A LEIRÍA DO PADRE AMARO

Por Pepe de Rocaforte

 

 Leiria? -disse Teresa-. Ben sei,é onde há umas ruinas?

-Um castelo, minha senhora, edificado po D. Dinis.

Eça de Queiroz 

 

 

   Ademais de un dos primeiros lugares onde funcionou a imprenta en Portugal, se non o primeiro, Leiría pódese gabar de contar cun divulgador turístico de primeira magnitude literaria.

Imaxine vostede que cae nas súas mans un deses folletos co plano da localidade, unhas grandes fotografías dos seus monumentos representativos e, entre foto e foto, un texto coma este: Em roda da ponte a paisagem é larga e tranquila. Para o lado donde o rio vem são colinas baixas, de formas arredondadas, cobertas de rama verde-negra dos pinheiros novos; em baixo, na espessura dos arvoredos, estão os casais que dão ãqueles lugares melancólicos uma feição mais viva e humana con as suas alegres paredes caiadas que luzem ao sol, com os fumos das lareiras que pela tarde se afuman nos ares sempre claros e lavados. Para o lado do mar, para onde o rio se arrasta nas terras baixas entre dois renques de salgueiros pálidos, estende-se até aos primeiros areais o campo de Leiria, largo, fecundo, com o aspecto de águas abundantes, cheio de luz. Da Ponte pouco se vé da cidade; apenas uma esquina das cantarías pesadas e jesuíticas da Sé, um canto do muro do cemiterio coberto de parietarias, e pontas agudas e negras dos ciprestes; o resto está escondido pelo duro monte, ouriçado de vegetações rebeldes, onde destacan as ruinas do Castelo, todas envolvidas à tarde nos largos voos circulares dos mochos.

Así a describía Eça hai cousa duns cento cincuenta anos, cando o Padre Amaro chegaba a tomar posesión da súa praza de párroco na Sé, un día no que o silencio cóncavo de bóveda, sobre a cidade, um redoble lento de tambores, despois das cornetas, alá para o lado do cuartel, o agudo piar das coruxas nas paredes da Misericordia, lle fixeron exclamar para si ó recén chegado, debruzado na xanela do seu cuarto: «É triste isto!»

Pero non, Leiría non é triste, polo menos eu non a vin así un día de verao no que o sol apertaba quizais un pouco máis do debido. Acollidos á sombra das árbores nos xardíns das beiras do río Lis, ou sentados nunha terraza do Largo Santana, próximo á Grande Fonte Luminosa, ou nalgún restaurante da Praza de Rodrigues Lobo, cantidade de turistas enchían de colorido as vellas rúas da vila. Xente maior, xente de mediana idade, xente nova, rapaces e rapazas de longas pernas e pantalóns curtos, cabeleiras loiras e mochila ás costas, parecían terse dado cita para encher de ruído e movemento a tranquila vida da vila episcopal.

Dominando o panorama desde o alto, abertos para o val os ollos da súa galería pétrea que me trouxo á memoria a de Soutomaior, o castelo do rei D. Dinis ou de D. Afonso Henriques, que non sei quen deles o fundou, erguíase cheo de suxerencias medievais, evocador duns moradores altivos e distantes, de armaduras de ferro e luvas de veludo, con fermosas damas debruzadas no peitoril a distraeren as súas saudades na contemplación do río, os campos e as casas.

Daquela, o mesmo que cinco séculos e pico despois, polas prazas e rúas da vila pasearía algún acomodado comerciante; pola alameda da beira do río, entre dois renques de velhos choupos, albiscaríanse os vestidos claros dalgunhas señoras paseando. Do lado do Arco, na correnteza de casebres pobres, unhas vellas fiarían á porta, algunhas crianzas brincarían polo terra e as galiñas soltas picarían as inmundicias esquecidas. Cóntao Eça.

En redor do chafariz, com o seu cántaro bojudo de barro equilibrado á cabeza, raparigas iriam-se aos pares, meneando os quadris. Así, máis ou menos, debía transcorrer a vida en Leiría baixo o ollar dominante do castelo, a onde non subín. Preferín visitar o interior do edificio pouco agraciado da Sé, onde o Padre Amaro cativaba ós fieis coa perfecta execución das súas misas cantadas, os ollos de Amelia a seguilo arroubados nun banco no medio da nave mentres el elevaba cerimonioso a hostia consagrada con aquelas mans finas e alargadas que logo acariciarían con avidez os seus peitos na intimidade falsa da casa do campaneiro.