O difícil camiño cara a igualdade

A pesar de tanto energúmeno que aflora como os toxos na primavera, Xulio contempla o porvir con esperanza. Di que a pesares dos contratempos que sempre houbo, a cordura (ou o remedio menos malo) acabou impoñéndose e todos, sen distinción de xénero, temos os mesmos dereitos, aínda que haxa quen pretende seguir poñéndolle freo.

Pero non todo o mundo é tan optimista, e os que acaban dándolle a razón pregúntanse cantos non quedaron no camiño por reclamar o que agora temos por dereitos irrefutábeis. Cantos pasos atrás non se dan antes de dar un para diante.

É moi significativo como, na volta de menos de cen anos mudou a maneira de pensar e de relacionar a homes e mulleres. O mesmo Xulio poñía como exemplo cando, convalecente, recibiu dun amigo un ramo de flores cunha tarxeta para desexarlle unha pronta recuperación. Trinta anos atrás a ningún de nós se nos ocorrería mandarlle flores a un varón, pois corrías o risco de que che desen con elas na cara.

Pouco a pouco, imos entrando na cordura sen eses conceptos arcaicos que dividían a sociedade entre machos e submisas, e aínda que xa non se estila o de apartarlle a cadeira a unha rapaza para que sente, aínda hai camareiros que seguen traéndonos a conta ós homes, como se elas non tivesen con que pagar. Nunca esquecerei a sorpresa que se levou un amigo ó ver a unha muller fumando unha “Faria” cando a única muller que metía un cigarro na boca era a ousada Sara Montiel mentres agardaba polo home que ela quería, pero claro, esa era unha descarada.

Outro tanto pasaba coa bebida. Lembrabamos a unha veciña con fama de borracha, a quen as charangas do entroido lle cantaban: Ai muller miña non bebas viño,/ que che hei mercar uns zocos para pés tan finos./ Ai non meu maridiño/ non quero zapatos nin quero zocos/ e veña viño prós nosos corpos. A esta muller ninguén a trataba con amabilidade nin lle daban creto ó que dicía, aínda que nunca a visen cambaleando. Un trato moi distinto ó dispensado ós homes, incluso cando chegaban á casa facendo eses.

Falábamos, a conta deses costumes a erradicar, e tamén desas cantigas populares que sempre tivemos na boca zumegando un machismo desnortado, “os amores da  muller/ sonche como os da galiña,/ en faltándolles o galo/ a calquera polo se arriman”; e agora (nunca é tarde) dámonos conta de que non é eticamente plausíbel andar con tales rimas que algún día fixeron gracia, cando non nos decatábamos do machismo que encerraban. Só hai que lembrar o popular Caneco que todos coreamos algunha vez, xogando con palabras de enganoso significado. Cantigas para rir ou para escandalizarse, a pregunta que se facía o amigo Xulio era como se explican estas cantigas nos centros de ensinanza, porque tamén forman parte da literatura popular, e non é prudente borralas dos cancioneiros aínda que se botasen, moitas veces, a modo de mofa e escarnio.

Hoxe ningún estudante entenderá co vello efecto acusador aquela outra que di: “O pexegueiro florece/ e bota follas a desdén,/ estou contigo rapaz,/ mentres outro non me convén”. Porque noutrora só o home podía presumir de conquistas e ela había de conformarse co que lle chegase.

  Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia).

Outra vez os graffitis

O mesmo día que se daba a noticia de que RENFE destina cada mes unha porrada de euros e miles de horas de traballo para limpar as pintadas que os grafiteiros fan nos seus trens, soubemos do mal que o pasan as arcas dos nosos concellos para limpar as paredes dos edificios públicos esborranchadas a tiro de spray.

Máis aló do límite entre arte e falcatruada, entre rebeldía e desorde, os artistas enmarcados no denominado arte urbano non son os mellor considerados da historia da arte, nin eles fan nada para selo. A súa insubmisión sempre busca onde manifestarse de maneira provocadora, para que o observador se sinta tocado, molesto ou non, pero provocando que se pregunte por que fan iso.

E fano sen portar pola cuestión monetaria. O exemplo máis coñecido é o da poxa en que unha obra de Banksy foi vendida por máis dun millón de dólares, e no momento en que o mazo outorgaba a venda, un mecanismo dentro do cadro destruíu a pintura. Aínda así, alguén quixo recuperar os anacos e mercounos por máis de vinte millóns de Euros, o que nos dá idea do difícil que é comprender para que sirve a arte e a quen lle interesa mercala.

Estes artistas, que salvo a rara ocasión citada nunca pasan por unha galería de arte, non buscan o aprecio crematístico, senón tan só ser recoñecidos aínda que non lles poñamos cara, e o caso máis claro é cando a súa pintura só se manifesta por medio dunha firma, un nome, a súa particular rúbrica coloreada. Eles, seguramente, algunha vez, antes de coller o spray pensarían cantos non pagarían unha fortuna por colgar na casa un cadro no que tan só se vise a firma de Picasso ou Dalí.

E aínda que algunhas destas grafías se mostran esteticamente bonitas, non todas son agradábeis á vista, e nin sequera teñen un significado lexible. Moitas veces realizadas por pésimos imitadores da súa rebeldía, sen respecto polo que son bens patrimoniais.

 

 

Acostuman a ser a marca do autor, un ego agochado tras un alcume, como un cadro de contrastadas cores e formas que tan só pon un nome, unha firma só entendíbel por quen está no allo do asunto. O caso é deixar a  marca, e a ser posíbel no lugar máis concorrido, en puntos onde se sabe que hai unha maior concentración de persoas, como pode ser o dolmen de Axeitos, usado como soporte dos seus garabatos para alporizamento de quen tal ve, como cando se lles ocorre pór a súa marca sobre unha escultura nun xardín público ou na fachada da igrexa parroquial.

 Artistas que só buscan a sona da obra sen outra consideración. E claro que a solución non é darlles un lugar para que desafoguen, porque o concepto do graffiti é esa rebeldía do pintor á marxe das canles, das normas e dos mercados. Para empezar non usan pinceis nin lenzos.

Pero como a arte é tan imprevisíbel que nin os expertos máis atinados poden dicir cara onde camiña, quen sabe se algún día ese “Sebo”, “Saze”, “Aunaic”, “Asmer” ou “Sonche”, non acaben arrincados da parede e levados a algún museo.  De momento, os concellos, han de dispoñer dun presuposto extra para limpar as paredes dos edificios e monumentos públicos.

Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia).