xoves, 28 de setembro de 2017

UNHA VISITA INESPERADA



Por Pepe de Rocaforte

     Hai un par de días tiven un soño curioso. Non debería escribir sobre os soños que teño, xa o sei. Miguel Anxo Murado, un autor a quen admiro e de quen, lamentablemente, deixei de ler os seus atinados artigos xornalísticos desde cando renunciei á lectura de “La Voz de Galicia”, recomendaba nunha ocasión non escribir sobre soños, un tema en xeral carente de interese, amén doutras consideracións que agora mesmo lamento non lembrar.
     Pero, en fin, tiven un soño e a falta doutro tema no día de hoxe, vouno referir. O caso é que Umberto Eco aparecía inesperadamente na miña casa, acompañado por unha especie de guía, non só polo seu descoñecemento do meu idioma, senón porque a estas alturas tiña un serio problema na vista, case perdida por completo. De feito o primeiro que pediu ó entrar foi baixar as persianas, porque a luz do sol, que desde media mañá a media tarde entra a cachón na miña casa, cegábao e producíalle outra reste de problemas que non especificou.
     Díxome que me elixira para a súa visita porque era eu, de cantos escribiran algún traballo sobre el, o único que nestes días non fixera ningún artigo sobre o tema catalán. “Mire vostede, é que o tema catalán desbórdame”, díxenlle. “E á parte de carecer de información axeitada sobre el e non ter unha receita válida que ofrecer para a súa solución, o certo é que estou ata o gorro de seguir sempre as correntes dominantes de opinión e información.”

     Tamén debo dicir que non escribín cousa ningunha sobre Eco, aínda que neste soño estaba seguro de ter publicado nunha revista, da cal me esqueceu o nome, non un artigo, senón un “cómic” protagonizado polo autor de “O nome da rosa”.
     En fin, Eco faloume de moitas cousas das que non lle entendín nada, e a quen me diga que o italiano é de doada comprensión, enviaríao (de ser posible tal cousa) a asistir á conferencia, sen tradutor simultáneo, dada por el en 1992 no Pazo da Ópera da Coruña. 
     Na miña casa Eco falou moito de non sei o que e mentres el “largaba” a min ocorréuseme pedirlle, nun inciso, unha dedicatoria nas páxinas de “Seis paseos polos bosques narrativos” que tiña na casa. “¡Que vulgaridade!” entendinlle exclamar con certo aire de desgusto. Pero finalmente escribiume o autógrafo e logo, aproveitando un descoido do seu guía, escapou a paso lixeiro a visitar un taller de motos nun baixo de alí á beira.
     Nestas chegou a miña muller e cando lle contei a visita que acababa de ter preguntoume: “¿E non lle fixeches algunha foto?” Pois non, nin se me ocorrera. “Vaia, home, ti que tiras de cámara fotográfica ata para retratar un can cagando, ¿non se che ocorre facerte unha foto con Eco cando, ¡despois de morto!, vén de visita á nosa casa? Está visto que nunca chegarás a nada. ¡Es un caso perdido!”
     E aí acabou a cousa.

