Entrevista
realizada a Man de Camelle O DÍA 8-7-82
Por Pepe de Rocaforte
O
tramo de costa que vai desde a praia de Traba ata o Cabo Vilaño é un mundo á
parte dentro dese “mundo á parte” que é a Costa da Morte. Os cumios de rocha
viva que preludian a grandiosidade do pedregal do Pindo, érguense no medio do
silencio da terra e refléxanse no silencio zoador do mar. Os pequenos
asentamentos de poboación, Camelle, Arou, Santa Mariña, aparecen como perdidos
na inmensidade da natureza silvestre. Nesta civilización de ruído, de présas,
de amoreamentos humanos, semella o emprazamento axeitado para un anacoreta. E
este foi o asentamento escollido por Man.
¿Quen
é Man? Desde hai xa uns anos en que Arce Temes, hoxe director do “Ideal
Gallego” lle fixo a primeira entrevista, véñense sucedendo periodicamente na
prensa as reportaxes sobre este alemán que hai vinte e un anos escolleu a
soidade para se dedicar á súa labor de creación artística. Ata a televisión
aproveitou a súa figura nun programa de José María Íñigo no que se lle deu un
pésimo tratamento de “curiosidade de feira”.
--Foi
unha experiencia que fixo que lle collese noxo á palabra “fantástico”, asegura
Man cando lle recordo a súa aparición no programa do bigotudo da TVE.
E
por aquí podería empezar esta nova entrevista co meu amigo Manfredo, “Man”
Gnädinger. Podería empezar porque naquela ocasión na que apareceu diante das
cámaras da televisión, certa manifestación súa valeulle un enfrontamento cos
veciños de Camelle, que non interpretaron ben o que el quixera dicir.
Referíase
Man ó proxecto de construción dun dique de abrigo e á ampliación do
embarcadoiro de Camelle. De se levar a cabo aquel proxecto, a casa de Man e o
entorno onde se ubica case toda a súa obra, tería que desaparecer. Man opinou
que o proxecto parecíase a algo así como disparar unha bomba para matar un
piollo na cabeza. Segundo el, sería máis racional e menos custoso dragar o
actual porto, facer unha canal ata a praia e adecuar esta dragándoa tamén para
un embarcadoiro máis abrigado.
Man
opina que a diferencia de custo entre unha e outra solución deixaría un
remanente que se podería utilizar para dotar as embarcacións pesqueiras do
litoral cun moderno instrumental de axuda á navegación da que agora carecen e
que faría moito máis seguro o seu traballo.
A
idea non é nova. Na Costa Brava recordo ter visto algún porto construído dese
xeito. Pero como un non é técnico na materia, será cousa de deixar a palabra ós
que realmente entenden do asunto. Pero Man insiste en tratar de facer
comprender o seu punto de vista. Vaille neso a razón de ser da súa vida, vinte
anos dedicado a facer unha obra que non atopa a comprensión dos seus
conveciños.
«Esto
parece unha mala copia de Gaudí», seica dixo un visitante diante das agullas de
pelouros, un enriba doutro, que lle dan o seu aire máis peculiar ó museo ó aire
libre do artista. Pero Man di que a súa obra non ten nada que ver coa do
arquitecto catalán. A figura matriz do museo, unha columna ergueita, alta,
branca, formada a base de pedras redondas, unha sobre outra, unidas con
cemento, que van diminuíndo de grandor, explícaa como a representación dunha
busca do punto, o término de fusión no nirvana, na alma universal.
Nun
castelán traballoso, lento, cheo de interrupcións e silencios para buscar a
palabra axeitada, Man repite unha vez máis a súa teoría do universo, un
universo curvo, no cal o círculo representa a aproximación á perfección, e
atopa a culminación no punto, ese punto que quere representar o cumio da
columna erguida cara o ceu, cara o infinito.
A
outros visitantes a construción recórdalle as pagodas orientais, pero Man tamén
coida fortuíta esta semellanza. Discípulo Schopenhaur, admira profundamente a
espiritualidade do Oriente, anque coida que el nunca podería chegar a ser un bo
yoga porque é home de carácter activo e a actividade lévao a construír as súas
obras como as árbores dan froito, naturalmente, sen esforzo, só como unha
necesidade.
A
conversa dentro da casa do artista prolóngase e un déixase levar no seu mundo
estraño, fascinante, rodeado de espellos circulares que arrandean mainos,
colgados de tanzas, rodeado de fantásticas figuras de plastilina cheas de
colorido. De raíces. De plásticos queimados. De arames retortos que enchen as
paredes para revelar o fondo horror vacui do seu morador. Unha decoración que
por veces fai lembrar o pop art. ¿Cantas suxerencias contén a obra de Man? É o
traballo dun pensador solitario que para meditar precisa estar ocupando as súas
mans en algo. E desas mans van nacendo as figuras da súa obra. Van saíndo tamén
os seus escritos; pensamentos breves, aforismos, que garda sen intención de
publicar. «Quizais máis adiante, despois de eu morrer»...
Pouco
e pouco, da súa filosofía da vida -«O tempo é a riqueza máis importante que un
home pode ter. Se no instante da túa morte quixeses mercar unha hora máis de
vida, aínda que dispuxeses de todo o ouro do mundo, non a poderías conseguir»-
pasamos ó terreo das anécdotas. De como foi detido pola garda civil, seica
acusado de espía (como lle pasou a don Jorgito, o Inglés de Fisterra). De como
ó cabo de non sei cantos tramites para prolongar o seu permiso de residencia,
se lle dixo que tiña que abandonar España, ó menos temporalmente, ó cal
respondeu que non tiña diñeiro para saír de aquí. Finalmente acabaron
deixándoo, quizais por imposible, e agora é un indocumentado total. El non é
ninguén, simplemente Man, un home.
--Pero
ti es moito máis, un artista... -dígolle.
Fítame
cos seus ollos claros, como se non me entendese ben. Ó cabo dun silencio retoma
con dificultade a palabra.
--Eu
son como un camelo. Un camelo que leva no lombo un tapiz delicado, fermosísimo.
Outros camelos levan leña nas súas chepas. Fardos de mercancías. Transportan
homes. Man leva sobre si ese tapiz, unha obra de arte que pode ser fermosa,
pero o tapiz non é el. El é nada máis o camelo que vai tripando cos seus pés a
area ardente do deserto...
Empeza
a caír a noitiña cando nos despedimos. Falamos de cousas e cousas para encher
tres ou catro entrevistas moito máis longas. Pero por hoxe a cousa queda así.
Como
despedida Man repíteme, insiste: «Se vas publicar esto, por favor, quero que
resaltes que eu non estou enfrontado á xente de Camelle» Refírese ás súas
declaracións sobre o porto. «Non son ingrato, e non esquezo como se me tratou
aquí desde que cheguei. Déuseme de comer. Na primavera enchíanme a casa de
patacas que aínda sobraban para o ano seguinte. En ningún sitio podería atopar
xente coma esta e eu nunca podería falar ou facer algo que fose en contra
deles. Se ti o podes explicar mellor ca min, repíteo e déixao claro. Camelle é
a miña casa, é a miña vida».
E
eu o único que fago é poñer as palabras que el me ditou.
