UNHA EXPRESIÓN “POPULAR”

Por Pepe de Rocaforte

      

      Se estou lendo un libro e ó pasar unha páxina me encontro cunha “enxeñosa” variante do archirrepetido “cando despertou, o dinosauro aínda seguía alí”, danme ganas de guindar coa lectura ó lixo. Por favor, señores, xa sei que é unha ocorrencia orixinalísima cando o neno non quere comer, ir nós e plantificarlle: “cando despertou, o puré de patacas seguía alí”. Pero hai que ver o lidos e o chistosos que somos! En fin, bo é que, como diría Monterroso: “Benaventurados os nosos imitadores, porque deles serán os nosos defectos”, en frase seica de don Jacinto Benavente.

            Pero o meu propósito era falar doutra cousa cando se me atravesou o dinosauro pelma nunha lectura máis recente. Sucede que ando cunha novela entre mans, a primeira que leo dun escritor a quen admiro polos seus artigos xornalísticos, pero quen como narrador estame dando unha pequena decepción, tal vez máis que nada pola súa ansia en mostrarse orixinal.

            Pasando páxinas encontro no texto unha expresión tanto ou máis sobada que a do contiño de Augusto Monterroso. Esta: “la del alba sería...”, unha expresión considerada popular polos cultos admiradores do vello manco Migueliño de Cervantes, que demostran ser tan malos lectores do Quixote como eu o fun no seu día e seguro que aínda o seguiría sendo se non me desasnase un estudoso da obra cervantina, que en principio pensei tratarse de don Fernando Lázaro Carreter, pero cando fun buscar a confirmación descubrín que se trataba de Francisco Rico.

            Na edición do “Don Quijote de la Mancha” patrocinada pola Asociación de Academias da Lingua Española con motivo do IV centenario cervantino, en nota ó pe da frase con que se inicia o capítulo IV, “La del alba sería”, aclara o señor Rico: «“La hora del alba sería”; el antecedente es hora, la última palabra del capítulo precedente». Así de simple. Sen pataqueiradas de expresión popular e demais cultas meteduras de pata.

            Outro asunto diferente: un fillo meu coméntame o curioso que lle resulta ver “amodo”, e non “a modo”,  como escritura correcta en galego, mentres “aparte” débese escribir “á parte” para ser ortograficamente correcto. Acúsolle recibo sen comentario e lémbrome de Unamuno: “los portugueses (...) hoy escriben mythologia con y griega y th, y es casi seguro que dejarían de escribir así para hacerlo como nosotros si nuestra academia decretara que nosotros lo hagamos como ellos”.

            ¿Escribiría esto don Miguel cun puntiño de mala uva? Non, non o creo. (Ademais os portugueses agora escriben “mitologia”).