Ó amigo Xulio tampouco lle gusta o Halloween. Falabamos disto antes de organizar a lectura de Un ollo de vidro, a obra de Castelao, para a véspera do Día de Defuntos.
Aquí temos costumes para celebrar a festividade do primeiro de novembro para dar e tomar, sen necesidade de importalas de fóra. Aínda así aceptamos o Samaín, que por certo, é palabra gaélica que significa o final do estío e o comezo das noites longas, o momento no que, segundo as lendas irlandesas, o Alén e o presente se confunden.
No noso parladoiro, ninguén lembraba a ningún cativo saír disfrazado a pedir chuches polas casas da veciñanza, nin ameazar con iso do truco ou trato, pero si lembrábamos os colares de castañas e os magostos, con esa crenza de que se unha castaña explotaba era unha almiña que subía ó ceo; e como non, as cabazas con forma de caveira e unha candea acesa dentro. Unha tradición que se estende por moitas terras de todo Europa.
Lembrei cando, sendo eu un cativo de poucos anos, fiquei asustado fronte a unha cabaza-caveira que chispeaba luz polos ollos, o nariz e a boca, estratexicamente colocada sobre un poio na porta da casa. Foi vela e correr na procura do amparo de miña nai. O artífice daquel xogo macabro fora un curmán meu (sete anos maior) e os seus amigos. E aquilo que a min me daba medo ós demais dáballes a risa.
Iso das caveiras de cabaza talladas a punta de navalla e cunha candea dentro era unha maneira de lembrar a morte e xogar co medo duns e a broma doutros, para sacarlle ferro a algo tan tráxico. Xa sabemos que entre nós, a morte, aínda que triste, enfróntase con afouteza.
Pero agora veu Xulio a contarnos que en Irlanda, a mediados do século XIX, publicouse nun periódico de Dublín unha lenda na que un ferreiro borracho, mesquiño e arteiro chamado Jack O’lantern (Jack o do farol), negociou co diaño a súa morte, e tras un longo tirapuxa, xestionando o momento de morrer, comprometeu ó demo a que, o día que finase, a súa alma non ardería no inferno.
Cando Jack morreu, san Pedro, leulle a cartilla e non lle permitiu a entrada no ceo por mor da mala vida que levou. Non era moi do seu gusto a outra estancia, pero non lle quedaba máis remedio ca baixar a pedir pousada, e o demo, que a pesar de ser quen é sempre cumpre coa palabra dada, tamén se negou a darlle entrada por mor da promesa feita, co que o pobre Jack víase condenado a vagar eternamente en Santa Compaña. Mais o diaño, que, como asegura o dito popular, “Deus é bo pero o demo non é malo”, ás veces tamén ten o seu corazonciño, e apiadado del fixo con un nabo unha lanterna, dentro da que ardía unha infernal brasa eterna coa que vagar polo mundo.
Logo, os rapaces, na vez de nabo comezaron a usar cabazas, que eran moito máis doadas de traballar.
Sexa como se diga, é de supoñer que o conto ou lenda naceu para recrear unha tradición popular, porque aquí ninguén coñece a ningún Jack e de cabazas coa candea dentro xa falaban os avós de nosos avós.
Francisco Ant. Vidal
