LECTURAS NA MEMORIA

Por Pepe de Rocaforte

 

    
       O outro día, relendo unhas páxinas de Papini, encontrei o consello de non volver ler os libros que nos gustaran moito na adolescencia, porque a decepción podería ser maior do que imaxinamos.

       

             Para decidir se aceptar ou rechazar o consello do escritor italiano seguín co repaso a dous dos seus libros e, efectivamente (polo menos neste caso), acabei por lle dar a razón. Na lectura actual encontrei detalles nos que de adolescente non me fixara e que hoxe me pareceron moi pouco aceptables, ou mellor dito, desde o meu punto de vista, totalmente inaceptables; por exemplo a súa mentalidade reaccionaria; a súa ideoloxía racista, que posiblemente non admitise que lle atribuísen (o mesmo que lle pasa a moitos parecidos a el). E un anti-feminismo cun certo aspecto que o home tal vez xustificaría como superficial, algo sen maior importancia, utilizado só con intención humorística máis que nada, pero ¡aí vos queda!

           Os libros a partir dos cales decidín mirar con maior precaución a obra deste autor, un dos máis apreciados da miña adolescencia, son “Exposición persoal” e “Un home acabado”, título este último no que dá a entender con total claridade que se observaba a si mesmo non como “home acabado”, senón “home que se considera por riba de todos os demais”.

            De calquera maneira neste par de libros tamén hai cousas que non deixan de merecer unha lectura apreciativa do seu afastamento do pensamento máis común e acomodaticio. En “Un home acabado” escollo, por exemplo, esta opinión: «O home dun só libro é fúnebre e tétrico; pero o home de demasiados libros é como unha latrina que de todo canto chega a el unicamente retén os excrementos».

            No referido ás lecturas insiste en “Exposición persoal”: «Non quixen volver ler os seis libros que me gustaron con delirio na miña primeira xuventude: teño medo de os perder para sempre». Ou: «Os libros que lin cando tiña sete anos, ou dez, desapareceron todos. Perdín tamén os que posuía ós quince ou ós vinte. Quedan algúns superviventes dos que tiven entre os vinte e os trinta anos. Ocorre cos libros coma cos amigos. Os máis antigos, os máis queridos, os que nos ensinaron por primeira vez a beleza da Arte e do afecto, desaparecen, pérdense, morren».

            En canto ó tema da muller, pódese tomar como mostra este parágrafo, tamén de “Exposición persoal”: «Boa parte do pracer experimentado ó realizar algunha cousa (cambiar, posuír algo) depende do esforzo que nos custou [...] E detrás de tantas penalidades o obxecto conquistado, aínda que non sexa máis que unha desprezable bagatela -unha muller, unha casa, un lenzo famoso- parécenos algo marabilloso, de valor inapreciable, unha doce recompensa para os nosos vitoriosos suores».

            E hoxe, para o final, deixei este parágrafo pertencente á súa colección de relatos “O espello que fuxe”, na actualidade o libro seu que máis me convence, xunto con “Palabras e sangue”: «Os homes pensan no futuro, viven para o futuro, consagran perpetuamente os seus días actuais ós mañáns vindeiros. Todo home non vive máis que para aquelo que prevé, agarda e espera. Toda a súa vida está feita de maneira que cada instante ten valor para el soamente en canto el sabe que ese instante prepara un instante sucesivo, cada hora que virá, cada día, un día que seguirá. Toda a súa vida está feita de soños, de ideais, de proxectos, de expectativas; todo o seu presente esta feito de pensamentos arredor do seu futuro. Todo o que é, o que está presente, parécenos escuro, mesquiño, insuficiente, inferior, e nós tan só nos consolamos pensando que todo este presente non é senón un prólogo, un longo e aborrecido prólogo, á fermosa novela do porvir. Todos os homes, sáibano ou non, viven gracias a esta fe».