Corpos incorruptos

                        

É sorprendente esa historia que nos conta García Márquez, de cando Margarito Duarte, nunha pensión de Roma, abre a súa maleta de pino lustrado e aparece ante os ollos de quen alí estaba unha rapaza vestida como unha noiva, aparentemente durmida. O bo de Margarito viaxara cos cartos dunha colecta pública dende os Andes coa misión de expoñer diante do Vaticano aquel milagre propio da santidade, como a mociña se conservaba coa pureza que tiña en vida, a pel suave e o pelo que seguía medrando e desprendendo un aroma a rosas, mentres que as flores con que fora enterrada estaban murchas. Os veciños que tal viron recoñecían naquela nena e naquel milagre algo sobrenatural, e só faltaba a confirmación da autoridade papal para presumir na súa aldea dunha santa de carne e oso.

Lembrábamos con Xulio esta historia mentres limpábamos e adornábamos os nichos e sepulturas familiares, e falábamos co enterrador da nosa parroquia, quen andaba enfaenado nos seus labores e non tiña boa cara. Ninguén ten boa cara despois de abrir un nicho e retirar os restos dun finado para deixarlle sitio a outro. Contaba aquel que un nunca se acostuma a ver o que quedou de alguén a quen se coñeceu en vida, con quen departiu algunha que outra conversa ou, sendo rapaz, lle ía por tabaco. “Un enterrador non debería exercer na vila onde se criou”, dicía. E aseguraba que peor é cando abres un sepulcro e encontras un corpo incorrupto. Unha anomalía contra natura, porque non son ósos que se desencaixen para meter nunha bolsa e ó cinceiro.

Xulio quería saber que se facía en tal caso, porque ó seu entender un corpo incorrupto é o que se nega a desaparecer, en opinión popular co beneplácito da divindade, e eu escoitaba sen meterme na conversa pero tamén sentía curiosidade. “Nada, déixase onde está e ó novo búscaselle outro sitio”.

A nosa terra non é dada a conservar restos orgánicos. Que llo digan ós arqueólogos, que moito encontrar doas, torques e restos de cacharros de barro pero nada de carne. Talvez por iso, un corpo incorrupto sempre se tomou por un sinal diferenciador co resto dos mortais. Segundo o enterrador, aínda que raro, algún caso tense dado. E contounos que, dun en concreto, falouse co párroco por se o finado levaba a aureola da santidade, pero o crego dixo que diso nada, que aquel por non cumprir nin cumpría coa misa dominical. Pero a familia estaba en que o seu parente fora sinalado e merecía un lugar especial dentro da igrexa, unha peaña ben iluminada e unha caixa para as esmolas.

Lembrei como remataba o conto de García Márquez, que o Margarito chegou a vello, despois de sobrevivir a cinco papas e aínda seguía esperando que o chamasen do Vaticano.

Este veciño noso tampouco é santo porque a autoridade non o quere, pero un sobriño seu contounos que súa nai, antes de operarse dos cadrís pediulle ó tío que intercedese por ela, e a operación saíu moi ben, polo que asegura ela con certa lóxica, que santo non será pero aí arriba debe ter moi boa man. E concluía a boa señora mentres pasea sen caxato, que a Igrexa de santidade só sabe o que lle convén.

Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia).

 

 

As cabazas por Defuntos

Ó amigo Xulio tampouco lle gusta o Halloween. Falabamos disto antes de organizar a lectura de Un ollo de vidro, a obra de Castelao, para a véspera do Día de Defuntos.

Aquí temos costumes para celebrar a festividade do primeiro de novembro para dar e tomar, sen necesidade de importalas de fóra. Aínda así aceptamos o Samaín, que por certo, é palabra gaélica que significa o final do estío e o comezo das noites longas, o momento no que, segundo as lendas irlandesas, o Alén e o presente se confunden.

No noso parladoiro, ninguén lembraba a ningún cativo saír disfrazado a pedir chuches polas casas da veciñanza, nin ameazar con iso do truco ou trato, pero si lembrábamos os colares de castañas e os magostos, con esa crenza de que se unha castaña explotaba era unha almiña que subía ó ceo; e como non, as cabazas con forma de caveira e unha candea acesa dentro. Unha tradición que se estende por moitas terras de todo Europa. 

Lembrei cando, sendo eu un cativo de poucos anos, fiquei asustado fronte a unha cabaza-caveira que chispeaba luz polos ollos, o nariz e a boca, estratexicamente colocada sobre un poio na porta da casa. Foi vela e correr na procura do amparo de miña nai. O artífice daquel xogo macabro fora un curmán meu (sete anos maior) e os seus amigos. E aquilo que a min me daba medo ós demais dáballes a risa.

Iso das caveiras de cabaza talladas a punta de navalla e cunha candea dentro era unha maneira de lembrar a morte e xogar co medo duns e a broma doutros, para sacarlle ferro a algo tan tráxico. Xa sabemos que entre nós, a morte, aínda que triste, enfróntase con afouteza.

Pero agora veu Xulio a contarnos que en Irlanda, a mediados do século XIX, publicouse nun periódico de Dublín unha lenda na que un ferreiro borracho, mesquiño e arteiro chamado Jack O’lantern (Jack o do farol), negociou co diaño a súa morte, e tras un longo tirapuxa, xestionando o momento de morrer, comprometeu ó demo a que, o día que finase, a súa alma non ardería no inferno.

Cando Jack morreu, san Pedro, leulle a cartilla e non lle permitiu a entrada no ceo por mor da mala vida que levou. Non era moi do seu gusto a outra estancia, pero non lle quedaba máis remedio ca baixar a pedir pousada, e o demo, que a pesar de ser quen é sempre cumpre coa palabra dada, tamén se negou a darlle entrada por mor da promesa feita, co que o pobre Jack víase condenado a vagar eternamente en Santa Compaña. Mais o diaño, que, como asegura o dito popular, “Deus é bo pero o demo non é malo”, ás veces tamén ten o seu corazonciño, e apiadado del fixo con un nabo unha lanterna, dentro da que ardía unha infernal brasa eterna coa que vagar polo mundo.

Logo, os rapaces, na vez de nabo comezaron a usar cabazas, que eran moito máis doadas de traballar.

Sexa como se diga, é de supoñer que o conto ou lenda naceu para recrear unha tradición popular, porque aquí ninguén coñece a ningún Jack e de cabazas coa candea dentro xa falaban os avós de nosos avós. 

Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia).