Por Pepe de Rocaforte
En Ourense, o 5 de xuño, inicia deste xeito Silveira da Mota o capítulo VII do seu libro: «Estou nunha tranquila e humilde cidade, que pouco vale polos progresos materiais, e aínda menos polos vetustos monumentos». Pero, a pesar deste comenzo descorazonador, ¿que engado o prendería na cidade das Burgas para ser a única á que lle dedica dous capítulos do seu libro? E non só eso: no segundo deles escribe: «Cóntase que o célebre califa de Córdoba, Abderrahman III, tendo setenta anos de idade e cincuenta de reinado, rexistrase apenas catorce días de ventura extrema». E a continuación, logo de se confesar home de ambicións máis comedidas, Silveira declara que aquel día deitouse entre impresións de felicidade. E remata así o capítulo: «¡Diem non perdidi!».
¿Que o impresionaría de tal xeito en Ourense? Non foi a Ponte Vella, nin o Santo Cristo da catedral, nin «a burga fervendo auga». Nin, aventuro eu, ese incrible recanto entre o edificio do concello e os soportais da Praza Maior, centrando a escalinata e as fachadas da igrexa de Santa María Madre e a do antigo pazo episcopal, hoxe museo arqueolóxico, un espazo á altura dos máis fermosos recantos urbanos que vin na miña vida ¿Que foi logo? ¿Algunha amizade inesperada quizais? ¿A felicidade de escoitar na noite unha marabillosa música nun cuarto da fonda veciño ó seu?
Había na cidade un café (aínda perduraba na miña adolescencia. Lémbroo eu) onde o viaxeiro pasaba o tempo nas horas inmediatas ó xantar (ou sexa: o que nós chamamos a cea). E nese café, «que non podería ser acusada de luxo babilónico», había «unha xentil rapariga de cabelos castaños, cara bonita e lánguidos ollos que sorrín». Tamén había «un pobre home que vibraba no piano polcas, valses, mazurcas, contradanzas, e aínda a gallarda e a gavota. Onte, porén», conta con ironía Silveira, «foi intimado para estar quieto, tal vez porque perturbase os graves cálculos dos xogadores de dominó».
Aproveitando aquela desocupación momentánea do pianista, o viaxeiro estableceu conversa con el. E mentres falaban fóronselle sumando uns cantos parroquianos que axiña iniciaron unha animada tertulia. O pianista descubriuse como exaltado demócrata, defensor acalorado do “despotismo das turbas” aínda que en “determinadas circunstancias”. A conversa pasou a versar, inevitablemente, sobre o mal que facía as cousas o goberno e de aí para adiante animouse o persoal a aventurar prognósticos sobre a futura sorte do país.
Parece que todos os contertulios coincidían na inminencia dunha revolución que rebentaría ó mesmo tempo en cuarteis e talleres, campos e cidades, para garantir o exercicio dos dereitos orixinarios do home, a liberación dos traballadores e a constitución dunha nova sociedade. E xa de remate, un dos contertulios declaroulle ó viaxeiro a súa grande admiración por Portugal, onde se deran homes da grandeza do Marqués de Pombal, un novo Richelieu, e do padre Jose Agostinho de Macedo, “o Voltaire da península”, gabanzas que Silveira acolleu coa mosca detrás da orella, temendo unha brincadeira a costa súa, quizais por aquelo da chispa ourensá.
Os novos amigos puxeron en mans do viaxeiro unha mostra diversa de “poematos e cantares” no “canoro e onomatopeico dialecto” galego, nos cales o portugués encontrou un algo de luz crepuscular, “conxunto de realidades e soños, de misterios, de aparencias e sombras”.
Gostoulle especialmente un libro editado en Madrid en 1880, “Follas novas”, dunha tal Rosalía Castro de Murguía, de quen tratou de obter outro volume de versos que tamén lle gabaron os ourensáns, e que levaba por título “Cantares gallegos”, publicado vinte anos atrás.
Non sei se finalmente se puido facer cun exemplar dese libro!.
Ningún comentario:
Publicar un comentario