Por Pepe de Rocaforte
O suplemento “Babelia” de “El País” traía o pasado sábado
un comentario de Manuel Rodríguez Rivero, unha das escasísimas firmas que de
vez en cando me fan volver ás páxinas deste triste xornal en que se converteu o
diario madrileño, onde citaba algúns dos principios de novela que máis o inquietaron, desde o de “Ana Karenina”
ou “Historia de dúas cidades”, a “Malone morre” ou “O estranxeiro”. Paréceme
que o tema garda certa relación coa miña colaboración da semana pasada e dáme
pe para continuar polos mesmos camiños.
O comezo
de “O estranxeiro” de Camus fíxome lembrar dun amigo, quen despois de escribir
unha novela ficara satisfeito sobre todo do seu inicio: “Onte á tarde
enterraron a mamá”. Soáballe tan axeitado que temía non ser orixinal seu, senón
que, de maneira inconsciente, repetira algo lido noutra parte. Finalmente lembrouse
do “Estranxeiro” (ou “O estraño”): alí estaba a frase orixinal. ¿E que fixo
entón? Non tiña valor para prescindir daquel inicio e, por outra parte, o
argumento do seu libro tiña moi pouco
que ver co do arxelino-francés. Así e todo, para paliar o plaxio, decidiu reproducir a frase que, sen intención de plaxiar, o
inspirara: Aujourd’hui, maman est morte.
Pero
non acaba aquí a cousa. Este mesmo amigo escribiu despois outra novela que
empezaba así: O protagonista desta
historia, un home a quen poderiamos chamar, por exemplo, Cosme Damián Ferro
Barreiro, premeu con decisión o botonciño do mando a distancia para apagar o
televisor. Levaba visto unicamente dez minutos de telefilme, pero fora tempo
máis que suficiente para detectar na súa chencha algo semellante a unha
revelación.
Despois
de trescentas e pico páxinas, a novela do meu amigo remataba deste xeito:
“Botouse Cosmián Ferreiro da cama, apañou as ferramentas e alí mesmo, deitado
na alfombra, empezou a escribir: O
protagonista desta historia, un home a quen poderiamos chamar, por exemplo,
Cosme Damián Ferro Barreiro, premeu con decisión o botonciño do mando a
distancia para apagar o televisor... Etcétera etcétera, ata o final do
parágrafo antes reproducido.
Quedáballe
así unha historia circular, disposta para proseguir páxinas e páxinas sen
solución de continuidade. Pero, ai!, tamén nesta ocasión lle entrou o temor de
ter feito algo pouco orixinal. E como proba alí estaban, por exemplo, “A
historia interminable” ou o extraordinario relato de Julio Cortázar, como case
todos os seus, “Continuidad de los parques”, rebordante de mestría en tan só
páxina e media de extensión.
Algunhas
cousas máis querería contar sobre o tema, pero por non prolongar excesivamente
estas liñas vounas deixar para a semana próxima. Agora si, hoxe, de remate, vou
citar unha frase que vale por toda unha obra. Non está no título, nin no comezo,
nin no final dun libro, senón case oculta no medio de “Residente privilexiada”,
as memorias de María Casares, compañeira durante tantos anos de Albert Camus: Quedei tremendo como a póla dunha árbore
cando un paxaro levanta o voo.
Así,
tremendo tamén, me deixa esta fermosísima frase da gran actriz coruñesa.
Unha frase ben expresiva.
ResponderEliminar