luns, 31 de agosto de 2020

COUSA DE MEIGAS - 3

 

Por Pepe de Rocaforte


Proseguindo coas impresionantes orxías sabatinas frecuentadas polas meigas, compre aclarar que, á parte da vasoira, estas experimentadas voadoras necesitaban unha untura, ou aceite, que escondían debaixo da pedra da lareira, e que tal vez tivese bastante que ver cos cogomelos con que experimentou Aldous Huxley para as súas “viaxes” particulares das que xa falamos anteriormente.

En fin, fose o que fose, estas deportivas señoras, os sábados que saían de “marcha”, untábanse co marabilloso ungüento os dedos das mans e as dedas dos pés e despois de recitar o painoso que deixamos reproducido a semana pasada subían flechadas pola chaminea cabalgando as súas vasoiras en dirección ó akelarre onde, como xa sabemos, esperaba por elas o Castrón xefe para iniciar a danza, non sen antes escoitar a relación de maleficios, sortilexios e meigallos feitos por cada unha delas no transcurso da semana.

Entre as principais afeccións das meigas, cóntanos don Jesús Rodríguez López que hai algunhas moi beliscadoras e ¡ollo!, porque se unha meiga lle dá un belisco a alguén, o beliscado fica enmeigado sen máis nin máis. Logo hai outras, chamadas “meigas chuchonas”, moi viciosas do sangue dos nenos, a quen rouban para chucharllo. Outras máis transfórmanse en abellóns para picar ós animais e facer moscar o gando. En canto á crenza de que cando unha vaca non dá leite é porque vai de noite unha cóbrega a mamar nela, don Jesús amósanos o noso erro, porque as cóbregas non poden mamar debido a que a configuración da súa boca e o delgado da súa lingua non lle permiten facer o vacío na cavidade bucal, circunstancia imprescindible para chuchar; entón xa sabemos que nestes casos a culpable da perda do leite da vaca é unha meiga que percorre as cortes de noite para lle alixeirar os tetos ás vacas. E como consello neste apartado leiteiro: non convén deixar o leite muxido na véspera de san Xoán, porque de noite veñen as meigas lavar o traseiro nel.


Pero ¡alto aí! Estoume metendo antes de tempo no extenso mundo da meiguería rural e debo pasar antes por algún apartado moi importante. Volvamos á historia logo e botemos man das informacións fornecidas por don Bernardo Barreiro; en primeiro lugar cómpreme dar os nomes das tres primeiras persoas procesadas pola Inquisición en Galicia, que foron Juan Coirón, labrador, veciño de Santa María Magdalena de Montemaior, Catalina Estévez e Dominga da Serra, ambas igualmente labradoras, as dúas veciñas da Encomenda de Viade. Sucedía esto nun ano de fame horrorosa, polo cal, segundo don Bernardo, precisábanse espectáculos para divertir ó pobo e diñeiro para as caixas exhaustas do Santo Oficio.

Ollo outra vez aquí, porque é importante: “A necesidade de diñeiro para as caixas exhaustas”. Fosen de quen fosen. Neste caso di o autor de “Brujos y astrólogos de la Inquisición de Galicia” que “poucos detalles temos sobre estes tres primeiros reos. Apuntamos os seus nomes por seren os primeiros deste xénero” na nosa terra. Porén os seus correspondentes procesos, remitidos ó Consello da Suprema en consulta por conteren extraordinarios delitos, non aparecen no arquivo de Simancas, onde só quedou a carta de remisión firmada polos inquisidores Quijano de Mercado e doutor Alva, sen dúbida por ter sido cualificados e devoltos os correspondentes papeis.

E non é por ter especial interese en saber de que grandes delitos de “maleficios, cerimonias e palabras” eran culpables, senón por me informar da situación económica destas vítimas e darme unha idea de que propiedades dispoñían e a mans de quen foron parar.

O propio don Bernardo Barreiro dános despois unha ampla relación de condenados pola Inquisición en Galicia, da cal entresacarei algúns casos. Pero eso farémolo a semana próxima, se os meigos e meigas nolo permiten e Deus e tódolos Santos queren.

