Murguía e Vicetto

 

        

 

Vicetto publica Los hidalgos de Monforte, en 1851, en Sevilla, onde por eses anos vive e traballa, e cando os ecos desa novela de ambientación histórica lle chegan a Murguía, principia entre eles unha profunda amizade epistolar na que chegan a tratarse de irmáns,

e se un non usa ese termo o outro recrimínao con amabilidade, en razón a que a idea literaria de ambos parece seguir un mesmo roteiro. Vicetto chega a dicirlle que hai unha misión de martirio para os dous, pero tamén que non hai gloria sen sacrificio, tanto que proxectan escribir unha magna historia de Galicia. Logo, cando Vicetto, con 32 anos, se traslada á Coruña, recibirá a visita dun Murguía de 23, que chega de Madrid cos primeiros éxitos (e co orgullo) baixo o brazo, pero ese primeiro encontro parece ser que foi algo decepcionante.

Murguía danos a entender que a decepción veu cando o ferrolán apreciou a súa baixa estatura, pero se atendemos ó que un e outro deixaron escrito, podiamos pensar que a razón principal foi unha cuestión de liderado competitivo. Un era dez anos maior e o outro un mozo moi envaidecido. Non se nos escapa que, naquel encontro e nas cartas que se escriben, Vicetto aconséllalle que se busque un traballo do que vivir, que o periodismo e a literatura, por moi nobres que sexan, non lle van dar de comer. Entendemos que Vicetto veu dicirlle que ata esa tivo a sorte de contar coa axuda da familia, que era un consentido e xa era hora de que se buscase os seus propios ingresos. Anímao a que fale cos amigos de Madrid, que poden buscarlle un emprego; pero o orgulloso Murguía non entendeu o consello que viña, precisamente, dun home que se fixo a si mesmo, orfo de pai ós dous anos e de nai ós quince, tras o cal deixa a escola de garda mariñas do Ferrol para ingresar no exército durante a primeira guerra carlista. Publica con vinte anos a súa primeira novela e ós 26 deixa o exército para ser funcionario de prisións. Sempre con un salario que lle dá liberdade para escribir sen dependencia.

Certo que Murguía tamén viña de acadar o seu primeiro éxito como novelista e non lle faltaban periódicos onde escribir, pero o consello de Vicetto era o dun amigo e el non o entendeu. Pouco a pouco fóronse arredando, tanto, que Vicetto chega a referirse a el como o señor Martínez, a sabendas de que Murguía sempre evitou o apelido paterno, e acabarán escribindo, cada un, a súa propia Historia de Galicia, en cuxos prólogos se acusan de falta de rigor ou de prosa pouco elegante.

Tras a morte de Vicetto, o 28 de maio de 1878, Murguía vai telo presente no seu libro Los precursores (1886), lembrando dende a primeira liña as discrepancias co outrora amigo, que, segundo di, nunca foron inimigos. Pero tampouco ben levados.

Con todo, pódese dicir que Murguía foi o biógrafo de Vicetto, a quen describe como un tipo alto e ben parecido, pero tamén como “el hombre más débil que he conocido”. E non é certo, se temos en conta a súa traxectoria militar e de funcionario, tanto de oficial de prisións como de intendente da fábrica de moeda de Xuvia ou director do Diario de La Coruña,

.  Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia)

ESES MALVADOS ESCRITORES

Por Pepe de Rocaforte

 

Agora que andamos tan metidos a cada dous por tres en discusións de todo tipo, con predominio das de contido político, vénme á memoria un texto que non sei onde lin xa hai tempo, no cal se afirmaba que nos Estados Unidos considérase que as boas intervencións durante os debates políticos televisados non deben durar máis alá de sete segundos.

Tamén hai tempo escoiteille ó director dun programa televisivo de divulgación científica que lle compría fragmentar moito as materias de que trataba porque o espectador medio non atura máis de dous minutos concentrado nun tema.

E se falamos de escritores fíxome gracia (ata certo punto) unha anécdota que refería que en Sevilla, no século XVII, por causa dun panfleto escrito contra certo gobernante, foron levados á cadea todos aqueles que na cidade se dedicaban a escribir. Disque ó cabo dunhas semanas os presos comúns organizaron un motín para esixir que quitasen de onda eles aquela caterva insoportable.

