Ó PÉ DO PEDREGAL DE IRIMIA

Por Pepe de Rocaforte

 

            As nosas vidas son os ríos que van dar na mar, din os versos gravados a buril na nosa memoria desde os anos escolares. A vida é unha viaxe, di outra frase lida ou oída por min non sei onde. Vida. Río. Viaxe. ¿Son os ríos unha eterna viaxe desde o nacemento á fusión co mar, coa terra no noso caso?

           Dáballe voltas a estas miudezas entre as paisaxes de Irimia unha mañá dominical de percorrido polas terras de Meira, onde era feira e por ela adiante buscara (xa inutilmente) xente de aquí e acolá, outros feirantes como os atopados cousa de trinta anos atrás, nunha visita anterior, tan vivos e de carne como os retratados nos seus libros polo irrepetible Álvaro Cunqueiro.

            Na cabeza íaseme a formar unha pequena empanada, similar en certa medida á que propón don Claudio Magris, quen por veces me parece un señor, correcto e comprensivo, que desde unha súa presunta superioridade condescendente contempla cun particular sentido do humor as debilidades alleas. Refírome ó un tanto pedantesco inicio do libro deste señor sobre o Danunbio: ¿Onde está o nacemento dun río? ¿Nunha charca, nunha fonte, no canalón dun tellado, ou nunha billa que se abre e cerra a vontade no cabo dun cano?

            Nestas andaba cando me veu á memoria unha viaxe pola Serra de Cazorla á busca do nacemento do Guadalquivir. Un amable garda forestal, despois de mostrarnos unha pequena cova onde abrollaba a corrente que se ía converter no gran río da Bética (Vaia, esto tamén me saíu un tanto superferolítico. Laméntoo), á miña obxección de que uns metros máis abaixo daquel manancial víñaselle unir outro con máis auga, ilustroume con claridade meridiana.

¿E logo por que este outro regueiro non é o Guadalquivir?, fora a miña pregunta. E o garda resolveuma sen a menor dúbida: os xeógrafos chegaron ó acordo de considerar como o verdadeiro nacemento dun río aquel que non estiña por máis seco que sexa o verao.

Agora a pregunta que me fago é: ¿canto tardará en estiñar o manancial de Irimia ó ritmo de crecemento das cada vez maiores extensións de eucaliptos que medran arredor seu? ¿Terémoslle que volver dar a razón a aquel texto da nosa época escolar que dictaminaba que o Miño nace na Fonmiñá (Fuente Miña, poñía no libro)?

E tamén tería outra pregunta sobre a vella afirmación de que “o Miño leva o nome, pero o Sil leva a auga”. Esta, sen necesidade de medir os respectivos caudais no momento do seu encontro nos Peares, aclárama don Claudio Magris no citado libro “O Danubio”, porque ó gran río europeo preséntaselle unha dúbida parecida: en Passau xúntase co Inn e no momento da confluencia o Inn é máis amplo, máis profundo e máis caudaloso. ¿Deberíase logo chamar Inn o río que continúa o seu curso ata o Mar Negro? Pero sentencian os xeógrafos: considérase río principal aquel que na confluencia forma un ángulo maior co curso que prosigue.

De xeito que, coma o Danubio, o Miño pode continuar tranquilo, el forma o ángulo maior e por tanto seu é con todo o dereito o nome da corrente resultante. Cuestión resolta.