xoves, 4 de agosto de 2016

TÍTULOS DE NOVELA, FRASES INICIAIS, ETC.



Por Pepe de Rocaforte
            O suplemento “Babelia” de “El País” traía o pasado sábado un comentario de Manuel Rodríguez Rivero, unha das escasísimas firmas que de vez en cando me fan volver ás páxinas deste triste xornal en que se converteu o diario madrileño, onde citaba algúns dos principios de novela que máis o inquietaron, desde o de “Ana Karenina” ou “Historia de dúas cidades”, a “Malone morre” ou “O estranxeiro”. Paréceme que o tema garda certa relación coa miña colaboración da semana pasada e dáme pe para continuar polos mesmos camiños.
O comezo de “O estranxeiro” de Camus fíxome lembrar dun amigo, quen despois de escribir unha novela ficara satisfeito sobre todo do seu inicio: “Onte á tarde enterraron a mamá”. Soáballe tan axeitado que temía non ser orixinal seu, senón que, de maneira inconsciente, repetira algo lido noutra parte. Finalmente lembrouse do “Estranxeiro” (ou “O estraño”): alí estaba a frase orixinal. ¿E que fixo entón? Non tiña valor para prescindir daquel inicio e, por outra parte, o argumento do seu libro  tiña moi pouco que ver co do arxelino-francés. Así e todo, para paliar o plaxio, decidiu reproducir a frase que, sen intención de plaxiar, o inspirara: Aujourd’hui, maman est morte.
Pero non acaba aquí a cousa. Este mesmo amigo escribiu despois outra novela que empezaba así: O protagonista desta historia, un home a quen poderiamos chamar, por exemplo, Cosme Damián Ferro Barreiro, premeu con decisión o botonciño do mando a distancia para apagar o televisor. Levaba visto unicamente dez minutos de telefilme, pero fora tempo máis que suficiente para detectar na súa chencha algo semellante a unha revelación.
Despois de trescentas e pico páxinas, a novela do meu amigo remataba deste xeito: “Botouse Cosmián Ferreiro da cama, apañou as ferramentas e alí mesmo, deitado na alfombra, empezou a escribir: O protagonista desta historia, un home a quen poderiamos chamar, por exemplo, Cosme Damián Ferro Barreiro, premeu con decisión o botonciño do mando a distancia para apagar o televisor... Etcétera etcétera, ata o final do parágrafo antes reproducido.

Quedáballe así unha historia circular, disposta para proseguir páxinas e páxinas sen solución de continuidade. Pero, ai!, tamén nesta ocasión lle entrou o temor de ter feito algo pouco orixinal. E como proba alí estaban, por exemplo, “A historia interminable” ou o extraordinario relato de Julio Cortázar, como case todos os seus, “Continuidad de los parques”, rebordante de mestría en tan só páxina e media de extensión.
Algunhas cousas máis querería contar sobre o tema, pero por non prolongar excesivamente estas liñas vounas deixar para a semana próxima. Agora si, hoxe, de remate, vou citar unha frase que vale por toda unha obra. Non está no título, nin no comezo, nin no final dun libro, senón case oculta no medio de “Residente privilexiada”, as memorias de María Casares, compañeira durante tantos anos de Albert Camus: Quedei tremendo como a póla dunha árbore cando un paxaro levanta o voo.
Así, tremendo tamén, me deixa esta fermosísima frase da gran actriz coruñesa.

1 comentario: