Apostaría a que non hai familia na Barbanza que non conte con algún membro emigrante nalgún país do continente americano. Xulio fálanos de familiares que acabaron en Cuba, en Arxentina e en USA, a maioría entrando por portas falsas para non se enfrontar a unha deportación por ilegais; como pasa con estes exiliados económicos que se aventuran a entrar en Europa como nosoutros fixemos tantas veces, deixando anonimamente a vida no camiño.
Moitos daqueles primeiros emigrantes galegos tampouco entraron presentando o seu pasaporte, porque sempre se temeu ó desventurado que lle pon cara ó infortunio e ten fe en si mesmo. Uns desertaron dalgún barco mercante en que se enrolaron coa firme idea de chegar a unha terra de oportunidades e outros foron de polisóns, practicamente cunha man diante e outra detrás, vivindo na clandestinidade ata encontrar un traballo que os sacase do grupo de vagos, delincuentes e malfeitores ós ollos dos nativos.
De
todos os familiares de Xulio que a principios do século XX entraron en América
do Norte só puido encontrar nos arquivos da illa de Ellis, en Nova York, a un
avó que pasou polo centro de control de emigrantes con 18 anos en 1919. Os
outros, polo tanto, entraron ilegalmente, traballando onde e como podían, para
ir tirando. Dous dos seus parentes, fixéronse coa nacionalidade americana
porque participaron como voluntarios no desembarco de Normandía. Logo, xa nas
últimas xeracións, unha vez concedida a nacionalidade, as esposas e os fillos
eran reclamados e éralles máis doado obter a cidadanía. Por iso me lembro deses
antepasados nosos cada vez que me cruzo con algún inmigrante que trata de
abrirse camiño entre nós, e coñecendo os seus avatares ata me sorprende
comprobar como se repiten as historias.
Coma Xulio, calquera pode contar as vicisitudes dun avó, tío ou pai que na procura do benestar familiar arriscou a súa vida nun exilio económico que non sempre saíu ben. Uns perdéronse na travesía e outros na terra de chegada que non sempre foi de acollida. Houbo quen foi denunciado por un paisano, para quedarse co traballo que aquel acababa de apalabrar; e casos se teñen dado de sufrir conxuros e maldicións e ata inexplicábeis accidentes nesa constante loita na procura do benestar social. E cando a mala sorte non lles permitía acadar os pretendidos logros, a culpa acababa sendo dun veciño envexoso ou do mal de ollo que fulano lle botou.
Veño de saber que no Día de Defuntos do ano pasado, un deses caiucos que transbordan refuxiados en rota a Europa, chegou á illa de Hierro con máis de dúas centas persoas entre as que unha traía unha ferida no peito por acoitelamento.
Tras as pertinentes investigacións a policía descubriu que durante a travesía, de varias noites de nerviosismo, insomnio e moitas dúbidas, algún supersticioso sinalou a dous dos viaxeiros como propiciadores do mal fado, animando o resto a desfacerse deles, atándolle as mans e tirándoos pola borda, ó que se opuxera o acoitelado.
Historias semellantes tamén as sufriron moitos dos nosos antepasados, historias que a memoria familiar garda aínda con medo, e das que ninguén se quere lembrar, de cando asociaban a mala sorte á influencia dalgún meigallo ou cousa polo estilo, cando prevalecía esa idea de que o primeiro competidor de calquera inmigrante e outro inmigrante.
Francisco Ant. Vidal
