nome british) ou manter e resiclar outras como o entruido, que se algunha rasón tivo en tempos de oscurantismo ou represión, hoxe, con esas liberdades cando menos formais que posuimos, parese ter perdido aquela finalidade de se seudo rebelar ou burlar a xente do poder absoluto dos de en riba…
E non é que hoxe nos podamos considerar liberados, na medida en que a liberdade é unha utopía que nos axuda a, ilusionándonos, sermos máis felises, pero non é como antano, que che ia a vida na ostentasión de ideas opostas ao poder dominante. Se algho se debería conservar e aumentar, pero en toda época do ano, maiormente no miolo das campañas políticas, son, na nosa sercanía, os apropósitos e demáis críticas humorísticas populares.
Será tamén, non o negho, que un non é moi festeiro e bota no mesmo saco as poeirentas e retróghradas romaxes e as verbenas de músicas alleas e perralleiras, como os entruidos e as cada día máis baleiras festas dúplises da fin do ano, desde o hortera santacláus até os relambidos beléns, máis semellantes aos medievais contos infantís que a calquera evocasión relixiosa seria e respetable: é algho como aquilo que disíamos aí atrás sobre o impúdico e kitsch corasón das imaxes católicas ou o que non cheghamos a disir sobre a europeisasión da realidade semita dos protaghonistas da Biblia -ese conxunto de libros que, no tocante ao Vello Testamento, non é máis que unha historia impura e dura dos xudéus, con insoslaiables cumes literários- que os cristiáns adoptaron insensatamente, cando lles debéu cheghar co Novo Testamento, que ten abondo para roer…
Pero todo isto non vos hai deus que o revirta… e se non perguntádello aos revolusionarios franseses do desaoito, aos rusos do vinte ou aos cubanos de hai sincuenta anos…
(Seique me estou escorando perigosamente cara á iconoclastia ou irreverensia contra o establesido… e calquera dia me chaman a atensión no pisiño que, de momento, seghe a desfrutar e sufrir este okupiña).