O Curmán de Undochán
 |
| Manuel Magariños Castaño |
Outras están en
lugares privados, tales: o médico viveirense Manuel Albo (Asociación Española Primera de Socorros Mutuos), o sindicalista de
Silleda Adrián Troitiño (PIT-CNT:
Plenario Intersindical de Trabajadores-Convención Nacional de Trabajadores),
José Ma. R. Barreiro (Casa de Galicia)
ou Castelao (institucións galegas diversas), e poida que non as teña
inventariado todas!
(Curiosamente, a
Asociación Española citada foi fundada por un tal José María Buyo –sen
segundo-, que se ten por orixinario de Cádiz -1829-, co seu correspondente
busto, este na propia fachada -con o cal, malia dun instituto médico privado, ven
a ser semipúblico-, Buyo que, con ese
apelido e sabida a masiva presenza de galegos na capital andaluza, ou galego
era ou o eran os seus maiores paternos… morrendo o home en B. Aires onde deixou
descendencia… iniciador que foi de varias outras entidades de saúde no Rio da
Prata, das que a montevideana ten o mérito de ter sido a pioneira,).
Daquelas esculturas
públicas, comencemos, por imperativo cronolóxico, por Magariños (quen tamén ten
dedicado selo de correos). Pouco e nada sei da sua vida, só que nacéu en Valga
(1864), que o seu apelido materno era Castaño (e non Castaños como pon no
pedestal) e que, velaí o seu mérito, fundou El
Diario Español, medio que acadou, xa moi diminuído, o século máis un ano de
circulación (1906-2007), sempre en mans da familia Magariños. A cabeza en
bronce que vemos en riba, é da autoría do famoso Pablo Serrano (quen nos anos
uruguaios deixou obra abonda) e, feito no cincuentenario do xornal, acadou
estar na rua no ano indicado.
De José Alonso y
Trelles (a sua descendencia é simplemente Trelles), “El Viejo Pancho”, xa temos
dito que é o máximo exemplo de adaptación ao mundo crioulo, ata se destacar
como poeta gauchesco este ribadense de 1857. Do seu centenario data o busto da
praza de Ribadeo, obra do uruguaio José L. Zorrilla de San Martín (sendo o
promotor o lembrado Dionisio Gamallo Fierros). Copia dese é o que aquí se ergue
desde a data sinalada. No ínterin (1960) ergúeraselle outra copia na vila canaria de Tala (canarios son os
habitantes do departamento de Canelones e Tala é nome dunha árbore), onde el
morou moitos anos e está sepultado: a sua casa abríuse en 2010 como Centro Cultural Gallego-Uruguayo, máis
ou menos operativo. (Cada ano celébrase alí unha romaxe galega). 
De Rosalía, busto
feito polo uruguaio Juan Habegger, podemos dicir que outra igual se instalou na
praza Galicia da cidade de Maldonado (capital do departamento homónimo, case á
entrada do balneario internacional Punta del Este). Xa temos comentado que o de
Montevideo emplazárase na praza España, de onde foi removido para a praza
Galicia en 1988. A nosa poeta, única personaxe dos tres que non tivo vínculo
algún co Uruguai, é malia iso, fora o ribadense, unha figura moi coñecida no
país socio-cultural. (Lembremos o ceibo uruguaio prantado na Casa da Matanza e
o monumento do Espolón padronés -1957, mesmo ano do de Trelles en Ribadeo,
doado, como aquel, polos galegos do Uruguai).
Alén de todo isto,
ruas varias dedicáronse a estes tres como a moitos galegos máis ata
completar un número de cincuenta e pico…
Reflexión
extemporánea (un chisco supremacista?): Parecería que a informalidade crioula (impuntualidade,
lentitude, preguiza…) procedería do desaparecido e libérrimo gaucho, en canto a
formalidade deberíase ao inmigrante europeo…
Ningún comentario:
Publicar un comentario