Algo máis sobre os silenciosos

Por Pepe de Rocaforte 

De novo a voltas con Antón Risco, José Ángel Valente, Virxilio Fernández, Julio López Cid e José Eduardo Valenzuela Ulloa, os ourensáns compoñentes de “Os Silenciosos”, paréceme que un dos motivos de seren descoñecidos como grupo se debeu á elección inicial do idioma castelán para as súas obras de creación. 

Tamén nas reunións do grupo era o castelán o idioma dominante, aínda que Antón Risco e Pepe Valente utilizasen en ocasións o galego. Como supoño que o faría Virxilio. No seu libro “Ay Ourense, Ourense...!” Eduardo Valenzuela non o di, pero conta como nas visitas á casa dos pais do pintor a nai faláballes sempre en galego. Non é unha proba concluínte, pero non deixa de aportar un indicio. 

A respecto da obra de creación, compre salientar unha excepción: Valente publicou en galego, no xornal “La Noche”, de Santiago, os seus primeiros poemas. Pero despois non volvería utilizar este idioma ata 1981 en que saen a luz “Sete cantigas de Alén”, máis tarde reeditadas nun volume ó cal se engadiría o resto da súa obra en galego. 

Antón Risco, en cambio, empezaría publicando en castelán os seus libros de crítica literaria: “Estética de Valle Inclán”, “Azorín y la ruptura con la novela tradicional”, “Literatura y figuración”, etcétera. Para nos anos oitenta dar inicio a unha extensa produción en galego co libro de relatos “Memorias dun emigrante”, que finalizaría con “Os fillos do río” e “O embrión”, novelas publicadas ambas despois da súa morte. 

Julio López Cid é, dos membros do grupo, tal vez o máis belixerante idiomaticamente (Pódese ver no seu artigo “Ay, Orense, Orense”, publicado o 20 de agosto de 2016 no xornal La Región). E na súa novela “Última cena”, onde explica que os diálogos do personaxe Demetrio dos Cás están escritos en galego, detalle en realidade pouco significativo (ou tal vez bastante significativo), xustificándoo así en“A modo de prólogo”, no inicio do libro: «no hay en ello oportunismo ni –mucho menos- concesión de ningún género; sencillamente, me fue imposible hacerme a la idea del Demetrio dos Cás diciendo “...que si llega a ser otro, le rebanaba los testículos”.» 

Está claro que López Cid decidírase polo castelán desde antes do seu primeiro relato publicado, “¡Pobre Celso!”, Premio Sésamo no 4º trimestre de 1959, de “Puente Sobreira”, publicado en 1982, de “Última Cena”,2002, e de “El río”, 2008. 

E para rematar: de José Eduardo Valenzuela os dous libros que coñezo, “Como a dos voces”, 1985, e “¡Ay, Ourense, Ourense!...”, 2006, están ambos publicados en castelán, como tamén o resto da súa obra a xulgar polos títulos. 

E esto é o que hai.