MONTE ARARAT

Por Pepe de Rocaforte

 

Pola mañá, cando baixamos do avión, aínda non empezara a quentar o sol e facía algo de fresco. O ceu, dun color azulino claro, estaba despexado, sen unha nube, e alá ó lonxe, sobre a chaira que se estendía ata o horizonte, elevábase unha mole montañosa coa cima cuberta de neve. Mentres esperabamos polo autobús que nos ía levar á cidade, o guía veume parado a observar aquela montaña afastada e achegouse a min. “O monte Ararat”, dixo. “¿Aí é onde ficou encallada a arca de Noé?”, pregunteille. O guía sorriu: “Eso contan os libros”. Non me cadraba a idea do monte estar tan lonxe de Palestina e ter semellante altura. O guía volveu sorrir: “Si, ten máis de cinco mil metros de alto”.

Cando iamos subir ó autobús, volvéuseme achegar. “A cidade tamén lle soará das Escrituras”. “¿Kayseri?”, arrandeei a cabeza. “Non. Dáme a impresión de non ter oído nunca ese nome”. “Se lle digo Cesarea soaralle máis”. E explicoume que había outras Cesareas. En Israel tiña, por exemplo Cesarea de Filipo, na costa mediterránea. Esta a onde a onde iamos aquel día era Cesarea de Capadocia.

Todo esto veume á memoria o outro día mentres vía a película de Atom Egoyan “Ararat”. E por certo, aproveito a ocasión para lle dicir algo que sen dúbida vostede saberá (como practicamente todos cantos coñecen os filmes deste director armenio-canadense): que o seu cine é dunha calidade impresionante, e a min conquistoume cando hai preto de vinte anos vin por primeira vez “As invasións bárbaras”, onde se nos presenta un home, un profesor, no comenzo da ancianidade, vítima dun cancro mortal a quen, por tal motivo, véñeno acompañar os amigos, e familiares, para estar con el nos derradeiros días da súa vida e compartir, e aliviar na medida do posible, aqueles momentos finais.

Pero a película que dá pé a este comentario de hoxe é outra, “Ararat”  como dixen, e nela nárrase unha pequena, pero importante, parte do xenocidio armenio levado a cabo polos turcos na segunda década do século XX. Relátase nela a revolución e resistencia dos armenios na cidade de Van, importante centro cultural e económico de Armenia.

E dentro da película chamoume particularmente a atención, no primeiro terzo do filme, unha conversa entre Ani, profesora de historia armenia, que asesora ó director: Edward, o produtor, (papel interpretado por Charles Aznavour). E  Rouben, o director (se non me engano). A conversa di máis ou menos así:

Ani: Desde Van (vila onde se situaba a escena que estaban rodando)  non se podía ver o monte Ararat.

Edward: Si, é certo, pero pareceume importante poñelo.

Ani: Pero non é verdade.

Edward: É verdade en esencia.

(neste momento entra en escena Rouben)

Edward: Rouben, Ani está moi confusa polo do monte Ararat. Sinala, con razón, que non se ve desde Van.

Rouben: É certo. Esaxerámolo un pouco, é un símbolo tan identificable... E, dado o momento histórico, tratamos de...

Ani: ¿Entón está xustificado?

Rouben: Claro: licencia poética.

Ani: ¿Onde se consegue eso?

Rouben: Onde poidas.

Aquí remata a rodaxe por hoxe e deixo á súa consideración a opinión que lle merece esta breve, e case irrelevante, conversa cinematográfica.