Anos atrás, por estas datas, xunto coas tarxetas de felicitación traíannos unhas papeletas, polo xeral entregadas en man, desexándonos boas festas e pedindo o aguinaldo de parte de bombeiros, carteiros, policías locais, varredores e serenos. E na veciñanza debatíase se lles correspondía ou non esa gratificación, segundo se tivesen portado co barrio ó largo do ano, ou canto sería apropiado darlle. Pero non eran os únicos. Ás veces tamén chamaba a porta un grupo de nenos anunciándose: San Xosé e máis a Virxe camiñaban para Belén/ ían cantando nos reices, cantémolos nós tamén.
Podiámolo considerar como un pago polos desexos de felicidade que nos mostraban, nestes días solsticiais, a partir dos que o sol vai gañando altura e horas de luz. Daquela o aguinaldo estaba en todo, e mantense nesas participacións de lotería que nos ofrecen ou na cesta de doces e licores con que nos gratifican chegando estas datas.
Isto non é novo. Os aguinaldos xa se facían na antiga Roma para amosar os desexos de boa sorte coa medra dos días, onde era costume, durante as Saturnais (a finais de decembro), facer regalos entre amigos e familiares, pero logo, a principios do século I dC, ese costume pasou a instituírse no primeiro de xaneiro baixo o nome da Strenae, de onde vén a palabra estrear, co significado de desexarlle á persoa gratificada unha mellora para o futuro.
Sen dúbida, os galanos que nós facemos nestes días teñen esa orixe, aínda que logo viñese Papá Noel, o Apalpador, os Reis Magos e ata a paga extra, a cobrar protagonismo, para animarnos a brindar polo porvir. Tan agradecidos somos que ata lles deixamos un prato de doces ós Magos de Oriente.
E se pedir ou reclamar o aguinaldo é algo que por tradición ou costume xa se fixo obrigatorio, que mellor ca pedilo con música.
Unha das estampas máis comúns nas tarxetas de Nadal é a de coros de nenos cantores, cos seus instrumentos musicais e caras anxelicais. Son como unha invitación á tenrura, ó amor e á felicidade, iso que, nestes días de frío e noites longas vén dicirnos ó mal tempo boa cara.
Os cantos de reis, ou de reices, que a pesar do seu nome nunca estiveron subscritos exclusivamente ó seis de xaneiro, forman parte do folclore de Nadal, en que grupos de nenos ían (e nalgúns lugares aínda van) polas casas cantando panxoliñas e pedindo a troco un aguinaldo en forma de doces.
Nun libro que baixo a coordinación de Xosé Luís Rivas (Mini), publicou o concello de Boimorto no 2007, con CD incluído, recóllense tamén os retrousos de presentación, con versos tan amábeis como:
Aqui’stamo-los dos Reis/ Despuestos para cantar/ s’ustedes nos dan licencia/ imo-los a comezar.
Ou estoutra polo mesmo estilo, pero un pouco máis diplomática:
De lejos venimos los que aquí llegamos,/ se nos dan licencia los reices cantamos./ Es descortesía y es desobedencia/ a puerta dun hombre cantar sin licencia
E logo viñan as panxoliñas pertinentes. Moitas delas en forma de romance e tamén nese castelán castrapeado, seguramente aprendidos polo cura párroco.
O amigo Eduardo (Tato) lembroume estes días como aló nas súas terras ourensás, cando se achegaban á casa dalgún veciño, antes de cantar a panxoliña anunciaban algo ameazador para esixir o aguinaldo:
Cantámoslle os reis do quiquiriqui/ se non nos dá nada cagámoslle aquí.
E co aguinaldo no saco levaban a festa a outra parte.
Francisco Ant. Vidal
(Este artigo foi publicado no especial de Nadal da edición de Barbanza de La Voz de Galicia).
Ningún comentario:
Publicar un comentario