Espolios e santidades

 

Cando nomearon a Pelaio de Cebeira bispo de Mondoñedo, por consello do seu rei, Fernando II, instalouse en Ribadeo, onde exerceu o seu apostolado dende decembro de 1199 ata que morreu, en novembro de 1218, e os ribadenses agradecéronllo.

Tanto así, que o seu sepulcro, instalado durante cinco séculos na desaparecida colexiata que el fundara, converteuse en lugar de peregrinación, a onde os fieis acudían agardando liberarse das súas doenzas tan só por tocar o sarcófago coas propias roupas, con estampas, cintas ou simplemente por acariñalo, agardando que o bispo alí soterrado intercedese no seu favor ante as altas estancias da divindade. E se o ritual se executou durante tanto tempo, ¿quen somos nós para dubidar da fe popular?

Sen embargo, Pelaio de Ribadeo foi un deses santos a quen a santa Sede non recoñeceu nunca, a pesares da grande devoción que espertaba e de ser santo por aclamación popular, que é a santidade máis digna e agradecida que existe; e para levarlle a contraria ós devotos ribadenses e confirmar que o pobo se equivoca cando non conta coa opinión da autoridade, o bispo mindoniense, Manuel Francisco de Navarrete y Ladrón de Guevara, alavés de nacemento pero pouco coñecedor da relixiosidade galega, en 1701, coincidindo co catrocentos oitenta e tres aniversario da morte do venerado bispo, mandou e ordenou que non se volvesen a facer rezos diante do sepulcro para pedirlle favores, nin dar cabezadas de penitencia contra el; e para demostrar que quen alí estaba era un finado máis, bispo pero mortal sen poder de intercesión coa divindade, mandou que se abrise o seu sepulcro e se comprobase que o corpo non estaba incorrupto, como lle correspondería se estivese agraciado co don divino. E ninguén lle retrucou o sabio prelado, aínda que segundo esa opinión, habería que retirarlle a peaña da santidade a san Rosendo, a san Froilán e ó apóstolo Santiago ou quen queira que sexa o que está no seu sitio durmindo o sono eterno.

¡Que pouco sabe a Igrexa de santidade!

A colexiata onde se acollía o venerado sepulcro foi perdendo seareiros e por falta de uso e coidados ficou no abandono ata que, debido ó seu estado ruinoso, foi derrubada en 1788. Pero xa, unhas décadas antes, foron retirados do sepulcro do bispo as xoias que o finado portaba para camiñar polo Alén coa debida dignidade, e entre elas o báculo episcopal, elaborado con ouro e pedras preciosas, depositado durante anos na catedral de Mondoñedo, ata que o cabido, con afán puramente crematístico, decidiu venderllo ó coleccionista catalán Luís Plandiura en 1932, para acabar, a día de hoxe, no Museo Nacional de Arte de Cataluña, onde aínda se custodia. Toda unha obra de ourivaría en que é de resaltar a voluta en que se representa ó Arcanxo san Miguel matando ó demoño con forma de dragón; aquel mesmo demoño que quixo tentar a Cristo ofrecéndolle todas as riquezas do mundo.

Desgraciadamente non é esta a única peza que foi espoliada, mal vendida ou usurpada, lembramos as dúas esculturas arrincadas do mosteiro de Carboeiro ou as imaxes do retablo pétreo de Santiago, sen que ninguén mova un dedo por reclamar eses roubos disfrazados de negocio, doazóns ou custodias cuxa falta só contribúe a empobrecer o noso patrimonio.

Calquera día ata nos levan o santo dos Croques.

Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia)

 

Lembranzas no padal

A famosa madalena de Proust segue dando de que falar, era esa que o escritor degusta e cuxo sabor o retrotrae ás lembranzas da súa infancia, adolescencia e madurez a través de sete libros escritos a pulso e sen erguerse da cama.

 Outros buscamos a memoria das nosas experiencias no retorno a unha casa que nos marcou na nosa nenez, na visión dunha foto ou nun episodio do pasado que comentamos con un veciño, conscientes de que un simple feito, algo que semella insignificante, pode turrar polo fío das lembranzas facéndonos repasar a nosa biografía con máis ou menos carga de sentimentalismo e morriña. Incluso con algo de vergoña moitas veces.

A Xulio, este verán, o que lle trouxo a lembranza do pasado foi un arrecendo a fanecas fritas, que lle lembraba aqueles anos da adolescencia en que acompañaba a seu pai algunha tarde de pesca, e logo ceábanas comentando as vicisitudes do día. E é que talvez sexan as cousas que nos entran polo padal o que máis nos arrastra ó pasado con ese envoltorio no que tamén entra en xogo o olor que envolve ese bocado de memoria. Cantas veces ó entrar na casa materna non nos sorprende o arrecendo da nosa infancia. E nestes días de noites longas, andando da cociña ó salón, talvez sexa un bo momento para lembrar aqueles pratos que xa ninguén saborea, aqueles prebes que a matriarca da casa elaboraba con paciencia infinita e sen axuda de ningún batedor, micro-ondas ou robots de cociña, a golpe de morteiro e coa pota a lume lento.

Quizabes por esa necesidade de encontrarnos cos sabores do pasado, con eses pratos que non veñen precociñados, nos guste tanto visitar as casas de comida, esas fondas onde saborear un exquisito pantullo outrora reservado para quen tiña unha avoa na aldea ou un familiar que criase cocho.

Non é necesario, para estimular o padal dos recordos chegar ó extremo do famoso cociñeiro Roca, quen xunto cos seus irmáns, decidiu recuperar eses vellos sabores co seu particular selo, inaccesíbel para a maioría dos petos, introducindo na cociña libros vellos en contacto cos alimentos para que collan ese sabor a antigo, ou envolvendo as súas exquisiteces (segundo os críticos gastronómicos que puideron probalas) en papel de arroz, comestíbel e impreso con pasaxes da obra de Proust. Claro que o comensal non está obrigado a ler nin unha soa páxina antes de botarlle o dente; pero iso de usar papel na cociña eu lémbroo de preparar guisos tapando a pota con papel de farrapos para recoller os vapores e potenciar o sabor. Pero este non se comía.

E claro que non é preciso, para reencontrarnos cos sabores tradicionais de maneira innovadora recorrer a eses métodos de espectáculo, para que a comida nos entre por boca, nariz e ollos; xa bastante temos con eses modernos restaurantes onde o cociñeiro faena á vista do comensal, para que se vexa que non hai trampa nin cartón, coma quen asiste a un espectáculo de maxia, para que os asistentes saquen de móbil e o inmortalicen.

E é que ata unha simple parroeira, desas que xa non se fan e moitos nin coñecen, se a servimos directamente da tixola e lle poñemos unha ramiña de cedrón como adorno, non hai restaurante no mundo que a iguale.

 

Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia).