sábado, 14 de xuño de 2025

Cheiro a fume


Tras a longa experiencia que temos sobre incendios forestais, o cheiro a fume é o máis alarmante que sufrimos, sobre todo agora que empeza o tempo da calor, das grelladas, das cacharelas e das noites ó resío. Distinguir o fume de lecer do perigoso non sempre é doado.

O ano pasado por estas datas revolucionouse o meu barrio cando alguén quixo facer unha sardiñada a altas horas da noite, e o espeso fume alertou a veciñanza. Como queira que sexa, o primeiro síntoma de alarma dun lume éntranos polo nariz, e cando chega a dentro da casa, é porque xa é consistente e pode ser necesario mobilizar a bombeiros, policías e afectados.

 Agora que empeza o verán e hai que pedir permiso para queimar herbas e restrollos, cando na prensa nos lembran que ano tras ano estamos batendo o récord de temperatura e de secura, despois de que nos alarmaron contra os incendiarios coa premiada película de Oliver Laxe, acoden os medos de sempre ós incendios forestais. E non é o meu temor porque teña extensións de monte, que non as teño, pero si porque despois dun incendio, á ruína que significa as árbores e matogueiras queimadas súmanse, con máis frecuencia da desexada, un reconto de perda en plantacións, animais, edificacións e incluso vidas, ademais da erosión cando chegan as chuvias que arrastran todos eses aluvións de terra e cinza ata os bancos marisqueiros que son unha das principais fontes da nosa economía.

Por iso fixeron a semana pasada ese simulacro en Rianxo, movendo a máis de cen persoas para coordinarse en caso dunha desas catástrofes que non só son negativas para as xentes do lugar, senón para todos, porque acaban influíndo na economía.


Prevencións e precaucións á espera de que a electrónica, que xa leva anos usando dos seus medios para detectar fumes perigosos nos fogares, poida facelo tamén nos montes. Son moitas as casas, oficinas e almacéns que teñen instalado algún sistema de detección, pero no monte non é tan doado, aínda que si posíbel, o cal pode prevernos antes de que o lume ameace con cobrar dimensións catastróficas.

A este sistema, os expertos chámanlle nariz electrónico. O funcionamento é moi simple, unha célula fotoeléctrica colocada dentro dunha caixa con regañas varía a súa sensibilidade luminosa cando entra o fume e fai saltar a alarma. O inconveniente é que nun incendio con pouco fume, o sistema tarda en detectar o perigo. A esperanza está nuns sensores chamados iónicos, máis caros pero moito máis eficaces, pois incluso detectan o lume antes de que haxa un fume visíbel. Un sistema doado de instalar no que xa hai empresas traballando, e poden detectar un lume antes de que suba a unha árbore. Este sensor é capaz de distinguir se o fume e dunha cacharela da noite do Sanxoán, dunha churrascada nocturna ou dun conato de incendio.


E se ben é bo saber que hai persoas dispostas a intervir mentres a maioría estamos de vacacións ou tirados á bartola, supoño que a instalación destes aparellos para detectar o mínimo olor a queimado, pode supoñer un grande aforro en material técnico e humano, permitindo chegar ó foco do incendio tan axiña, que cun caldeiro de auga poderíamos solucionar o problema sen acender ningunha sirena. 

Francisco Ant. Vudal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia).

 

sábado, 7 de xuño de 2025

O saín, elixir da saúde

                      


As primeiras sardiñas que catei esta tempada estaban secas. Uns bótanlle a culpa á temperatura do mar, que se está máis alta do que era costume derrétenselle as graxas antes de pasar pola grella. Outros din que non son galegas, e xa se sabe, se non veñen con carné patrio fáltalles sustancia. Xulio, pola contra, lembra que mentres non chegue o Sanxoán a sardiña non molla o pan. E sen embargo os portugueses, que tamén son de padal exquisito, adiantan as súas grelladas para o día de santo Antonio.

Pola miña parte, cando me toca asalas gústame oír o renxer da graxa caendo sobre as brasas. Xulio dime que un día fixo un cálculo contando a frecuencia dese crepitar para elaborar unha escala de idoneidade gustativa que viña a ser directamente proporcional ó número de chíos por minuto. Para el o chorreo do saín é como un reloxo indicativo do seu punto de sabor e perfección culinaria, a banda sonora da excelencia, pois cando soa de maneira constante é sinal de que a sardiña está no tempo. Logo, a medida que esa frecuencia baixa indicará o momento no que están para comer, sen que estean crúas nin queimadas. Todo un arte reservado ós bos grelleiros.

E con ese musical crepitar de fondo veñen á memoria aqueles contos dos vellos que aproveitaban o saín para acender os candís ou para enzoufar os chaquetóns dos pescos, para que non os empapase a auga. Esa graxa era un dos produtos secundarios que se sacaba do prensado e tiña mil e un usos. Pero chegou a luz eléctrica e apagáronse os candís, chegou o neopreno e o goretex e do saín dicíase que era moi cheirento, e os pescos, como di a cantiga veñen lavados do mar.

A sardiña tivo tamén o seu tempo de desafecto, tratada como un peixe de pouca calidade, a quen culpaban da subida da tensión sanguínea, porque unha das formas de conservala era salgada, e o sal escorría a culpa como aquel que pasaba por alí. Logo xa empezaron a darlle o valor que merece, e os especialistas en nutrición empezaron a ver as moitas vantaxes que ten comer sardiñas, asadas, fervidas ou guisadas, valorando os beneficios dos seus ácidos graxos, ricos en Omega 3, para protexernos contra os problemas cardíacos, vasculares e cerebrais.

E con xuño as sardiñas enchen os mostradores das peixerías, mais nós, que sempre fomos unha potencia no manexo de trasmallos e outras redes, ou como cantan os de Treixadura, para sardiñas Aguiño e para bolos Castiñeiras, ou os Tamara cando lembraban as lanchas do xeito con rumbo a Rianxo, pescando sardiñas a eito, levamos moitos anos pensando nelas como manxar saudábel, e podemos presumir de coñecelas tan ben que, aínda que as asadas sexan as máis populares, Picadillo, no seu afamado libro de cociña recolle máis de vinte receitas para degustalas e beneficiarnos deses ácidos graxos tan necesarios para a saúde.

Agora veño de saber que hai unha empresa preto do Ferrol que quere comercializar ese saín en forma de cápsulas de Omega 3 como complemento vitamínico, importando a materia prima (o saín) dende Perú e Chile, para que tomemos eses ácidos sen necesidade de manchar as mans, nin os pescos pescando nin os comensais depenicando.

Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia).