Xaxúns e outras andrómenas

     Cúmprense agora anos do día que quixen sorprender a mi tía María cunha noticia  que lle sacase da cabeza a mala idea que puidese ter de min: “Tía, onte xantei con un cura”. Ela miroume, sorriu cun aceno de incrédula e preguntoume detalles, o por que e o para que. Fora unha visita de traballo, e despois de cumprir co deber laboral don Elías invitoume a xantar nun restaurante da entrada do Ferrol, para así poder seguir falando e compartindo dúbidas e discrepancias. Pero miña tía, sempre tan mal pensada en todo o que á miña conducta relixiosa se refería, preguntoume de súpeto que coméramos. Nada do outro mundo, o prato do día, entre outras cousas un chuletón de tenreira. “Mintirieiro, es un mentireiro”, espetoume de súpeto, “como ías comer carne un venres de Coresma na compaña dun cura”.

     Quedei tan descomposto coa acusación que ata eu me sentín traizoado pola tradición culinaria do noso país. Porque unha cousa é que un venres tome un bo prato de callos na miña casa (como dicía un dos cregos do Decamerón: pecado agochado está medio perdoado), e outra moi distinta facelo na compaña dun vicario de Cristo e en plena Coresma. Era como se eu mesmo tentase ó bo sacerdote. Inocente de min. Así que, á semana seguinte, cando volvín a visitar a don Elías e volvemos a xantar entre dúbidas e discrepancias, conteille a reprimenda da devota tía miña, e el, saboreando un flan con nata  xustificouse, que estabamos recuperando enerxías despois do traballo e esa norma é un pecadiño venial que se compensa cunha pequena obra de caridade. Como cambiaron as cousas desde que o Concilio Vaticano II trocou a bula pola esmola; e que mal nos informaron os párrocos do nacional catolicismo sobre os cambios acordados daquela.

     Sempre me sorprendeu ese xaxún obrigado que hai en todas as relixións, como se dunha dieta de primavera se tratase, e que, sen embargo, se exculpaba coas famosas bulas que só podía pagar quen tiña a despensa chea.

      Realmente, para que serve o tal xaxún e esas sécolas que o rodean con absurdas proclamas? Hai devotos polo mundo adiante asegurando que tal disposición é unha cura preventiva para limpar o sangue de todas as graxas e sales inxeridos, deseñado por aqueles doutos señores con autoridade divina, pero a min tenme máis pinta de ser unha penitencia imposta contra o enterro da sardiña e as enchentes do Entroido, contra o cocido que nos leva estes días a percorrer a xeografía gastronómica, desexosos de desfrutar do pecado da gula ata fartarnos a rebentar (o de catar estes días está prohibido).

     Sen embargo, a pesares da anécdota de miña tía, hei de dicir que non era ningunha integrista culinaria, como pode parecer polo contado, á fin ela era unha muller da nosa terra e cos pés ben chantados nela, e se ben vivía arraigada na tradición católica en que foi criada, tamén era consecuente coa necesidade de velar polas cuestións económicas que aprendeu a soportar e valorar durante os difíciles anos da súa existencia, o que lle daba na veciñanza un certo creto de sensatez e cordura.

     Cóntase, por exemplo, como en certa ocasión, un Mércores de Cinsa, unha veciña acercouse á súa casa para consultarlle se sería pecado aproveitar o caldo sobrante do Martes de Carnaval, e ela moi sensatamente sentenciou: “Pecado é tiralo”.
 (Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia),

O HOTEL SEVILLA

Por Pepe de Rocaforte

            Este hotel da Habana é o único, dos visitados por min, onde os clientes reciben un folleto coa súa historia e unha lista de persoas famosas que alí se hospedaron. O hotel está situado na rúa Trocadero (un recordo para Lezama Lima), esquina co Paseo do Prado, a escasa distancia do Centro Galego, posteriormente Teatro García Lorca, na actualidade Teatro Nacional Alicia Alonso, e do Capitolio. Por outra parte ten próximo o castelo da Punta, xunto ó canal de entrada da baía da Habana e preto tamén do inicio do Malecón.

