Sei de moitos avós que son invitados ós colexios para falar das súas experiencias e de cando tiñan eles a idade dos seus netos. A que xogaban ou que comían naquel tempo. Tamén sei dun que case saíu tosquiado despois de falar da billarda, das bólas e do tres en raia, ou do ben que o pasaban xogando con balóns remendados e vendo a televisión, unha vez á semana na taberna da súa vila, a troco de consumir un refresco. Ese día abafárono a preguntas que el foi contestando como mellor podía, ata que alguén dende o fondo da aula lle espetou que como se podía vivir sen a Nintendo.
Convivimos co carro de vacas e o coche con GPS. Cando no noso parladoiro dos xoves temos unha dúbida, acudimos á Wikipedia que sempre ten a última palabra. E na casa, a vella enciclopedia en 24 tomos dorme desfasada, por lenta, incómoda e arcaica. Acabouse o de buscar información pasando follas e consultando a persoas de carne e óso. Agora xa non se discute, fala Siri e todos calan. Por este camiño, é de supoñer que xa non será necesario aprender de memoria a táboa de multiplicar. Eu ando á procura dunha regra de cálculo para a miña colección de aparellos de cálculo e medida e nin nas tendas de refugallos e segunda man a atopo. Os novos executivos xa non usan axenda, todo llo fai o móbil, anótalle a cita a unha orde de viva voz, e lémbrallo no momento máis adecuado unha señorita con sensuais palabras. Sen móbil somos uns inútiles.
Hai uns anos, cando lle pedín a un labrego que me deixase fotografar os vellos aparellos de labranza, xa oxidados e picados da couza, soportei as risas de quen me aseguraba que iso non valía para nada e sinaloume o tractor con pantalla de plasma. Daquela imaxineime como explicarlle a un cativo que, antes de calzar esas zapatillas de plástico que ó andar acenden unhas luciñas na sola, os zapatos eran de coiro e con sola de madeira.
Saber o que era antes para entender o de agora, que para inventar os videoxogos alguén houbo de descubrir como funcionan os díodos e o transistor, serve para valorar o que fixeron os nosos antepasados para desfrutar de todo o que hoxe temos. É por iso que sempre teño a man a obra de Xaquín Lourenzo, cos detallados debuxos de obxectos, mobles, ferramentas e aveños que ata non hai moitos anos eran comúns en todas as casas.
Hai uns días, dous artesáns de recoñecido prestixio, Elena Ferro e Xosé Manuel S. Senín, visitaron o colexio Santa Baia, de Boiro, e o CEIP de Cespón para ensinarlle ós cativos como se fan os zocos e as pandeiretas. Gustaríame ver as caras do alumnado imaxinando eses zapatos nos seus pés ou o laborioso que é facer un instrumento aparentemente tan simple.
E aínda celebrando este tipo de actividades que forman parte do programa Artesanía na escola, porque axuda a que se valore o traballo dos artesáns ou a ver como se aproveitaban os recursos do noso entorno. Sería bo que estas aulas non se limitasen a un día de charla con presencia da autoridade e fosen máis cotiáns e participativas, abríndose ó resto dos oficios.
Francisco Ant. Vidal
