NA PONTE DA BARCA

Por Pepe de Rocaforte

 

                                  E vos ágoas do Lima que pasais

                                A quem ja descobri muitos segredos...                                                                                                    Diogo Bernardes

 

Na Ponte da Barca o monumento que lle dá nome á vila e que veu substituír á barca que comunicaba ámbalas dúas marxes do río no camiño de Santiago, non ten tantos arcos como a Ponte de Lima, a súa compañeira de dezaseis quilómetros augas abaixo. Só nove lle contei, pero así e todo fáiseme máis airosa, emparentada en certa medida coa Ponte Vella de Ourense, aínda que agora vénme á cabeza outra asociación máis literaria coa "Ponte sobre o Drina", da que Ivo Andric nos contou tantas historias, épicas, crueis, sentimentais, terribles, marabillosas, anteriores á realidade actual sufrida polo seu país.

            A semellanza coa da ponte do Drina, a da Barca ten tamén, no medio e medio, un lugar parecido á “kapia” da vila bosnia, máis reducido, respaldado polo escudo das quinas, con asento de pedra onde quero supoñer que os vellos paisanos se sentan a miúdo a tomar o sol e contar historias antigas.

            Mesmo ó lado da ponte, na ribeira, está o "Xardín dos Poetas", candorosa denominación que me fai pensar en mozos asténicos e saudosos, de longas melenas, recitando as súas trovas ás augas que pasan mainas e pacientes, augas do Rio do Esquecemento que as lexións romanas temían atravesar.

            Sen embargo, suspicaz por un certo matiz irónico que ela quería adiviñar nas miñas palabras, unha rapaza que me informaba aclaroume que a razón de que a este pequeno xardín se lle dese tal nome reside no recordo e homenaxe da vila ós poetas quinhentistas Diogo e Agostinho Bernardes, nacidos na localidade.

            Diogo foi escribán na vila e acompañou ó rei Don Sebastião a terras africanas, co encargo de cantar a súa futura xesta guerreira. En Alcácer Quibir foi feito prisioneiro e á volta, despois da derrota, dedicouse a evocar nos seus versos o verdor das ribeiras, e as penedías da montaña, e os limpos cursos fluviais da súa terra natal,

                                    Verdes, e bayxos valles, alta serra,

Duras, e solitarias penedias,

Correntes agoas, frescas fontes frias

Testemunhas do mal que en min s'encerra...

De sospiros o ar, de pranto a terra

Encho, vos o sabeis selvas sombrias

Onde chorando vou noites, e dias,

Saudades d’Amor, d’ausencia guerra,

Se o voso natural so de si move

A triste sentimento os mais contentes

Que sentirão os tristes de vontade?

Ah não vos espanteis que en vos renove

Saudades passadas, e presentes

Pois tudo o qu’em vos há he saudade.

 Logo da información literaria a rapaza acalorouse na defensa das bondades e fermosuras da Ponte da Barca, e tiña moita razón para facelo, porque todo é realmente fermoso, e plácido, e atractivo aquí, bos motivos tivo Diogo Bernardes para louvala en saudosos sonetos e outras rimas varias.

Nun momento dado a moza detivo o torrente das súas falas e interrogoume: «Non sei se falarei moi apresa. ¿Enténdeme ben o que estou a decer?» ¿E non ía entendela? Se falaba, ela e os seus veciños, o portugués máis galego que nunca na miña vida oín. Un galego cuxa musicalidade me acompañaba mentres viña camiño de Galicia e saudaba coa man ós vellos que acobadados no peitoril desa modesta “kapia” miñota, seguramente conversaban, como os seus semellantes bosnios, “dos asuntos públicos e das preocupacións comúns” do seu país.