O Moisés de Miguel Anxo ten
uns corniños, porque san Xerome, patrón dos tradutores e autor da
famosa Vulgata, confundiu unha palabra hebrea que significa “corno”
con outra que quere dicir “rostro resplandecente”, e como ninguén
ousou corrixir ó douto santo, así quedou por escrito durante
séculos.
Traio isto a conto porque
estes días, falando duns poemas de Sylvia Plath, ninguén se poñía
de acordo en cal era a palabra máis adecuada para que un verso nos
chegase con toda a forza que ten o orixinal. A discusión ampliouse a
se bastaba traducir palabra a palabra ou lle había que dar volta ó
verso para convertelo en algo así como un adaxio, dito ou refrán,
ata facer certo iso de que cada lector é un intérprete diferente. E
como tantas veces temos escoitado, non faltará quen coa tradución
mellore o orixinal nin quen o desfigure, iso polo que o amigo Xulio
se pregunta se non sería mellor, para algúns destes “filólogos”
imaxinativos, dedicarse a escribir a súa obra e deixar os orixinais
en paz.
Saber ata onde se é fiel ó
que un autor quixo dicir ou cando é unha interpretación, é algo
que se nos escapa á maioría dos mortais cando lemos a Günter
Grass, Kavafis ou Kenzaburo Oe na nosa lingua ( e non na deles).
Aínda así recoñezamos que dun tempo a esta parte mellorouse moito
en asuntos de tradución e temos exemplos claros de traballos ben
feitos e editoriais que merecen todos os eloxios; pero a pesares
desta mellora segue habendo moitos ousados que son máis
transcritores de palabras ca intérpretes de ideas; e aínda para
agravar a súa ousadía transcriben desde linguas e sensibilidades
alleas ó orixinal, só por poñer no seu currículo que traduciron a
Tolstoi ou a Yukio Mishima (versionaron diría eu); e moitas veces
ata sen portar polas circunstancias vitais do autor, as que
condicionan a súa mensaxe, co que se chega a confundir a tradución
cunha interpretación mal arroupada de supostos que nunca estiveron
na mente daquel.
 |
| representación de O xardín das cerdeiras |
Estoutro día oínlle dicir a
un poeta que traducira uns versos alemáns sen saber nada de tal
idioma, baseándose nas traducións previas a outras linguas que el
entendía. Xa sabemos que moitos presumimos de coñecer idiomas, e
ata que nos entendemos naqueles que non coñecemos, como bos
herdeiros que somos de tantos paisanos capaces de percorrer o mundo
enteiro sen necesidade do máis rudimentario dicionario, o cal non é
desculpa para tanto atrevido dedicado a trocar palabras esquecendo o
pensamento do autor; pensamentos que moitas veces houberon de madurar
durante décadas e agora nolos ceden a golpe de Google
translator.
Como curiosidade sempre
lembramos a obra “O xardín das cerdeiras” de Chejov, como
exemplo de mala tradución dun título, tal vez porque quen o verteu
ó noso idioma fíxoo desde unha mala versión francesa, sen ter en
conta que o que abunda en Rusia non son as cerdeiras senón as
guindeiras, nin hai xardíns tal e como os entendemos nós, que máis
ben sería un horto, segundo corrixe algún entendido.
E falando de Chejov, lembro
como un editor lle preguntou ó finado Ribeiro Loureiro se lle facía
a tradución dunhas pezas teatrais do ruso, idioma que o escritor
dominaba, pero non chegaron a un acordo. Anos máis tarde vin esas
pezas publicadas coa advertencia en portada de “Versión de...”,
porque foran traducidas por outra persoa desde unha edición
francesa. Para que non nos enganemos, á fin non é o mesmo unha
tradución ca unha interpretación ou unha versión.
Ningún comentario:
Publicar un comentario