Por Pepe de Rocaforte
Xa metidos no outono, non se me ocorre mellor ocupación no día de hoxe que a de poñerme a ler uns ensaios de Albert Camus, reunidos no pequeno libro titulado “L’été”, “O verao”.
O mesmo que este meu Premio Nobel predilecto, mentres leo déixome levar polo desexo de prolongar, como el, entre a ironía e o lirismo, unhas sensacións pracenteiras que nunca chegaron a ese punto de realidade con que soñabamos cando asociabamos á estación estival as ideas de ocio, mocidade, sol e amores eternos de escasa duración (o da escasa duración sería un coñecemento posterior).
No texto titulado “As amendoeiras” di Camus: «Temos que facer que a xustiza sexa imaxinable nun mundo tan evidentemente inxusto», como complemento deste outro: «Cando vivía en Arxel esperaba sempre pacientemente durante o inverno, porque sabía que nunha noite, nunha soa noite fría de febreiro, as amendoeiras cubriríanse de flores brancas e despois marabillábame ó ver como esa neve fráxil resistía todas as chuvias e o vento do mar».
En “Retorno a Tipasa”, escribe: «A mediodía (...) miraba o mar, que a esa hora axitábase apenas cun movemento fatigado, e calmaba esa dobre sede (...) [de] amar e admirar. En non ser amado só hai mala sorte; en non amar hai desgracia».
Mentres lía, non sei ben por que, víñame á memoria a nai do escritor, aquela española, traballadora da limpeza, pobre e analfabeta, levada ó norte de África polos ventos da vida, unha muller por quen Camus sentía verdadeira veneración, en certo modo semellante á que sentía polo señor Louis Germain, o seu mestre de ensino primario, a quen cando recibiu o Premio Nobel escribiu unha carta (disque a única que enviou cando foi premiado) na que lle dicía: «Recibín un honor demasiado grande, que non busquei nin pedín. Pero cando souben a noticia pensei en miña nai e en vostede. Sen vostede, sen a man afectuosa que lle ofreceu ó neno pobre que eu era, sen o seu ensino, non tería sucedido nada desto. Non lle dou demasiada importancia a un honor deste tipo. Pero concédeme polo menos a oportunidade de lle dicir o que vostede foi e segue sendo para min, e de lle corroborar que os seus esforzos, o seu traballo e o corazón xeneroso que vostede puxo nel, continúan sempre vivos nun dos seus pequenos alumnos, que, a pesar dos anos, non deixou de ser un alumno agradecido».
E neste momento vénme á memoria o nome de María Casares, a súa compañeira durante tanto tempo, nacida na Coruña, exiliada en Francia en 1936, ós catorce anos. María non volveu nunca máis á Coruña. Dicía conservar uns recordos tan felices da súa infancia e adolescencia na cidade natal, que non se atrevía a volver a ela por medo a atopar alí a confirmación de que aquel tempo idealizado na súa memoria, se existira, estaba totalmente destruído e morto.
Sobre a adolescencia de María teño feito algunhas pésimas consideracións psiquiátrico-pataqueiras de afeccionado barato, nas cales se me ocorreu asociar o seu amor polo pai coa relación da súa época xuvenil co amante da súa nai, unha historia na que quen queira profundar pódeo facer lendo “Residente privilexiada”, a súa autobiografía, publicada en 1980, cuxa lectura aproveito para recomendar. Como tamén recomendo, aínda que non o lin, o libro “Albert Camus, María Casares. Correspondencia inédita (1944-1959)”, publicada por Catherine Camus, filla do Premio Nobel francés.
Non sei se María Casares, antes de escribir as súas memorias, lería o libro de Max Aub, “A galiña cega”. Aub, quen me veu agora á cabeza ó falar da filla de Santiago Casares Quiroga, chega a España desde o exilio en 1969 ( non “volve”, “vén”, recalcará máis dunha vez), e descubre que un exiliado non é de ningures, non ten unha patria da cal poida dicir que “é a súa”. Nacido francés, nunha familia xudía, de pai xermano-polaco e nai francesa de ascendencia saxona, en 1914, no inicio da primeira guerra mundial, o seu pai, en viaxe de negocios por España, é declarado polo goberno francés “persoa non grata” a causa da súa orixe alemá e prohíbeselle o regreso a Francia. Por esta causa viaxa a familia a reunirse con el en España.
Así, con once anos, chega Max Aub a Valencia e alí convértese en valenciano (“un é de onde fixo o bacharelato”, tamén repetirá a miúdo. A nacionalidade non adquirida por nacemento, senón por vontade propia, é máis forte e poderosa). Despois da guerra de 1936-1939, chega exiliado a Francia, onde será recluído no campo de internamento de Vernet, para logo ser deportado a Alxeria en 1941, de onde fuxirá, e logo de tres meses de parada forzosa en Marrocos, emigrará a México, nación na cal fixaría a súa residencia definitiva.
Despois da viaxe de 1969 a España, Max Aub publica, en 1971, “A galiña cega”, da cal María Casares, se a leu, tomaría boa nota en canto a unha posible decisión pola súa parte de regresar á Coruña natal.
Pero, como me ven sucedendo con frecuencia ultimamente, vexo que aquí empezaría “outro fío” e polo tanto aí queda para unha nova ocasión, se algunha vez se presenta.
Ningún comentario:
Publicar un comentario