O dez de outubro é o día
mundial da saúde mental. A principios deste mes apareceu a nova de que Amazon
vendía, en EEUU, unha camisola coa lenda “Anorexia like bulimia but with
self control” (A anorexia [é]
como a bulimia pero con autocontrol). As usuarias da web pediron a retirada do
produto por consideralo unha maneira de banalizar as enfermidades mentais.
Un matiz, só para non
contribuír ao uso inadecuado das palabras: nin anorexia nin bulimia son
enfermidades propiamente ditas, dado que ese termo corresponde a patoloxías con
etioloxía coñecida, é dicir, que os factores que as provocan están
identificados. Iso non acontece en ningunha das chamadas “enfermidades”
mentais. Anorexia e bulimia son, por tanto, trastornos: conxuntos de signos e
de síntomas. Patróns de conduta, se se quere.
Simplificando, a anorexia
nerviosa consiste nunha diminución drástica da inxesta con medo intenso a gañar
peso. Aínda que se admiten os subtipos restritivo ou con atracóns e purgas,
este último ven sendo equiparable á bulimia, e é o aspecto ao que se refire a
camisola. Na bulimia nerviosa, a persoa pretende levar a cabo unha restrición
dietética, pero sofre episodios recorrentes de atracóns que logo intenta
reparar mediante as chamadas condutas compensatorias, normalmente vómitos e uso
de laxantes. Así, non por inapropiado, o lema da camisola deixa de
corresponderse, dunha forma simplista e banal, coa verdade.
Esa mensaxe, igual que calquera
outra que se leve serigrafiada na roupa, funciona como unha bandeira. Quen a
viste, está mostrando os valores cos que se identifica ou, máis aínda, cos que
lle gostaría ser identificada. Así, cos lemas nas camisolas, co calzado, coas crachas,
coa revista que escollemos para levar baixo o brazo, imos construíndo a imaxe
que queremos dar de nós mesmas. Pregúntome entón, quen merca esa camisola para
dicir que pode permitirse bromear cos trastornos da conduta alimentaria?
Podería imaxinar, como posíbel
compradora, a unha rapaza obesa. Esta rapaza tería dado por perdida a loita coa
dieta e o deporte e, antes de recoñecer o fracaso e sucumbir a hipotéticas
vexacións por parte das delgadas do seu instituto, viste esa camisola e agrede
coa frase a todas as que se esforzan por manterse en infrapeso: anorexia é como
bulimia. Neste caso hai unha equiparación, un castigo ás perfeccionistas
anoréxicas, que quedan equiparadas ás caóticas e noxentas bulímicas. Esta
rapaza xa deixou clara a súa posición: gorda orgullosa de selo, peor sería ser
unha “Ana” ou unha “Mía”, nomes en clave de cada patoloxía a partir dos seus
diminutivos.
Outra imaxe que me ven á mente
é a de un grupo de adolescentes mercando a camisola en grupo. Rin sobre a cama
de unha delas, están ben socializadas, ben adaptadas e, por suposto, delgadas.
De non selo, a estas rapazas o lema non lles faría ningunha gracia porque leva
implícita a identificación con un comportamento que valoran como positivo: o
autocontrol ante a comida, porque o peor que podería pasarlles sería ser
gordas. Por iso queren a camisola, porque a frase advirte de que unha pode
permitirse mofar co tema. Elas están por riba do ben e do mal, por riba das que
padecen trastornos da conduta alimentaria, aínda que unha anoréxica sempre é
preferíbel a unha bulímica.
Levar a camisola, para elas,
significa tamén excluír do endogrupo á rapaza que come unha caixa de cereais en
dous minutos e logo tira de laxantes para compensar. Unha patoloxía noxenta, de
perdedoras. A outra é un compromiso firme coa desnutrición, o dominio de unha
mesma premiado coa valorada delgadez.
A quen non imaxino lucindo o
controvertido lema é a unha rapaza anoréxica. Entendendo por anoréxica a alguén
que adelgazou ate perder a menstruación, ate que lle saíu lanugo por todo o
corpo e que fai múltiples esforzos por estar soa á hora do xantar, para que
ninguén se decate de que non come. Pode ter un círculo de apoio, de amigas coas
que argallar maneiras de adelgazar máis, de fuxir dos eventos que implican comida,
pero non sacan a tablet para mercar alegremente a camisola porque son
precisamente elas quen fuxe de identificarse con esas patoloxías. Invisten
tempo e esforzo en mantelas e, con cousas tan serias, non se bromea.
Adelaida Vidal
Adelaida Vidal
Ningún comentario:
Publicar un comentario