Da antiga e pouco devota cidade de Valverde, sepultada baixo as dunas de Corrubedo, din que aínda se escoita a campá da igrexa laiándose e avisando ós veciños da redonda cando hai temporal. Algo parecido contan da lagoa de Doniños, no concello do Ferrol, neste caso tamén por ser malos cristiáns, desaparecida por mor dunha enxurrada que provocou a enchente que a asolagou, o mesmo que pasou en Cospeito e en tantas outras ó largo da xeografía. Na lagoa de Carregal, sen embargo, quen está asolagado e un “boi bruón”, que antes de selo era un malvado mouro e agora brúa desesperado dende o fondo da lagoa .
Baixo as lagoas gárdanse moitas lendas sorprendentes, pero non fai falta ir tan lonxe no tempo para encontralas, basta acercarnos estes días de seca ós encoros que poboan o noso país para encontrar moitas historias, algunhas moito máis reais, dun pasado non tan remoto, que nos axuda a encontrarnos coas nosas raíces.
Hai uns días puiden dar un paseo polo encoro das Conchas, na Limia, o espazo onde se desenrola a novela Ollos de anxo da morte (Toxosoutos, 1997), vendo algúns restos de aldeas como Baños de Bande ou Porto Quintela que quedaron asolagadas baixo as súas augas, tras enviar ós seus habitantes á emigración. Tamén quedou baixo as augas a Ponte Pedriña, que formaba parte da via XVIII de Antonino, que unía Braga (Brácara) con Astorga (Astúrica), unha ponte que fora declarada Ben de Interese Cultural (BIC) en 1944, uns cinco anos antes de que a asolagasen. Ou o campamento romano de Aquis Querquennis, toda unha cidade romana amurallada que aínda están escavando cando as augas do encoro o permiten.
Noutra ocasión ás visitas ó pasado leváronnos ó fermoso val de Castrelo do Miño, cantado por Miro Casabella ó estilo dunha canción de cego, ou a Portomarín, ó vello pobo asolagado polo encoro de Belesar, cos restos dos caneiros das anguías, e as casas sen vida pero conservando un elemento moi común nas construcións luguesas: as pedras brancas. Unhas pedras de seixo branco que os canteiros incrustaban nos muros como símbolo de protección e boa fortuna, e que aínda se ve hoxe en día en moitos fornos e pombais, pero tamén, para demostrar a antigüidade do costume, nos muros do castro de Vilalonga, a uns 25 quilómetros de Lugo. Unhas pedras brancas que non hai na nova Portomarín, nin falta que fan, á vista do mal resultado que deron ás da vella.
Unhas veces porque en nome do progreso asolagamos o noso pasado e outras porque os mesmos ríos, buscando o camiño máis doado, acabaron por arrasar territorios enteiros, ou cando a necesidade nos obriga a encalcalos para abastecer de auga lugares tan desérticos como Iraq, onde, grazas á drástica baixada do nivel do Tigris, causada pola extrema seca que padecen, vén de descubrirse toda unha cidade con máis de 3400 anos de antigüidade, co seu pazo e outras grandes construcións así como tixolos cocidos ó sol do deserto con escritura cuneiforme, todo baixo unha presa que non ten máis de catro décadas. Unhas ruínas que, no seu día, cando decidiron asolagar estas terras ou non viron ou non lle deron a importancia que agora lle atoparon.
Quen sabe se algún día unha impertinente seca non nos deixará ver o cerne de tantas lendas nosas.
Ningún comentario:
Publicar un comentario