A función da lectura

       

            Saín un pouco triste do club de lectura ó que pertenzo, porque a análise literaria estendeuse máis aló dos recursos e técnicas narrativas para abrazar a mensaxe social. A tristeza non o foi por descontento, senón pola incomodidade que nos provocou un dos asistentes despois de que nos fixera ver que aquela lectura ambientada na Segunda Guerra mundial estaba falándonos do presente e retratando o noso desleixo. É o bo da literatura, que che poden estar contando unha historia do paleolítico, e ó mesmo tempo dándoche as claves da actualidade até sinalarche a hipocrisía.

      A cousa era que o libro que nos tocou comentar era dunha dureza extrema nas situacións que se narraban, e ó mesmo tempo engaiolante pola prosa exquisita que, a pesar do tema, fíxome dedicarlle a exclusividade do tempo. A autora conseguiu que desexase chegar ó final da historia coa esperanza de que acabase emendándose tanto mal. Pero a realidade non sempre ten un final feliz, a pesares da bondade que se lle supoñía a aqueles personaxes que poñían a dignidade por diante dos tremendos avatares, enfrontados á tiranía e á mesma loita pola supervivencia até converter, tantas veces, ó máis santo nun demoño egoísta. Pero o que máis me entristeceu, como digo, non foi o feito de ler uns acontecementos inhumanos, denigrantes, horribles e insoportables, senón o debate suscitado por un dos presentes: ¿Como se contará dentro de cincuenta anos o que está sucedendo arestora no mundo?. E quen se atreva a facelo, ¿como o fará?, ¿farao dende a distancia, dende a documentación periodística ou dende a imaxinación?. ¿Lembrarase de marcar o que iguala e diferencia a Palestina de Mosul, de Palmira, das travesías polo Mediterráneo, os campos de concentración que agora chaman de refuxiados, o camiño de celada cara unha morte selectiva co fin de evitar a proliferación de parias no primeiro mundo?. ¿Lembrarase da imposición de leis claramente discriminatorias para que medren as grandes empresas do luxo, e haxa man de obra barata que as forneza?.

      Aquel libro trataba todo isto pero ambientado setenta anos atrás, e a reflexión do noso compañeiro fíxonos ver esa verdade tan sabida, que a historia é un calco que se repite periodicamente, e certamente, iso é algo horrible, pero aínda é peor que sabéndoo e lamentándoo sigamos resignados ós desastres dos exiliados, expatriados, humillados ou violados nestas guerras contra a civilización e a humanidade, dos condenados a unha odisea sen final feliz, aldraxados polo simple feito de nacer nun lugar ansiado polas gadoupas arrapañadoras dos bens naturais, condenados a venderse por unha moedas arroxadas ó chan. ¿Quen se atreve a poñer remedio nesta discriminación sen orde e tan semellante á que viviron nosos avós e bisavós setenta anos atrás?. ¿Que se  dirá dentro de vinte ou trinta anos destes feitos diante dos que permanecemos impasibles, como permaneceron tantos cidadáns alemáns, franceses, italianos ou españois diante da barbarie?. A persoa encargada de moderar, tivo que facer valer a súa autoridade varias veces, porque un club de lectura é para falar de literatura. Pero ¿que é a literatura?. Porque o debate que unha novela provoca, tal vez sexa o mellor da novela, e cando esta non o provoca, evidentemente non estamos falando de literatura senón dun entretemento. E francamente, se imos falar de simple entretemento, sóbrannos os “Códigos”, as “Sombras” e outras paparruchadas. Eu, para entreterme, prefiro ver na tele ós frikis de Big Bang Theory.

 (Artigo publicado na sección Lingua Proletaria de La Voz de Galicia, adición de Barbanza, o 7/4/2017)