O Curmán de Undochán
Falaba estoutro dia
da realidade portuñólica do Uruguai… E por qué “do” Uruguai? Porque o de “el”
Uruguay é un arcaísmo frecuente na toponimia americana, a convivir con “el”
Brasil, “el” Perú ou “el” Paraguay –non así cos demáis países: Chile, Bolivia,
Colombia, Ecuador, Venezuela, etc.-, ata actualizárense, a certa altura da
pasada centuria, coa supresión dese artigo definido… sen que, aos que nos
criamos naquel mundo, non nos siga costando dicir, mesmo soándonos mal, “a
realidade ‘de’ Uruguai”… (Mesmo no español peninsular dicíase antano “la”
China, “la” India, etc.).
 |
|
A pequena aldea de
Mazaricos deu nome a unha familia da Baña: un dos integrantes seus emigrado no
XVIII nomeou a unha zona montevideana…
onde se alza o Hipódromo Nacional de Maroñas, que ten varios casinos na
capital. O cerralleiro Abelenda non ten tan ilustre historia, apenas é do
século XX
|
Pois, ao que ía,
dentro desa realidade relacionaba uns poucos apelidos lusos aquí abundantes…
faltándonos informar como os nosos específicos apelativos galegos tamén son
máis que numerosos numerosísimos. Alén dos comúns a ambas marxes do Miño, dos
que escollemos, a voapruma: Pereira, Aguiar, Carvalho/Carballo,
Pinheiro/Piñeiro, Barreiro, Nogueira, Gago ou Colaço/Collazo, Moreira… temos
neste país moreas de apelidos da Galiza, dos que paso a enumerar
alfabéticamente unha mínima parte deles, omitindo aqueles patronímicos que
coinciden co español (Domínguez, Gómez, Márquez, Pérez…), ilustrados con algunhas
firmas comerciais que aluden a eles.
Abal, Abelenda,
Amoedo, Ameijenda, Ameixeiras, Andrade, Añón, Ardao, Arijón, Bacelo, Baldomir,
Barcala, Barcia, Bardanca, Beceiro, Bello (sic), Berdía (sic), Bermúdez, Bolón,
Borrazás, Botana, Bouza, Buela, Caamaño, Cabano, Caldeiro, Calo, Calvete,
Canabal, Cancela, Canoura, Capelán, Caruncho, Casal, Casaravilla (sic),
Castriz, Castro, Castromán, Cerdeiras, Cerviño, Chaín, Chenlo, Chouciño, Corbillón,
Cores, Cortiñas, Cotelo, Dobarro, Docampo, Doldán, Dubra, Esmorís, Estévez,
Estramil… |
| Que ten os meus anos… |
… Facal, Fajardo,
Ferreiro, Fervenza, Figueroa, Filgueira, Fonseca, Fontaina (sic), Fontela,
Formoso, Frade, Fraga, Fregeiro (sic), Freire, Gandós (sic), Gestal, Gestido,
Gesto, Gestoso, Ginzo, Gonda, Gondar, Graña, Grela (sic), Guianze (sic),
Hermida (sic), Insua, Lage, Lamas,
Lamela, Lapido, Laureiro (sic), Lema, Lestido, Lodeiro, Lorenzo (sic), Losada
(sic), Magariños, Mahía, Maroñas, Mato, Meilán, Mella, Migues, Moldes,
Montemuíño, Montero (sic), Monterroso, Morgade, Mosquera (sic)…
… Neira, Nieto (sic),
Novoa (sic), Oreiro, Ortoño, Otero (sic), Pailos, Palleiro, Parada, Pardeiro,
Paseiro, Paz, Pazos, Peirallo, Pena, Pernas, Pichel, Piedracueva (sic), Pita,
Pombo, Portela, Prego, Puga, Quián, Quintela, Quiroga, Rama, Raña, Reboledo,
Reino, Rial, Roibal, Saavedra, Salgado, Salgueiro, Sanjurjo, Santiago, Sedes,
Seoane, Soliño, Solla, Soneira, Sóñora, Tajes, Tomé, Tosar, Touriño, Tourón,
Trigo, Trobo, Troitiño, Varela, Vázquez, Vilariño, Villar (sic), Vitureira, Zás
(sic)…
Elocuente, nonsí?
Tantos deles de personaxes de primeira liña intelectual, científica, artística,
sindical, política, empresarial, etc., etc., xunto a outros anónimos que,
igualmente, trouxeron a nosa onomástica, a nosa lingua tan lonxe: non sería o
primeiro caso de apelido desaparecido na Galiza que nas Américas permanece,
algún que outro desfigurado, iso tamén hai que dicilo, e outros portados por
individuos que non teñen a mínima noción da procedencia e menos aínda do
significado dos mesmos.
Aguda
observación dun señorito uruguaio, viaxeiro atípico en 1914, descendente dun
Conlazo de Chamín-Arteixo (traducimos): A Galicia do século XII, en cuxos
horizontes despuntaba un espléndido abrente, compracéuse nas escenas da
glorificación que esculpíu o mestre Mateo. A Galicia de hoxe, a das mouras
miserias, despoboada polas emigracións, incapaz de alimentar aos seus fillos,
ora perante os altares das ánimas e as virxes dolorosas das suas igrexas e os
seus camiños.
Ningún comentario:
Publicar un comentario