o grifón

Cando os albaneis estaban tirando as paredes de pedra e barro dunha casa vella e semiabandonada da parroquia de Oseiro, no concello de Arteixo, para erguer no seu sitio outras de ladrillo e cemento que a converteran nun modesto "fin de semana", apareceu este grifón, emparedado como un perseguido fantasma, condenado por ser máis do que as leis divinas permiten.

El, o imaxinario animal que, segundo conta Plinio na súa Historia Natural, estaba ó servicio de Apolo para coidar e defenderlle as minas de ouro, resume, nun só corpo, a maxestosidade da aguia e a soberanía do león. Pero tamén a ambición de telo todo; a ambición de posuír a forza e a valentía, a temeridade e a victoria, os bens materiais e os do espírito; o poder e o control desde o máis alto do ceo ata o ras do chan.

A historia do grifón é tan vella como a imaxinación humana. El xa era o inseparable compañeiro dos reis do Imperio Antigo de Exipto, pois coma el ningún outro ser recolle en si maior realeza, a da ave que voa no máis alto e pode ver no chan á máis insignificante criatura, e o animal que pisa firme na terra facendo tremer a todos ó seu paso. El é a vixilancia serena e repousada, a mirada atenta, a nobreza nos xestos e a implacable fereza no ataque. ¿Que soberano se lle pode igualar?, ¿quen coma el reúne a maior suntuosidade que dá a natureza e que o home sempre ambicionou?, ¿en quen mellor se resume realeza e divindade?. ¿Quen non querería ser grifón?.

Este fabuloso animal, que só a mente do home, a mente máis creativa do universo foi capaz de idear, desapareceu cando Roma deixou de adorar a Apolo, e polo tanto xa non se necesitaba esta garda de elite para protexer o seu tesouro, aínda que o pobo, sempre fiel ó seu pasado, o seguise recordando e botando de menos, como tamén se botan as ilusións perdidas. E foi, san Isidoro de Sevilla entre os séculos sexto e sétimo, quen o recolleu dos libros e das lendas, para apuntar que este animal debía ser o símbolo de Xesucristo, pois que tanto un como outro son quen de reunir as dúas naturezas, a divina e a humana, nun só corpo; ambos os dous mesturan no seu ser o ceo e a terra, a inalcanzable divindade e a cotidianidade terrea.

Gracias á proposta de san Isidoro, na Idade Media, o grifón entrou nas igrexas para custodiar os tesouros do cristianismo.

Pero, como chegou este grifón a formar parte da vella parede de Oseiro, é algo que, moi dificilmente, se poderá saber algún día; quizabes era parte do cascallo dalgunha igrexa renovada ou dun pazo vido a menos. Quizabes, os vellos desta casiña foron xente de armas ou fillos de fidalgo, a quen os novos tempos devalorizaron, e ata as máis preciosas xoias da familia houberon de ser reinvestidas, xa fose en bolos de pan ou en cachotes para as novas paredes que lles desen acubillo. O caso é que este grifón, como un proscrito agardando o indulto por algo do que non é culpable, con toda a súa maxestosidade, aguantou con real paciencia ata que a picaña dun albanel viñese a rescatalo.

Cando saíu a luz renovou as fantasías de quen o vía, ilusionou ós cativos que nunca viran un león con ás e os maiores que se preguntaban se detrás desta pedra se agocharía o tesouro dun cabaleiro medieval.

O grifón observa atento a quen o mira, sen soltar a cinta na que se len as palabras entrecortadas dunha mensaxe apocalíptica, que xa non lle di nada a ninguén; e hoxe, el, que outrora representou a imaxe do bo gardián, xa forma parte da fachada da nova casa, perfectamente encaixado nun lugar ben alto e vistoso, aprisionado entre o formigón, recuperado, para orgullo de moradores e disfrute de quen o vexa.

El, non é un escudo nobiliario, pero dálle prestixio ós antepasados deste solar. El non é a irrefutable proba dunha parentela real ou dos descendentes dalgún esforzado soldado en terra de mouros, pero é, desde agora, un símbolo identificador da familia, unha dubida de grandeza no pasado, e quizabes de alcume no día de hoxe, son os do Grifón, que xa é moito; polo menos non tiraron co que lles legou a historia.

( A Nosa Terra, en Camiño vello congostra nova, 30/1/1997)