(Continúa)

 

domingo, 30 de agosto de 2020

Crónicas desde o Outro Mundo (86)

                       Algúns mexicanos, peruanos, uruguaios…

O curmán de Undochán

    


     

            Hai 101 anos morría, a cen metros desta vivenda (Crón. 1) o efímero embaixador mexicano Amado Nervo (1870-1919), poeta importante do modernismo, cuxo busto temos cada día diante nosa. Daquela vivía xa entre nós o xove poeta peruano Juan Parra del Riego (1894-1925), que aquí publicou o principal da sua obra. (Célebre o seu “Polirritmo dinámico a [Isabelino] Gradín, jugador de football” -1922-, goleador negro uruguaio -1894-1944- con ese apelido tan pontevedrés, poema que a mesmísima Berta Singerman recitaría, no teatro Solís, en presenza do emocionado destinatario…).

            Parra foi o primeiro e breve home da escritora e activista uruguaia Blanca Luz Brum (1905-1985) quen, despóis de vivir, recén viúva de vinte anos, un tempo no Perú e colaborar co propio marxista J.C. Mariátegui, pasou por outros catro matrimonios… e acabaría apoiando, décadas máis tarde, ao ditador chileno Pinochet (¡). No ínterin, casara co muralista mexicano, seu terceiro home, David Alfaro Siqueiros (1896-1974) -de quen finalmente se divorciaría- e participara no nacemento do peronismo arxentino.


            Siqueiros baixara ao Río da Prata en 1929 e nos seus anos porteños (antes de ser expulso do país por comunista) creou (1933), cun equipo de pintores de primeira, na mansión bonaerense “Los Granados”, en Don Torcuato, o mural “Ejercicio plástico”, a cubrir os seis planos dun cubo-bóveda subterráneo, considerado un punto de inflexión no muralismo americano. (Demolido o palacete, restou soterrada a tal obra de arte, ata que foi excarcerada en 1991 e, tras rocambolesco proceso, requisada polo goberno e instalada aos fondos da Casa Rosada (2011), tendo dado tema para dous films de Lorena Muñoz e Héctor Olivera).

            Era dono de “Los Granados” o uruguaio, magnate da prensa arxentina, Natalio Botana (a) El Tábano –anagrama do seu apelido (1888-1941)-, creador do xornal “Crítica” (1913), de quen Neruda (un dos asistentes ás veladas da finca) dixera que aquel era “un deses millonarios que só a Arxentina e os EE.UU. poden producir”. Botana, descendente do matrimonio galego Botana-Hervías, formaba extraordinaria parella coa feminista Salvadora Medina Onrubia (1894-1972). (Non está moi divulgado que no panteón dos Botana estivo sepultada -1938-1963- Alfonsina Storni, colaboradora de “Crítica”, outra das asiduas a “Los Granados”).

  

               Sobre “Crítica”, a prologuista do libro do uruguaio Dr. Piñeyro do que tomamos moita parte da información, Sylvia Saítta resume: “”Crítica” denunciou as torturas a presos políticos, apoiou os movementos antiimperialistas latinoamericanos e militou a prol da España republicana”. Canto á relavancia do matrimonio engade: “A morte temperá [en acidente de automóbil], o carisma e o poder xornalístico e político de Botana sumados á militancia anarquista e teosófica e ás excentricidades [da belísima] Onrubia alicerzaron o mito”.         

 Sen relación directa con todas estas inquietantes personalidades, outro peruano contemporáneo de Parra avecindouse, despóis dunha delongada década europea, en Montevideo, desde 1950 ata o seu pasamento: Xavier Abril de Vivero (1905-1990), poeta, afín el tamén ao ideólogo Mariátegui, amigo de Vallejo e un dos primeiros estudosos da sua obra, é representante destacado do vanguardismo en Latinoamérica.           

Fragmento do “Ejercicio plástico” 

            Pechamos con el, como abrimos con Nervo, esta mélange de figuras senlleiras que, sen gravitaren especialmente no Uruguai, tiveron co país un ou outro relacionamento que non os fai extraños á temática destas crónicas.

 Frase extemporánea (traducimos): “O Uruguai, visto pola multitude de ollos estranxeiros, chámase a patria da amizade, como tal exenta ata a máis leve penca de xenofobia. Dicir amizade aquí é dicir entendemento cabal, confianza rápida e longa memoria, é dicir fidelidade.” (Gabriela Mistral, 1951).