Como vimos sendo

                                          

     

       Viña o amigo Xulio da casa dun familiar lucindo a nova gorra que lle trouxeron os Reis Magos, cando unha veciña, ó cruzarse con el espetoulle “Pepe, xa levaba tempo sen verche”. E inmediatamente a muller botouse a man como un ferrollo para tapar a boca, volveuse vermella e ficou fría. Xulio non lle replicou. Deulle un bico e felicitoulle o ano sen máis. A veciña acababa de confundilo con seu pai, finado tres anos atrás.

            Cando logo nolo contaba, dicía el que ninguén pode fuxir de ser quen é, xa sexa porque lle deu por usar gorras como as que usaba seu pai, ou simplemente por ser froito dunha herdanza de xenes que se van transmitindo como as leiras das patacas, sen necesidade de papel escrito ante notario. Que todos herdamos, con maior ou menor intensidade, a cor dos ollos e a forma da cara dos nosos proxenitores, xa o sabiamos e non nos é difícil recoñecer de quen vén sendo algún cativo con quen nos cruzamos pola rúa simplemente véndolle a forma do nariz ou as maneiras de andar. ¿E a quen non lle dixeron que se parecía ou era como o pai, a nai ou os avós, coma quen os fixo, os pariu ou os cuspiu?. Din as malas linguas que precisamente esa lei da natureza fai que os moldes se repitan para vergoña de pais desatentos e fillos ventureiros, ata facer certa esa máxima de “nas orellas ou nos pés has semellar a quen es”, como unha denuncia permanente da paternidade, para sinalar co dedo acusador a filiación de cada quen desde moito antes de que se admitise iso do ADN como proba legal.

            Seguro que todos coñecemos casos que ben poden servir de exemplo e non son pura casualidade. E a pesares de que sempre se fala deses trazos de identidade, do que se ve ou aprecia, a herdanza tamén vai polo camiño das emocións, os medos ou os gustos dos nosos antepasados, transmitidos xeración tras xeración como se transmite o pelo rizo ou as grellas lisas.

            Agora, algúns psicólogos amplían eses marcadores hereditarios a niveis de conducta, e amosan como a depresión ou a facilidade para a diversión se transmite de pais a fillos ou de avós a netos aínda en casos nos que a relación entre eles non sexa moi constante, e a pesares do esforzo que fai a sociedade, a escola ou a parroquia tratando de modelar o noso comportamento. Pero o que cada un arrastra consigo non é doado de evitar, e así vemos como se repiten patróns de conduta nas distintas xeracións dunha familia. E por iso se fai interesante o coñecemento da historia familiar, para saber a que aternos, que habemos de evitar ou que debemos potenciar na nosa maneira de ser. Xulio mesmo, lembrando a un antepasado que se suicidou, confésanos sen rubor que o seu medo é ter consigo o xene suicida, e que lle dea algunha mala arroutada, a el ou a algún parente próximo. E vénlle este medo despois de ler a tese dunha psicóloga francesa chamada Anne Ancelin, quen estudiou o que ela chamou a psicoxenealoxía, segundo a cal os traumas familiares poden perpetuarse durante sete xeracións, facendo certa esa máxima de “por onde vai a nai vai a filla”, ou a máis rotunda: “aínda que o fillo do malo sexa bo, aló vén o neto que sai ó avó”. Sempre tendo presente que os avós son catro, dous homes e dúas mulleres.

(Este artigo foi publicado na sección de Lingua Proleraria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia)