Por Pepe de Rocaforte
Hoxe volvo botar man dunhas páxinas que atopei remexendo papeis vellos á espera de ver algo que me dese pe para unha nova colaboración semanal. O que encontrei foi o texto dun prólogo que, hai xa moitos anos, me pedira un amigo, Jaime Santoro, para poñer ó frente do seu libro de relatos “Positively. Finalmente os editores decidiron prescindir do meu prólogo e as súas páxinas ficaron esquecidas nun caixón e, a falta de pan, velaí ese meu texto de xa hai máis de trinta anos. Se con estas liñas houbese alguén disposto a ler ese fermoso libro de Jaime Santoro xa me daría por satisfeito e o posible lector habíamo agradecer, deso non teño dúbida.
¿Como expresar o pracer que sentín con relatos como “A saudade finxida”, “Eles”, ou “Positively, un encontro casual”? O humor, a ironía, a tenrura, presentes xa desde os diálogos introdutorios de cada conto, son as características sobranceiras deste libro de Jaime Santoro. Características que me lembran a Woody Allen ou ás primeiras novelas de Aldoux Huxley, Yellow Crome ou Those Barren Leaves (titulado, na tradución que eu lin, “Arte, Amor y todo lo demás”).
Laing, en “O Eu dividido”, fala dun xogo de espellos no que ó se ver reflexado pode atopar o home a Outro que non é El (Un individuo que non se experimenta a si mesmo como unha persoa completa senón como dividida de varias maneiras, quizais como unha mente máis ou menos ligada a un corpo, como dous ou máis eus, e así sucesivamente). No relato “Eles”, Santoro parafrasea ese desdobramento (“son dous focos que aboian en min, diferentes, pero paradoxicamente unidos nunha mesma conciencia”), nun xogo sempre resaltado por unha ironía da mellor caste.
En “A saudade finxida”, relato en espiral descontinua no cal, só o disfrace das palabras, o xogo literario do finximento -finxir que se finxe, como na tópica cita de Pessoa-, o artellar as pezas de maneira distinta para chegar a acadar a mesma figura refacendo unha e outra vez a infancia, a vida enteira, de modo que se acomode ós nosos desexos, desexos que non queremos confesar aínda que fervemos por que se saiban, son manexados con mestría polo autor.
Se reparamos en “Fixarse en ti”, a ironía dá paso a unha historia emotiva, tensa, na que se albisca a angustia adolescente do inicio dunha primeira relación amorosa. Ou “A figueira”, un retorno ás raíces na voz dun narrador distinto ó habitual da maioría dos relatos deste libro.
A ironía dispárase en “Positively, un encontro casual”, historia que transcorre como un río caprichoso, pero co curso rixidamente prefixado pola “Norma”, co inicio nunha festa de Entroido na Alemaña para proseguir nun departamento dun tren con destino a Frankfurt, onde se reúnen o narrador, unha monxa que leva latas de cervexa debaixo do hábito coas que convidar a un eventual compañeiro de viaxe, e un home alto, co traxe tradicional suavo, que se pon a repartir salchichas ó tempo que ofrece un tarro de mostaza no que mollalas, mentres se enfrascan os tres nunha elevada, e hilarante, controversia filosófica, para seguir cunha estrambótica festa nun chalé madrileño, continuar nunha estraña peregrinación nocturna o día do Apóstolo en Santiago e rematar cunha imposible volta ó principio, porque ¿é o facerse da identidade unha liña continua, descontinua, ondulada, espiral, un simple punto irradiante, un sampler (sampler de que?), ou unha cebola? Velaí o problema, ¿como representar a evolución que leva á maduración da identidade para rebobinar e repetir as cousas tal e como deberían ser?
A Coruña, setembro de 1999
Ningún comentario:
Publicar un comentario