mércores, 30 de novembro de 2016

Santo Antonio e a mula



   
   

            O santo Antonio, que era máis de Lisboa que de Padua, tiña cousas que, de facelas alguén hoxe en día, tanto o podían meter nun manicomio como poñelo de presentador de televisión, porque tiña a capacidade de ver o que ninguén vía. Coñecida é a pasaxe aquela na que vendo como un grupo de mozos  sorriron, asubiaron e dixeron picardías ó paso dunha moza, acercouse a onde eles estaban e púxose a berrarlle a un ser que ninguén, agás el, vía, culpándoo de ser o que provocaba naqueles mozos pensamentos pecaminosos á vista dunha moza. E os mozos quedaron convencidos de que foran tentados polo diaño. Outra vez, mentres predicaba, observou que a xente que entraba na igrexa non se persignaba con devoción, e daquela, baixando do púlpito, dirixiuse, outra vez, a un ser invisible agochado debaixo da pía da auga bendita e botouno fóra por ser quen provocaba aquela falta de devoción nos fregueses. Aquela foi a primeira e única vez, que se saiba, que un demo entrou nunha igrexa.


       Pero hoxe traemos este pequeno relevo que atopamos na igrexa colexiata do Salvador de Grandas de Salime, na fronteira galego-asturiana, por ser un milagre pouco representado, tal vez asociado ó paso dos maragatos pola bisbarra, onde se ve a santo Antonio cunha mula e un colorado paisano, que nos lembra a vez aquela na que un incrédulo lle dixo que non cría que Cristo estivese naquel anaco de galleta que el erguía na consagración, e entón o santo apostou con el a que deixase á súa mula en xaxún durante tres días, e ó terceiro que viñese con ela á igrexa. E así o fixo o incrédulo, pero cando chegou coa mula á porta da igrexa, que se botaba o todo o que semellase comida e necesitaba toda a forza do seu amo para suxeitala, no intre en que santo Antonio ergueu diante de todos os presentes a Hostia consagrada, a mula axeonllouse.
     Só nos falta saber por que ten o papo hinchado o incrédulo, se é por mor dalgún flemón, ou porque á vista do miragre tivo que morderse a lingua.

luns, 28 de novembro de 2016

O PAU




Por Pepe de Rocaforte
     Unha vez máis volvo ler a Odisea e decátome de cantas cousas se nos escapan nunha primeira, e mesmo nunha segunda, lectura.
     Andaba, como digo, a voltas coa versión ó galego feita polo profesor Evaristo González Fernández, Evaristo de Sela, cando na Rapsodia XI cheguei ó parágrafo onde Tiresias lle profetiza a Odiseo: “Cando na túa mansión teñas xa dado morte ós pretendentes [...] colle un remo de fácil manexo e camiña ata que chegues á terra daqueles homes que non coñecen o mar [...], que polo tanto non coñecen as naves de vermellos costados nin os remos de fácil manexo [...]. Terás chegado cando outro viaxeiro contigo se encontre e, ó verte, che pregunte a onde vas cunha pa de aventar sobre o teu fermoso ombro. Crava entón na terra o teu remo de fácil manexo e fai alí ó rei Posidón un fermoso sacrificio [...]. Andando o tempo, virache a morte lonxe do mar...”
     Fun buscar o mesmo fragmento á edición da Odisea en castelán, na tradución de Luis Segalá Estalella, e alí estaba, tan similar á versión de Evaristo de Sela que me fixo pensar que en ocasións, en lugar dunha tradución tan fiel ó orixinal como esta coincidencia me fai imaxinar, non estaría de máis unha certa liberdade que lle dese ó lector de hoxe unha idea mellor da obra homérica (ou, no seu caso, de quen fose).

     Pero, en fin, non era aquí onde quería chegar, senón a outra lectura que me véu á memoria despois de reler ese texto de Homero. Refírome a un conto de Manoel Riveiro Loureiro, “O pau”, premiado en 1981, na sétima edición do concurso “Modesto Figueiredo” do Pedrón de Ouro.
     Neste conto de Riveiro o protagonista sufre un naufraxio onde atopa a morte un tío seu (o seu pai xa morrera tamén no mar). Entón bota man do remo agarrado ó cal puido chegar a terra e marcha con el ó lombo ata arribar a un lugar onde non saben que tipo de ferramenta leva consigo aquel home. Aséntase alí e alí, xa vello, morrerá.
     Por aquela época dos anos oitenta teño falado con Riveiro deste conto seu, pero entón non lembraba para nada a profecía de Tiresias na Odisea. Riveiro referíame a historia como un suceso coñecido por el ou do cal lle falaran, xa non me acordo moito. E por aí quedou a cousa.
     Agora vólveme o conto á memoria e dáme a impresión de que polo menos conscientemente, Riveiro non asociaba a súa historia á lectura da Odisea; pero así e todo éntrame algunha dúbida cando nun repaso a “O pau” leo: “Pra moitos montañeses o que eu levaba ao lombo non era máis ca un pau [...] algúns aínda había que ben se decataban do que o tal viña sendo, pro non lle sabían o nome, e adoitaban de lle chamar “o pau viradoiro”.”
     Na tradución castelá de Luis Segalá os homes de terra dentro pregúntanlle a Odiseo se leva un “aventador”. Na versión galega nomeano como unha “pa de aventar”. Botándolle unha ollada ós dicionarios atopo aventador, virador, bieldo, angazo... A min “angazo” non me cadra, en todo caso “forcada”, ou “gallas”. Pero eso só ten interese en relación coas posibles fontes de onde bebeu Riveiro.
     A min, como sempre, segue a me dar voltas na cabeza aquela afirmación de Augusto Abelaira, da cal falei máis veces, de que despois daqueles textos gravados nos ladrillos caldeos, xa está todo escrito.