O Curmán de Undochán
Este dia falaba dos costumes provincianos dos
montevideanos capitalinos, dos capitalinos tipo medio ou común. País pioneiro
sociopolítico no mundo con leis tan madrugueiras como a do divorcio e a
abolición da pena de morte (1907) ou a lei das oito horas no eido laboral
(1915) -non así a do voto feminino, un ano posterior (1932) á efímera lei
española... mostra, como contradicción aspectos nos que a muller aínda non está
á par do home. Feminicidios fora (ver Crónica 3 ao pé), outras carencias
subsisten nunha sociedade complexa, onde o pudor feminino non concibe o topless
nas praias -a convivir con algumha que outra praia nudista, tamén é verdade-,
fronte ao home, maiormente novo, moito
menos inhibido, a lucir torso nu ondequer que o verán esté apertando (nun xesto
raiando, se cadra, no machismo mental).
Hai un outro aspecto que sempre chamou a atención e é o
feito de a muller actuar, hoxe case extinguido tal uso, como “señora de”, mesmo
incorporando o apelido do home ao seu, unhas veces reducido a unha inicial
(Juana F.de Pérez), outras abertamente explícito (Juana Fuentes de Pérez)... en
ambos os casos coa incorporación do apelido do marido... marcando dependencia
ou posesión con ese “de”... ao contrario que na patriarcal España da ditadura,
onde a fémina, anulada xuridicamente, nunca usou o apelido marital.
En falando de laicidade, este país ten longa singladura
laica, particularmente desde que a Constitución de 1917 separou Estado e Igrexa
Católica: ben antes dérase a lei do matrimonio civil obrigatorio (1885) e máis
acá decretárase a laicidade no ensino (1909). Isto non impide que cada volta
máis, pululen, xunto aos vellos templos protestantes (ver Crónica 20), novas
igrexas evanxélicas marca USA e/ou Brasil, a rivalizaren cos mormóns ianquis de
vella presenza no país. (Un dos presidentes especialmente belixerante na
materia foi o case lexendario José Batlle y Ordóñez, fundamental reformador do
Estado uruguaio na primeira década do século XX).
Dito isto, é rechamante como, no case centro da capital,
en encrucillada moi visíbel, se ergue o enorme cruceiro -moi ao estilo de algunhas
“cruces de los caídos” españolas-, instalado para a misa papal. Pois Xoán Paulo
II visitou o país en 1987... e voltou, non sabemos por que, un ano máis tarde:
non ficou o grandioso emblema alí sen debate e forte... que non deu evitado o
agregado (2005) da estatua do propio pontífice.
Consonte
con esta segunda visita, que o deslocou a cidades do interior da república,
estreouse, case vinte anos despóis, un filme co confuso título “El baño del
papa”, protagonizado por César Troncoso,
galego-fillo, un dos actores máis destacados destes últimos anos. Dígoo, porque
aquí baño refírese ao tradicional excusado ou recinto do retrete -tal como se
veu chamando tamén por aí, onde vai sustituíndo o anterior de “servizo”- e non
a un baño de inmersión ou de chuvia con finalidade hixienizante. A película
reflicte, con tenro e corrosivo humor, as zozobras das xentes humildes dunha
viliña por como vai quedar e se vai resultar o feitío dese vergonzante recinto
hixiénico destinado a tan excelso visitante...
que finalmente non chegou!
Frase extemporánea: Duas triloxías femininas
literarias clásicas destes países: as tres poetas uruguaias, Delmira Agustini,
Ma. Eugenia Vaz Ferreira e Juana de Ibarbourou; as tres poetas do Cono Sul:
Gabriela Mistral, Alfonsina Storni e Juana de Ibarbourou.
Ningún comentario:
Publicar un comentario