Esa anécdota sintoniza con outras nas que se pon de releve a mala sona daqueles que se dedican ó cultivo das letras. Salvo no caso excepcional de que o cultivador fose canonizado pola autoridade competente e, a ser posible, estea ben morto e enterrado. Daquela os políticos e demais xente importante non teñen reparo en celebrar homenaxes e colocar placas conmemorativas nas casas onde eses escribidores viviron, ou máis probablemente malviviron. Eso si, sempre co fin de utilizar o acto en proveito propio, e deso temos un bo exemplo en Londres, onde hai uns anos se colocou con toda solemnidade unha placa na casa onde Verlaine e Rimbaud na súa etapa británica viviran unha boa temporada como dous parias famélicos.

E non só a xente allea ó oficio ten mala opinión dos outros escritores. Entre os propios literatos non é mellor a idea que se ten dos colegas. Aquí mesmo, en Galicia, lembro un artigo de certo novelista (que en paz descanse) quen afirmaba que “se o mundo estivese cheo de escritores sería unha negra cova de ladróns.

Pero tales opinións xa nos veñen  imbuídas desde moi novos, na nosa época infantil. Véxase se non, o libro de lecturas escolares “Las tardes de la Granja-Lecciones de un padre a sus hijos”. Aí, entre outras edificantes historias, referíasenos a dun fulano ruín, o poeta Hilario, un langrán que se dedicaba a escribir versos en vez de facer cousas de proveito, o cal, naturalmente, conducía a que tan repelente individuo, ademais de ser a cruz do seu vello proxenitor, que non vía modo de facer bo del, acabase moi mal como consecuencia das súas perversas inclinacións.

O CRUCEIRO DE SILVES

Por Pepe de Rocaforte

 

En Silves hai un castelo. Máis ben case podería afirmar que o castelo é Silves, atalaia no alto dun outeiro desde onde vixía os campos de oliveiras e laranxeiras que se afastan cara ó mar en ondulacións serpeantes, mentres a fortaleza acumula nas súas pedras o lume solar en que as chicharras amasan o canto da canícula.

O rio Arade, preguizoso, pérdese en meandros camiño da costa, onde son o ruído e os turistas, despois de refrescar os pés desta antiga cidade onde Afonso X, aquel rei que chamaban "O Sabio", xa saben, mandou construír unha catedral sobre os cimentos da mesquita mourisca que antes ocupara o seu lugar. Catedral que se ergue como unha réplica do castelo que a domina desde o alto, maciza a pesar das súas vidreiras góticas con vocación guerreira.

            Non só destes, senón de moitos máis monumentos está chea esta vila pacata, segundo o apelativo dun amable informante indíxena, que no ton da súa voz deita saudades do turismo cosmopolita de Carvoeiro e Albufeira, tan próximos e ó mesmo tempo tan afastados, mentres me recita loanzas para a ponte medieval, o Arco da Rebola ou o torreón das Portas da Cidade.

            Pero, entre todas, eu quixera destacar outra cousa, porque á entrada da vila, pola estrada procedente de Lisboa, a uns cen metros antes do cemiterio hai un cruceiro, un fermoso cruceiro protexido por un baldaquino do século XVI.

 O cruceiro, construído en pedra caliza, ten gravada a data de 1824, anque sospeito que tal gravación se debe referir a unha reconstrución e non á época da construción orixinal. A cruz, moi traballada, nun manuelino inxenuo e rural, cunha Dolorosa na parte posterior que semella agarrar ó Cristo como un músico de rock agarra a súa guitarra, atráeme de tal xeito co seu candor que boto de menos non ter a habelencia de Castelao para me poñer a debuxala.

            Pararíame con especial atención no deseño das oito cunchas de vieira, catro en cada extremo dos brazos da cruz, polas súas reminiscencias compostelás, ás que logo lle atoparía explicación, non sei se certa ou errada, ó ter información de que o conquistador da cidade ós mouros en 1242, Paio Pérez Correa, era Maestre da Orden de Santiago.

            Xunto ó cruceiro hai un pozo do cal, noutros tempos, podería beber quen pasase. Hoxe non. Quizais polo aquel da non potabilidade da auga, cerraron o seu brocal cunhas grades de ferro que lle impiden ós degustadores impenitentes catar o seu sabor.

            Así e todo, a pesar da inaccesibilidade do pozo, desfrútase dun fresco reparador no pequeno xardín que rodea o monumento, e no caír da tarde o turista fatigado agradece o repouso a carón do silencio dos campos, mentres a cidade coroada de murallas se recorta contra o solpor e o arrecendo das figueiras embalsama o aire do Algarve.

            Un cruceiro baixo tellado, unha sombra arbórea e un pozo a carón do camiño; velaí nesta hora da tardiña o mellor regalo para o camiñante sen présa.