            Inaugurado en1908, o hotel é obra dos arquitectos Antonio e Rogelio Rodríguez, que se inspiraron na feitura do Patio dos Leóns da Alhambra de Granada. A principios dos anos 20 do século pasado foi comprado pola compañía norteamericana Bowman Hotels, quen tamén mercou o edificio do lado (en principio destinado a hospital, pero que non puido abrir como tal por falta de autorización para obter unha zona de silencio nunha área tan populosa). Uníronse os dous edificios e en 1924 re-inaugurouse co novo nome de Hotel Sevilla Biltmore.

            Posteriormente, en 1939, un uruguaio de pasado turbio vinculado co mundo do crime, Amleto Battisti y Lora, fíxose coa propiedade do negocio, que mantivo ata 1959, cando co triunfo da Revolución foi destinado a escola de hostalería, para despois dunha renovación case completa, abrir de novo as súas portas “co esplendor que sempre o caracterizou”.

  

          Da lista de hóspedes famosos do Hotel Sevilla entresaco algúns dos nomes máis coñecidos para nós: Georges Simenon, o creador do Comisario Maigret. Vicente Blasco Ibáñez, que en “La vuelta al mundo de un novelista” relata a súa estancia no hotel. Enrico Caruso, quen durante a representación de “Aida” no Teatro Nacional da Habana, en 1920, ó sentir a detonación dun explosivo escapou do teatro para o hotel, onde apareceu na recepción coa vestimenta de Radamés. Merle Oberon, actriz de cine, famosa polas súas interpretacións en “Cumios Borrascosos” ou “Desirée”. Libertad Lamarque, actriz arxentina, coñecida como “A noiva de América”. Jorge Negrete, cantante mexicano que na Habana recibiu un traxe de mariachi co escudo nacional de Cuba. David Alfaro Siqueiros, o muralista mexicano, quen para pagar a súa estancia pintou dous murais no “Roof Garden” do hotel. Lola Flores e Imperio Argentina, cantantes españolas. Joe Louis e Luis Ángel Firpo, ambos campións mundiais de boxeo na categoría dos pesos pesados. O compositor e pianista Ernesto Lecuona. Dámaso Pérez Prado, coñecido como “O Rei do Mambo”. Juan Bosch, ex-presidente da República Dominicana. Arnulfo Arias, ex-presidente de Panamá...

            Á vedette Joséphine Baker, bailarina, cantante e actriz norteamericana, fóralle denegada a estancia no Hotel Nacional por ser negra, o cal lle deu ocasión ós propietarios do Hotel Sevilla para convidala como “hóspede ilustre” do seu establecemento. E xa para rematar citarei a Santo Trafficante, mafioso norteamericano que viviu dous anos no hotel. A Lucky Luciano. E Al Capone, quen viaxaba a Cuba cunha comitiva que ocupaba unha planta enteira do hotel.

            A min, ¿como obsequio de desagravio? por un sucedido que ó mellor conto outro día, ofrecéronme a habitación 615, o mesmo cuarto e a mesma planta no seu tempo ocupada polo famoso Capone.

Ulisíada (IV)

Por Far O'McKwoo

      De cando Telémaco entra no cíber-café Pilos e dalgún xeito é valorado por quen alí está.

     Despois de intentalo co ordenador da casa sen achar resultados, Telémaco entra no cíber-café Pilos, onde Néstor señorea detrás dun mostrador ameado de monitores e billas de cervexa, da man de Atenea, a quen o xerente saúda cun par de bicos e ó cativo cunhas festas na caluga, mentres ela llo presenta como un alumno interesado en algo máis cós xogos de come-cocos.

