RECORDOS DO INSTITUTO

Por Pepe de Rocaforte

Ramón Otero Pedrayo

Unha viaxe do Inserso é case sempre un filón de sorpresas, a maioría agradables, como a que tiven cunha señora de Ourense con quen xinzei desde o comenzo da expedición, ó poñernos a falar dun pasado máis ou menos común. Empezamos conversando, naturalmente, da época escolar. Coma min, ela fora ó instituto da rúa ourensá do Padre Feijoo, daquela non só o único da cidade, senón tamén da provincia. Pregunteille en que anos estudara alí, pero negoume o dato cun sorriso, «así saberías a miña idade».

Nas nosas lembranzas houbo sitio para nos acordar de algún profesor fatuo e petulante, como Ogando Vázquez («Yo soy el catedrático de la asignatura», repetía con frecuencia para deixar clara a súa autoridade). Como contrapartida lembramos ó mestre Vide, tan boa persoa, e as súas clases de Música, onde case case faciamos o que nos petaba, sen que el se dese por enterado da nosa indisciplina e falta de educación. E tamén tivemos un recordo para don Juan Saco Maureso, con quen tiven clase de latín no seu último ano de docencia. Falamos de profesores como don Alfonso Vázquez, de quen non aproveitei como sería debido as súas clases de Historia, aínda que, tempo andado, botaría man do seu estudio sobre “Los gallegos y la siega a Castilla” para ter unha boa información da epopea daqueles labregos que todos os veraos saían a Castela para o labor case sobrehumano da sega do trigo.

E nestas andabamos cando nos saíu na conversa o nome de Otero Pedrayo. A señora fora alumna súa, non lle quixen dicir que eu chegara ó Instituto varios anos despois de Otero marchar para non facela sentir máis vella. Pero, datas á parte, coincidimos no aprecio con que gardabamos algunhas cousas del, ela un libro dedicado e eu un conto inédito, “O prorrateo do Medelo”, que cedería para publicar na revista “Escrita”, da Asociación de Escritores en Lingua Galega.

E por aí viríame a lembranza das dúas únicas veces na miña vida en que vin a don Ramón Otero Pedrayo. Foi a primeira entre os anos 1954 e 1956, non podo precisar mellor a data. Un meu tío-avó enviáballe por medio de meu pai uns textos que, por se acaso, non quería confiar ó correo.

Pazo de Trasalba

Aquel día que meu pai se achegou a Amoeiro para llos entregar a don Ramón, levoume consigo. Logo volvería eu só pasados bastantes anos e diante do portal do pazo busquei un campiño herboso cuns cantos castiñeiros, a onde saíra dar unha volta porque na casa aburríame soberanamente coa conversa entre o meu pai e Otero. Alá fóra, á beira da estrada, andaban dous rapaces, un neno e unha nena máis ou menos do meu tempo. Intentei iniciar unha conversa, pero seica a eles debíalle pasar comigo o mesmo que a min con don Ramón, porque nin un sorriso me dirixiron. Noutra nova viaxe, xa morto o señor do pazo, fun incapaz de precisar o lugar onde nos anos cincuenta atopara aqueles dous rapaces. Desta volta, naturalmente, non os vín. Nin a eles, nin ós castiñeiros.

                    A don Ramón si que o vería nunha segunda ocasión, non en Trasalba, senón en Ourense, nunha data que debeu ser na primavera de 1957 ou 1958. Daquela fóranos botar un discurso de fin de curso no Paraninfo do Instituto e empeceino a escoitar cheo de curiosidade, pero ó pouco tempo o aburrimento foise apoderando de min, non podía apreciar aquel estilo ampuloso, aquela fastuosidade oratoria décimo-nónica. Por aquel tempo acababa eu de descubrir a Juan Ramón Jiménez, “...y se quitó la túnica, / y apareció desnuda toda... / ¡Oh pasión de mi vida, poesía / desnuda, mía para siempre!” Pola contra, a palabra de don Ramón pareceume vestida “...de no sé qué ropajes / fastuosa de tesoros... / Que iracundia de hiel y sin sentido”.

                    Entón, sen máis nin máis, marchei tomar o sol para o xardín do Posío. E penso agora que inxusto e que parvo é tantas veces o comportamento da mocidade. Pero a cousa xa non ten remedio.