O mesmo día que se daba a noticia de que RENFE destina cada mes unha porrada de euros e miles de horas de traballo para limpar as pintadas que os grafiteiros fan nos seus trens, soubemos do mal que o pasan as arcas dos nosos concellos para limpar as paredes dos edificios públicos esborranchadas a tiro de spray.
Máis aló do límite entre arte e falcatruada, entre rebeldía e desorde, os artistas enmarcados no denominado arte urbano non son os mellor considerados da historia da arte, nin eles fan nada para selo. A súa insubmisión sempre busca onde manifestarse de maneira provocadora, para que o observador se sinta tocado, molesto ou non, pero provocando que se pregunte por que fan iso.
E fano sen portar pola cuestión monetaria. O exemplo máis coñecido é o da poxa en que unha obra de Banksy foi vendida por máis dun millón de dólares, e no momento en que o mazo outorgaba a venda, un mecanismo dentro do cadro destruíu a pintura. Aínda así, alguén quixo recuperar os anacos e mercounos por máis de vinte millóns de Euros, o que nos dá idea do difícil que é comprender para que sirve a arte e a quen lle interesa mercala.
Estes artistas, que salvo a rara ocasión citada nunca pasan por unha galería de arte, non buscan o aprecio crematístico, senón tan só ser recoñecidos aínda que non lles poñamos cara, e o caso máis claro é cando a súa pintura só se manifesta por medio dunha firma, un nome, a súa particular rúbrica coloreada. Eles, seguramente, algunha vez, antes de coller o spray pensarían cantos non pagarían unha fortuna por colgar na casa un cadro no que tan só se vise a firma de Picasso ou Dalí.
E aínda que algunhas destas grafías se mostran esteticamente bonitas, non todas son agradábeis á vista, e nin sequera teñen un significado lexible. Moitas veces realizadas por pésimos imitadores da súa rebeldía, sen respecto polo que son bens patrimoniais.
Acostuman a ser a marca do autor, un ego agochado tras un alcume, como un cadro de contrastadas cores e formas que tan só pon un nome, unha firma só entendíbel por quen está no allo do asunto. O caso é deixar a marca, e a ser posíbel no lugar máis concorrido, en puntos onde se sabe que hai unha maior concentración de persoas, como pode ser o dolmen de Axeitos, usado como soporte dos seus garabatos para alporizamento de quen tal ve, como cando se lles ocorre pór a súa marca sobre unha escultura nun xardín público ou na fachada da igrexa parroquial.
Artistas que só buscan a sona da obra sen outra consideración. E claro que a solución non é darlles un lugar para que desafoguen, porque o concepto do graffiti é esa rebeldía do pintor á marxe das canles, das normas e dos mercados. Para empezar non usan pinceis nin lenzos.
Pero como a arte é tan imprevisíbel que nin os expertos máis atinados poden dicir cara onde camiña, quen sabe se algún día ese “Sebo”, “Saze”, “Aunaic”, “Asmer” ou “Sonche”, non acaben arrincados da parede e levados a algún museo. De momento, os concellos, han de dispoñer dun presuposto extra para limpar as paredes dos edificios e monumentos públicos.
Francisco Ant. Vidal