luns, 25 de setembro de 2017

Control social e democracia



            Todas as sociedades teñen a súa forma de control social. Nos grupos pequenos, as disputas adoitan resolverse a nivel interpersoal . Ante conflictos graves, todo o grupo pode actuar conxuntamente de cara a castigar mediante o ridículo ou o ostracismo pero, normalmente, nestas sociedades pequenas, o obxectivo é manter a orde social, máis que represaliar ao infractor. Pola contra, en sociedades-estado ademais de normas sociais, hai leis; os roles de quen terá que xestionar os conflitos están especializados, prodúcense xuízos con tribunais formais e o propio poder impón as formas de castigo, como a prisión ou mesmo a morte.
            Cando os estados son autoritarios, a forma de goberno enfatiza a autoridade do estado. Trátase dun comportamento político no que unha persoa ou unha institución, probablemente electa, como un goberno democrático, ten total liberdade para exercer a súa propia autoridade. Este sistema é, polo tanto, compatible con unha “democracia política”: un estado de dereito con división de poderes, sufraxio universal ou sistemas de control ao goberno. O concepto “democracia política” engade un matiz á palabra “democracia” para sinalar que non todo o que aconteza nun goberno demócrata na forma vai ser democrático no fondo. Contraponse, así, a unha “democracia social”, que implica a participación de todos os actores da sociedade na toma de decisións políticas.
            Nelson Mandela referiuse a este concepto dicindo que non vale de nada ter eleccións e un parlamento se os dereitos das persoas non se respectan. O seu caso representa ben como o estado ten o poder de lexitimarse a si mesmo independentemente de en qué consistan as súas accións e, ao mesmo tempo, deslexitimar a quen actúe en contra pois, por inxustas que sexan as leis dun estado, estas van ser a legalidade por dereito propio. Mandela, que foi galardoado co Premio Nóbel da Paz no ano 1993, defendeu a resistencia armada nos anos cincuenta, aínda que as leis que regulaban o Apartheid fosen democráticas. A mesma persoa, coa mesma ideoloxía pero en réximes políticos diferentes, foi terrorista ou Premio Nóbel da Paz, prisioneiro e presidente da República Sudafricana. Porque o legal e o ilegal é unha construción definida por un poder lexislativo que cambia no tempo, e cando a legalidade impide a democracia a sociedade civil só ten a opción de crear normas sociais coas que cambiar o status quo e acceder a ese poder que decide qué vai ser legal ou ilegal nos próximos anos.      
                                                                                                Adelaida Vidal

venres, 22 de setembro de 2017

A Mota, demos e esconxuros baixo san Mateu




      Non sei a quen se lle ocorreu representar o mal con rostro tan fero e feo, reunindo no seu corpo todo os atributos que a relixión pon por maldade, desde a cornamenta dun bruto ata o rabo dun réptil, pero tamén as uñas pintadas, os ollos con coloretes, de meniña acesamente vermella e lingua obscena. Ese é o demo, o maligno que sempre persegue á bondade. E este en concreto é o demo da Mota, en Arzúa. Un demo que fica baixo o xusticeiro pé do apóstolo Mateu, a quen neste lugar se lle rende culto cada vinteún de setembro.
      Cóntase que cando o evanxelista chegou a Etiopía para predicar, dous magos que alí había enviáronlle un par de dragóns para espantalo, o que a relixión popular converte en diaño, pero o apóstolo lonxe de fuxir agardounos coma quen agarda por un comité de benvida, e cando os tivo a pouca distancia saudounos facendo o sinal da cruz, co que aqueles arrepiando de medo ante tal símbolo fuxiron a refuxiarse á cova de onde saíran coma se fosen dous ratos fuxidizos, por iso, noutra imaxe do apóstolo que se conserva nesta capela, o patrón dos traballadores de alfándega represéntase pisando un dragón.

     Con todo o santo, tamén chamado Leví segundo os evanxeos de Marcos e Lucas, foi asasinado cunha alabarda mentres dicía misa (segundo os haxiógrafos medievais), por negarse a convencer a unha moza decidida a consagrar a súa virxindade a Deus, para que cedese ás pretensións do monarca de Hierápolis, que lle ofrecía matrimonio.
     E precisamente por ter dado a súa vida en defensa das verdades do evanxeo contra os endemoñados feitos dos infieis, no lugar da Mota, algún día viñan os posuídos polo maligno a expulsalo do corpo entre retorcementos, xuramentos e vómitos de sustancias arrepiantes, e hoxe en día, séguese pasando por un lugar dentro da capela, presidido polas dúas imaxes do santo, para combater e prever as enfermidades que poidan vir neste tempo de inverno que se aveciña, tan comúns noutro tempo como o bocio.

     O ritual, consistente na imposición do santo, como se ve neste vídeo, conleva tamén o feito de pasar, de modo simbólico, o coitelo que lle sirve de atributo ó evanxelista pola gorxa, para cortar o mal mentres se lle implora co ensalmo: Santo bendito che quite o enfermidade e che dea a sanidade, pola virtude que o santo ten, santo bendito, amén.