     Néstor mírao con ollos estraños, e pregúntalle polo tipo de aparello que ten, para ver ata onde é capaz de chegar, pois non é normal nun rapaz de doce anos que veña preguntarlle a un vello canoso polo uso ou manexo de ningún aparello electrónico. E si, o rapaz sabe falar coa linguaxe técnica, pero o ordenador da casa ten algúns anos de desfase tecnolóxico, polo que, para ver que mañas se dá co teclado, indícalle un posto en cuxo monitor se amosa un menú cunha longa relación de xogos.  Telémaco deixa que o xerente lle poña, a modo de exame, unha historia de guerra na que ha de evitar ós inimigos para liberar a unha princesa. “A ver como te manexas con este”, e antes de que a mestra lle acabe de contar ó seu amigo os plans que ten de cara ás vindeiras vacacións, xa a musiquiña do éxito da misión liberadora inunda a sala e o Néstor queda sorprendido.

     -Este cativo é moi esperto –dille a Atenea nun apartado.

     E entón ela cóntalle que o rapaz vén sendo fillo de Ulises o Allo, “aquel que marchou a conquistar o mundo e non volveu dar cadras de si”; e como ademais de esperto é curioso e ousado, ata o punto de que a razón de traelo ó cíber é para que lle ensine a procurar información referente a seu pai, por se aparece nalgunha páxina da rede, e daquela o xerente, antes de opinar, xa teclea o nome do emigrante pero non atopa nada que o leve a sospeitar que se trate del. Busca nas distintas redes sociais, tamén sen éxito, e entende que para esas cousas un vello sempre é un estorbo e mellor será poñer ó seu lado a outro cativo, igual de imberbe pero algo máis adiantado nos dominios de Internet, e preséntalle ó seu fillo Pisístrato, que só é un par de anos máis vello, e entre eles entenderanse mellor na hora de ensinar e aprender os rudimentos da informática e os seus vieiros.

     Pisístrato, que non ten ambicións docentes pero si a presunción de adiantado, senta a carón do cativo, con poucas ganas de perder o tempo con asuntos que non lle interesan,  e pregúntalle que quere saber.

      -Como buscar cousas e persoas en Internet.

     -Tan doado como teclear o seu nome. -E daquela, Pisístrato teclea nomes famosos do deporte, da música e da historia, para demostrarlle o doado que é, pero iso Telémaco xa o sabe.

      -¿E a unha persoa da familia?.

      -¿E ese familiar é famoso?

      -Non creo. É un emigrante e coma el hai moitos.

      -¿E quen é?

      -É meu pai.

     -¿E como se chama teu pai?.

     -Ulises de Ítaca.

     Nese preciso intre en que Telémaco pronuncia o nome paterno, entraba pola porta Hermes, quen recorda a aquel que foi amigo seu nos anos da mocidade e de quen perdeu todo rastro desde que abandonou as aulas da Escola de Arquitectura e el aprobou as oposicións ó Corpo Nacional de Policía, e confirma con Atenea de quen vén sendo o cativo, incluíndo ó avó Laertes, a quen o inspector coñece moi ben por razóns que agora non é necesario nin prudente explicar, un empresario prematuramente avellentado, quen, desde que se lle foi o fillo, parece desganado da vida e deixa o negocio da batea e a depuradora nas mans de Eumeo, o seu fiel empregado.

     Mentres tanto, mentres os maiores axuízan e murmuran, os rapaces seguen tratando de encontrar algunha referencia, navegando polas tenebrosas nubes do inter-espacio, pero ningún dos Ulises que aparecen é o que eles buscan, polo que Pisístrato lle recomenda intentalo con algunha outra referencia para acoutar a procura.

    -¿Como que?

    -Algún feito sobresaínte da súa vida. Algo polo que algunha vez falaron del nos periódicos, por exemplo.

     -Meu pai é unha persoa normal.

     Mentres os cativos teclean a súa procura, desde a barra do cíber, Hermes, Néstor e Atenea non poden evitar miralos nese embeleso, cos ollos cravados na pantalla.

     -É cuspidiño a seu pai.

     -En todo –confirma a mestra e engade: -Agardemos que non o imite nos erros por aquel cometidos.

     (Próximo capítulo: De como Telémaco se afana na procura deatopar quen lle dea cadras de seu pai).