Ningún allo é listo

      ¿Que teima é esa de adxudicarlle ós allos unhas virtudes propias das persoas? Certo que sempre nos comparamos co mundo animal e vexetal en altura, velocidade ou forza, pero a capacidade de pensar e razoar non é precisamente unha das calidades de ningunha planta. E como Moncho ten o mal costume, ou o orgullo, de falarnos da súa neta de tres anos como se fose a persoa máis lista do mundo, “Lista coma un allo”, como se os rapaces, fillos e netos dos demais fosen uns lelos, Xulio faino calar poñendo en dúbida tal condición, espetándolle sen piedade: “¿onde teñen os allos a listura, a sapiencia ou o enxeño?”. E aínda o atalla falándolle do prebe da raia, desa allada que se non leva por compaña unha noz de unto e uns gramos de pemento en po, nin allada é.

Vaia por diante que a nena é moi simpática, sabe moitas cousas que aprendeu de carretilla e a todos nos cae ben, pero o avó esaxera a súa valía amosándoa como un personaxe de altos voos, pola adestrada agudeza expresiva en tan curta idade. É o problema dos avós, que nunca usan o mesmo patrón comparativo co resto dos nenos e tratan de ver no futuro dos seus as marabillas con que sempre soñaron. Unha ansia de superación que a certa idade os maiores delegan na estirpe. E o malo é que, nesa comparación coa planta e cos dardos de incordio de Xulio, semella que a cativa é un bulbo que dá dor de estómago se te pasas na inxestión. Porque se ben certo é que o allo é un dos condimentos principais das nosas mesas, tamén o é que en demasía molesta.

Non fai falta ser avó para comprender esa ilusión, pero Xulio, que ás veces é un pouco repugnantiño, cando Moncho chega co retrouso da súa neta “lista coma un allo”, tamén asegura que a frase está mal dita, ou mellor aínda, mal pronunciada, pois debería dicirse “Lista coma un aio”, pero a pronuncia foise deformando co tempo e acabou confundindo a un mestre e titor de nobres, listo por obriga e por necesidade, co coñecido bulbo.

Xulio é moi especial con isto da etimoloxía, pero non debe de ir moi desencamiñado cando nos asegura que aios famosos foron Aristóteles de Alexandre Magno ou Séneca de Nerón, e postos a comparar, o allo é tan listo como a cebola. Pero un aio, mestre, titor, preceptor e pedagogo, moitas veces supera a tanto catedrático larapeteiro que por aí anda presumindo de sabio e de adiviño, mais non o saques da súa materia porque o químico nada sabe de historia nin o filólogo da lei de Ohm. Sen embargo, aqueles aios sabían de todo e para todo tiñan resposta con demostrada sapiencia en latíns e botánica, e a maiores (e isto é o máis importante) eran expertos mestres en argalladas e picardías, por iso chegaron a conselleiros de nobres e reis, e a escribir obras tan senlleiras como “O Príncipe” ou “O Emilio”. Pero ningún allo pasou de condimento, e o máis excelso deles acabou deixándonos halitose para dous días.

Así pois, aínda que a fonética de aio e allo se asemellen, ben podemos diferenciar entre listura e agudeza ou entre picante e asertivo. E se de comparación falamos, nada hai máis excelso ca ser “Listo coma un aio”. Xulio dixit.

( Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria da edición de Barbanza de La Voz de Galicia)