A arte secuestrada

Hai anos, un compañeiro de clase levoume á súa casa, onde me chamou a atención un gravado de Dalí presidindo o salón. Cando aquel viu que me dirixía a miralo faloume do que pagaran por el e do certificado de autenticidade que gardaban cos documentos máis importantes da familia, pero non soubo dicirme que pretendía dicir o autor con aqueles debuxos que parecían sacados dun pesadelo.

O famoso anacronismo da película Titanic, en que un millonario leva consigo un cadro de Picasso, debería servir para que nos preguntásemos para quen é e para que serve a arte, se é adorno, investimento ou iso que alguén deu en chamar sentencia escrita con imaxes. Cando un coleccionista privado chega a pagar unha fortuna por unha obra que logo quedará vedada ó reto dos mortais, tamén cabe preguntarse se o artista traballa para quen pode mercala ou para quen pode admirala.

Por aí andaban as nosas preguntas estoutro día, cando fixo escala a poucos metros das nosas casas o modernísimo, carísimo e fabulosísimo iate de Karim Aga Khan, un potentado a quen se considera descendente directo de Mahoma, e non nos podemos imaxinar, vendo como é por fóra, o que pode levar dentro, como levan tantos outros barcos polo estilo, onde se adoita decorar os camarotes, vedados ó resto do mundo, con cadros e esculturas que para os seus fachendosos donos son máis unha mostra de orgullo e poder ca unha expresión iconográfica. Obras de cuxo trato chegan ata nós casos arrepiantes como o da festa que se celebrou abordo dun deles e o tapón dunha botella de champaña foise espetar contra un Picasso que decoraba un dos salóns, ou aquel exceso de limpeza con estropallo e quita graxas despois de que un neno nifroso estampase as sopas do almorzo contra un retrato que lle parecía feo.

Ás veces non acertamos a entender que se merca nunha poxa de arte, cando nos asaltan as novas de obras vendidas por prezos astronómicos onde o poxador, por agochar ata agocha a súa identidade, como a de certo príncipe saudí capaz de pagar 450 millóns de dólares por un cadro de Leonardo da Vinci representando unha imaxe de Cristo para decorar o seu iate. Todo isto, e xa que vai de preguntas reflexivas, fainos dubidar de se debe ser ese o destino desa obra, se vai estar coidada e conservada adecuadamente, exposta en salóns onde as festas e as esmorgas se suceden día tras día e noite tras noite, sen restrición de tabaco, alcohol e o que se preste, á luz dos focos, das velas ou das apalpadelas. Sen contar o alto grado de humidade, salitre e cambios extremos de temperatura propios dun recinto así.

Aínda sen chegar ó extremo exposto, imaxínome a un escritor como Vargas LLosa que lle vendese a un millonario o seu libro “A casa verde” para que só el e os seus amigos o desfrutasen pasando as follas co dedo mollado en licor. Imaxinade que na vez de estar no Louvre, “A liberdade guiando ó pobo”, de Delacroix, estivese no salón particular de quen o puidese mercar. ¿Que valor tería daquela ese cadro?

Xulio quítalle importancia a todo isto e dinos que aínda sendo tan común iso de confundir ós artistas con simples decoradores e as súas obras cunha inversión máis ou menos rendible no tempo, a arte, á fin, só é arte cando nos di algo e senón fica en simple adorno mellor ou peor coloreado.

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria da edición de Barbanza de La Voz de Galicia)