As novidades sempre tardan un pouco en entrar nas nosas vidas, unhas veces pola comodidade que nos aporta seguir co que xa temos e outras porque nos dan medo. Así, dos primeiros móbiles dicíase que o seu uso producía cancro a través das orellas e agora todos levamos unha man sempre ocupada e unha orella tapada.
O uso dos aparellos converte en habituais actitudes que no pasado nos parecerían insólitas ou pouco éticas. A primeira vez que recibín unha chamada de teléfono en plena rúa, metinme nun portal para contestar, e agora estás no autobús e escoitas as conversas máis privadas como algo natural. Cando encontrei a un coñecido escritor, ademais de enxeñeiro, falar fronte a un escaparate co “mans libres”, pensei que estaba tolo. Era no 1993, e á semana seguinte fun mercar un para min.
Cando se empezaron a instalar as primeiras cámaras de vixilancia, todos os días había protestas porque vulneraban a intimidade. Dicíase que eran ollos expiándonos, poñíannos o exemplo de películas e novelas para convencernos de que con tales aparatos non eramos libres, que sempre había alguén que nos estaba controlando. Máis de un puxo algunha denuncia polo seu uso, unhas veces porque parecía enfocar un domicilio particular e outras porque atentaban contra o libre albedrío. Un compañeiro vasco contoume en Madrid, hai agora algo máis de trinta anos, que na autoestrada que baixaba de Euskadi había máis cámaras ca quilómetros. E hoxe en día a ningún de nós nos parece mal que haxa outras tantas na autovía da Barbanza, porque máis ou menos estamos convencidos de que axudan a detectar calquera problema para que os servizos de auxilio nos socorran o antes posíbel.
Aquelas protestas obrigaron a lexislar contra os imprudentes, indicando que nas rúas só poden poñer cámaras de vixilancia as Forzas e Corpos de Seguridade do Estado para o cumprimento de funcións específicas. Pero como en todas as leis, veñen logo as excepcións e contradicións con que convivimos, que podes poñer unha cámara vixiando a entrada da túa casa, pero non podes gravar ás persoas que pasan pola rúa, salvo que resulte imprescindíbel ou imposíbel evitalo; e de facelo non usar esas imaxes con fins eticamente rexeitábeis (¿?). E iso tamén rexe para os nosos móbiles, cando gravamos algún acontecemento na rúa ou na festa de fin de curso das nosas crianzas, o que implica un baleiro interpretativo no que habemos de fiarnos da boa fe de quen saca as imaxes e do xuíz que ha de xulgalas.
Pero de súpeto apareceron as cámaras nos telefilmes e nas películas de policías e ladróns, onde moitos dos máis arrevesados crimes acababan resolvéndose grazas á gravación dalgunha delas, e entón empezamos a deixar de protestar tan airadamente porque puidesen atentar contra a nosa intimidade, e xa se consideraron bens de auxilio público e ata agradecemos que alguén teña o boa idea de instalar unha diante da nosa casa.
O cine ten ese poder que lles falta ós políticos para convencernos do que é bo ou necesario, para facernos ver o mundo con outros ollos. Grazas ó cine, agora ata saudamos á cámara no súper, na rúa ou na entrada do estadio, para que se vexa que sabemos que están aí como se fosen o noso anxo da garda.
Francisco Ant. Vidal
