sábado, 24 de novembro de 2018

Traducións, versións e interpretacións

O Moisés de Miguel Anxo ten uns corniños, porque san Xerome, patrón dos tradutores e autor da famosa Vulgata, confundiu unha palabra hebrea que significa “corno” con outra que quere dicir “rostro resplandecente”, e como ninguén ousou corrixir ó douto santo, así quedou por escrito durante séculos.
Traio isto a conto porque estes días, falando duns poemas de Sylvia Plath, ninguén se poñía de acordo en cal era a palabra máis adecuada para que un verso nos chegase con toda a forza que ten o orixinal. A discusión ampliouse a se bastaba traducir palabra a palabra ou lle había que dar volta ó verso para convertelo en algo así como un adaxio, dito ou refrán, ata facer certo iso de que cada lector é un intérprete diferente. E como tantas veces temos escoitado, non faltará quen coa tradución mellore o orixinal nin quen o desfigure, iso polo que o amigo Xulio se pregunta se non sería mellor, para algúns destes “filólogos” imaxinativos, dedicarse a escribir a súa obra e deixar os orixinais en paz.
Saber ata onde se é fiel ó que un autor quixo dicir ou cando é unha interpretación, é algo que se nos escapa á maioría dos mortais cando lemos a Günter Grass, Kavafis ou Kenzaburo Oe na nosa lingua ( e non na deles). Aínda así recoñezamos que dun tempo a esta parte mellorouse moito en asuntos de tradución e temos exemplos claros de traballos ben feitos e editoriais que merecen todos os eloxios; pero a pesares desta mellora segue habendo moitos ousados que son máis transcritores de palabras ca intérpretes de ideas; e aínda para agravar a súa ousadía transcriben desde linguas e sensibilidades alleas ó orixinal, só por poñer no seu currículo que traduciron a Tolstoi ou a Yukio Mishima (versionaron diría eu); e moitas veces ata sen portar polas circunstancias vitais do autor, as que condicionan a súa mensaxe, co que se chega a confundir a tradución cunha interpretación mal arroupada de supostos que nunca estiveron na mente daquel.
representación de O xardín das cerdeiras
Estoutro día oínlle dicir a un poeta que traducira uns versos alemáns sen saber nada de tal idioma, baseándose nas traducións previas a outras linguas que el entendía. Xa sabemos que moitos presumimos de coñecer idiomas, e ata que nos entendemos naqueles que non coñecemos, como bos herdeiros que somos de tantos paisanos capaces de percorrer o mundo enteiro sen necesidade do máis rudimentario dicionario, o cal non é desculpa para tanto atrevido dedicado a trocar palabras esquecendo o pensamento do autor; pensamentos que moitas veces houberon de madurar durante décadas e agora nolos ceden a golpe de Google translator.
Como curiosidade sempre lembramos a obra “O xardín das cerdeiras” de Chejov, como exemplo de mala tradución dun título, tal vez porque quen o verteu ó noso idioma fíxoo desde unha mala versión francesa, sen ter en conta que o que abunda en Rusia non son as cerdeiras senón as guindeiras, nin hai xardíns tal e como os entendemos nós, que máis ben sería un horto, segundo corrixe algún entendido.
E falando de Chejov, lembro como un editor lle preguntou ó finado Ribeiro Loureiro se lle facía a tradución dunhas pezas teatrais do ruso, idioma que o escritor dominaba, pero non chegaron a un acordo. Anos máis tarde vin esas pezas publicadas coa advertencia en portada de “Versión de...”, porque foran traducidas por outra persoa desde unha edición francesa. Para que non nos enganemos, á fin non é o mesmo unha tradución ca unha interpretación ou unha versión. 

Ningún comentario:

Publicar un comentario