CRÓNICAS DESDE O OUTRO MUNDO (2)

                                                                                   O Curmán de Undochán

    O Rio da Prata! Marítimo, dixen antes. E é que pouco ten de río e moito de mar: o seu nome prehispánico ben o definía: Paraná Guasú, é dicir, Paraná grande, porque, na realidade, é o estuario deste rio argentino. De tal xeito é grande, que non se dá visto desde unha ribeira a oposta. Así é como digo que a min me parece máis mar que calquera das nosas rías, que, sendo entradas do mar, teñen a beira da outra banda ben á vista.

Falei da capital do país (equivalente en demografía a  5 Coruñas ou Vigos) que é o concreto que teño para describir, e agora tócalle ao país, que ven sendo (no seu grande resto) o abstracto, ou por millor falar, o que non vexo. País pequeno, para as enormes magnitudes americanas, máis ainda ao estar enclavado entre os dous xigantes, Brasil (ao norte) e Arxentina (a oeste e sul). Mais, en comparándoo coas dimensións dos estados europeos, non é tan cativo: fai por dous Portugal e, en tempos escolares, facíannos ver como nel collerían, en conxunto, países tales o Benelux máis Suíza e Dinamarca... (Algo semellante, na chovinista visión, do que co citado Portugal acontecía ata a fin da sua ditadura, o cal, sumado a Angola e Mozambique, abranguía Europa toda).

Como a Galiza, país dos mil ríos, mais sen a potente orografía galega, é fértil e frecuentemente inundábel, maismente polas crecidas dos dous grandes caudais (o Uruguai, que o separa do país arxentino, e o Negro, que o parte á metade) e os seus afluentes, modestamente calificados de "arroyos", mentres na nosa terra chamamos rio (outra volta as magnitudes diferentes) a tanto pequeno curso fluvial.

O Cerro que deu nome a Monte-Video e a sua fortaleza

    Na mesma medida, as serras e "cuchillas" do país apenas superan os 500 metros de altura, e iso as máis elevadas (o emblemático Cerro montevideano é ben cativo). Por iso é que non hai, como si pasa co veciño do oeste, fronteiras naturais co inmenso país brasileiro, que de sempre tentou, mesmo cando colonia portuguesa,  incorporar ao seu este territorio feraz, ata topar co Rio da Prata (como testemuña máis chamante aí está a por eles fundada en 1680, Nova Colónia do Sacramento -ver mapa-, hoxe simplesmente Colonia del Sacramento), o que provocou a mesmísima fundación de Montevideo (1726-1730). Mesmo caíndo o territorio, recén liberado da coroa española, en mans do daquela reino de Portugal e, a seguido, do flamante imperio do Brasil:  (como Gibraltar en España, o só enclave colonial dun país europeo noutro país europeo) único caso de colonia sulamericana doutro país sulamericano... endebén fose por contados anos.

Frase extemporánea (traducimos): “Os galegos non só trouxeron con eles as suas romaxes e as suas gaitas. Chegaron coa sua inquietude cultural superior, a sua vocación humanística. Ombreiro con ombreiro, os galegos e os uruguaios constrúen un país, edifican un destino colectivo, petan nas portas do futuro”. Daniel Vidart, 1961.