sábado, 22 de novembro de 2025

A música

                      

     


  

Non é necesario pescudar moito para decatarse de que a Barbanza e terra de músicos, non só porque aquí temos a París de Noia e aquí naceron Os Tamara, senón tamén porque non faltan bandas como a de Caamaño, Boiro ou Rianxo, grupos como os Herdeiros da crus e distintas corais, orfeóns, e gaiteiros cuxa lista non cabería no espazo desta sección, e que este sábado celebrarán á súa patroa.  

Da música sempre se dixo que tanto pode transmitir alegría como tristeza, pero tamén aporta infinidade de beneficios para a saúde, reducindo o estrés e estimulando o cerebro e a memoria. Só hai que ver como algunhas  cancións nos fan mover o esqueleto nada máis comezar os primeiros acordes. Por algo será que dende a antigüidade, en todas as culturas houbo sempre algunha divindade protectora deste arte, xa fose Hathor en Exipto ou a musa Euterpe dos gregos, que tamén invocaban a Orfeo, o músico que era capaz de calmar ás feras ou deter o curso dos ríos cando tocaba a súa lira de nove cordas. Tal era o seu arte que cando finou a súa amada Eurídice, baixou ó inframundo e, coa súa melodía adormeceu ó can Cerbero, o garda do Hades, para entrar a rescatala, e camiño da saída a finada seguíao mentres el tocaba, coa condición de acadar o mundo dos vivos se el non a miraba antes de ver a luz do día, pero o namorado non se resistiu a botarlle unha ollada e entón a moza ficou entre os mortos para sempre. Unha fazaña que viña moi ben para ser lembrada neste mes de novembro, o mes dos mortos e das almas, pois á conta deste mito celebrábanse os rituais órficos, nos que os devotos admitían a existencia do Alén e tomaba valor a crenza de que o ser humano estaba formado por corpo e alma. Logo o cristianismo puxo no seu sitio a santa Icía, que non era música, pero sentiu como os anxos tocaban fermosas melodías mentres era executada por ser cristiá.


Mitos e lendas aparte, a música é outra forma de comunicarse coas divindades. Aí temos as campaíñas dos templos tibetanos, o canto gregoriano e os órganos que forman parte inseparábel das nosas catedrais. En calquera acto relixioso minimamente salientábel, sexa unha voda ou un funeral, non pode faltar un coro. E é que a música non só inflúe no estado de ánimo de quen a escoita e de quen a executa, senón que, aseguran os expertos en musicoterapia, tamén alivia doenzas, pois tense demostrado que tanto pode reducir a presión cardíaca como aplacar, cando non curar, certas enfermidades neurodexenerativas como o alzhéimer, segundo vén de demostrarse no Instituto de Investigación Sanitaria de Santiago, polo que hai un ano, no Instituto de Saúde Carlos III, foron distinguidos polo seu proxecto Sensogenoma, que estuda como a música incluso pode modificar os xenes.


Boa ten que ser porque non sei máis ca de persoas maiores que se apuntaron a algunha coral, tuna ou clases de pandeireta, e teño un veciño que con setenta e pico anos en plena forma física e mental, vai todos os días ó ximnasio e, mentres se exercita na elíptica, vai cantando e memorizando, coa partitura diante, as pezas do seu coro.

Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia).

 

 

sábado, 15 de novembro de 2025

O tesouro e a caixa das pertenzas.

                       

No faiado da casa dos avós de Xulio había un baúl con ferraxes e un candeado que só se abría en moi contadas ocasións. Cando meu curmán, varios anos maior ca min, me contou a historia da illa do tesouro, asimilei que naquel baúl debía gardarse algo moi importante. Logo vin moitas películas de piratas e a fantasía imaxinou todo o que quixo.


Daquela eu non sabía que os tesouros máis grandes de calquera casa estaban metidos en caixas de zapatos ou de galletas. Verdadeiros cofres para gardar o patrimonio da nosa memoria, as cartas dos ausentes e os papeis máis delicados de calquera familia, ocultos no fondo do armario. Unha fortuna que non agochou ningún tipo coxo e chosco dun ollo, dono dun loro que usaba de alcándara o seu ombro dereito, senón algunha muller experta en valorar o importante da vida.

Falabamos disto visitando a casa familiar dun amigo no camiño de Noia, unha casa que algún día estivo chea de xente e agora fica agardando que algún herdeiro veña, unha vez ó ano, a facer lume na lareira para compartir un churrasco, invadidos pola morriña dun tempo no que a carón da pedra do lar os contos e as historias fluían e quecían a alma daquela familia.

Foi alí, mentres roía un dente de costela, que vin unha caixa incrustada na trabe cimeira, e preguntei que era aquilo. “Iso non se toca”, dixo con rotundidade o anfitrión. E aínda aclarou: “esa é a caixa das pertenzas”.

Podíame a curiosidade, e volvín preguntar por que non se pode tocar.

Aquela caixa só podía abrila o varón máis vello da familia e en momentos moi especiais. Dentro gardábase algún chisme ou elemento representativo de cada morador da casa dende que o primeiro cruzou a soleira. Todo un tesouro vedado ós ollos da curiosidade, pois de abrilo perde o poder protector que ten sobre cada un dos representados cos obxectos que alí se gardan.

Un pode imaxinarse o que había dentro dende que se fixo a casa, a finais do século XIX, pero o meu amigo xa me sacou da curiosidade, pois a última cousa que se gardou foi o axóuxere do seu fillo, gardado por seu pai, quen lle contou que alí tamén hai moedas coa efixie de Alfonso XIII ou co escudo arxentino, un prendedor de garabata, un dedal e outras cousas que nalgunha ocasión foron usadas por alguén da familia. A maioría delas só teñen o valor sentimental, ou sexa, que non hai ouro que as pague.

O costume da caixa das pertenzas trouxérao para esta casa un seu tataravó da parte de Sabucedo, e o meu amigo só poderá ter acceso a ela unha vez que morra (agardemos que tarde moito) seu pai.

Entón saquei a conto o baúl dos avós de Xulio, quen contou que ese pódese abrir sen que o maleficio se cebe sobre ninguén, e alí gardábanse ferramentas dun antepasado carpinteiro de ribeira, e debaixo, nun dobre fondo, o escudo en ferro lacado dun partido político da República, e moitos papeis, que lles estaban vedados ós nenos, non fose que de contalo trouxeran algún problema. Porque os tesouros, como nos ensinan as lendas, tanto poden traer o beneficio coma o maleficio.

Francisco Ant. Vidal

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia).