Uruguaios no mundo
O Curmán de Undochán
 |
| Horacio Quiroga |
Na crónica
30 observábamos determinados aspectos da diáspora uruguaiana ocurrida de
cincuenta anos a esta parte, ou sexa, desde o momento no que o Estado do benestar comezou o seu derrubamento.
Nestora quixéramos complementar con outros exemplos deste drama. E é que esta
sangría está composta polos mellores elementos da sociedade, non somente os
máis novos, senon, o que é se cadra pior, os máis preparados cultural e
científicamente: algo moi similar co que está a acontecer aí, só que con
décadas de adianto sobre o caso español e galego.
É desta
xente intelectualmente destacada que quero falar aquí, moi outra da masa
traballadora tradicional, na sua inmensa maioría pouco preparada culturalmente,
que nutríu a nosa secular emigración; sen que isto supoña desprezo por esta.
Adiantemos que os destinos preferidos por aquela, elexidos ou forzosos, son os
máis cercanos: a consabida capital arxentina ou Sao Paulo, a megaurbe
brasileira; esa expatriación tiña a ventaxe de poder tornar con certa
asiduidade á terra natal, á familia e aos amigos.
 |
|
L’Opéra de la
Bastille,
París,
obra de Carlos Ott
|
Ignoramos
se no chamado Departamento Veinte do Ministerio de Relaciones Exteriores (lembrade: a República está dividida
administrativamente en 19 departamentos) hai o necesario rexistro de naturais
emigrados no mundo. Pero, a ollo de bo cubeiro, podemos dar algúns nomes e
lugares da maior presenza de uruguaios -fora Australia (e Sidney), onde van, na
maioría, os que procuran simplemente un choio para sobrevivir, e agás os
futbolistas, cuxos nomes e realidades son abondo coñecidos- e que están
encabezados por Arxentina, España e USA, seguidos, a boa distancia, por países
como Suecia (refuxio habitual de exiliados da ditadura), Francia, Italia ou
México.
Logo se pode advertir
que uns destinos atraen pola lingua, outros por conteren urbes enormes con máis
oportunidades, outros, en fin, por razón de sangue: milleiros tramitaron o
pasaporte europeo, como fillos (e, por veces, netos) de españois ou italianos,
os máis numerosos nos países platenses. (É curioso como a existencia de
apelidos itálicos na Galiza, ao igual que a moda da pizza, case nunca proceden de Italia, e si da Arxentina e do
Uruguai).
Algúns
antigos emigrantes morreron fora, outros moitos, particularmente os exiliados,
voltaron, e uns cantos só veñen de pasada (ao igual que facían antano os nosos
“indianos” exitosos). Non ven a conto explicar o que todos sabemos: as razóns (a
miúdo económicas!) que atan ou non aos que marcharon aos seus países de
adopción, nen nos laiar polo que eles gañan (ou perden) e perde (ou gaña) o
país natal…
Quixera,
entón, moi discrecionalmente, dar un feixe de nomes entre os motísimos
uruguaios de primeiro nivel ciscados polo mundo antano e hogano, facendo, deste
xeito, unha mélange abondo atrevida.
Escritores
(fora os nomeados na cidata crónica) tales: Espina, Vitale, Rodríguez Monegal,
Ruffinelli, Fierro, Moraña ou Majfud (USA), Gravina ou Chavarría (Cuba),
Fressia (Brasil), H. Quiroga,
Florencio Sánchez, C. Vigil ou Martínez Cuitiño (Arxentina), Quijano, Martínez
Moreno, Ibargoyen ou E. Milán (México), Paseyro (Francia, xenro do poeta
franco-uruguaio Supervielle, que se declarou apátrida), Trobo ou Ulive
(Venezuela)… Músicos e intérpretes como Canaro, De Nava, Gardel, Roldán, Feria,
Sosa ou Oreiro (Arxentina), Damiani (con destinos varios), J. Serebrier, Batlle
Ibáñez ou Jaurena (USA), Chenlo, Cabrera, Palacios ou Drexler (España), R.M.Rivero
ou Fdz. Bardesio (Alemaña), Passarella (Italia) ou Sampayo (Suecia).
 |
| Díaz Pardo por Sábat |
Entre os numerosos artistas
plásticos (todos contemporáneos), mencionemos a: H. Sábat (Arxentina),
Achugarry (Italia), Fonseca (USA, Italia), Cardillo ou Ojeda (USA), Canosa
(España), Capelán (Suecia), Armando González (Bulgaria), Palleiro (México) ou
os arquitectos Carlos Ott (Canadá) ou Viñoly (Arxentina).
Xornalistas, cineastas, actores… ata científicos, apenas vai aquí unha mínima
mostra… E veredes que moitos delatan raíces galegas…
Dato
extemporáneo: O Uruguai ten a maior tasa en Latinoamérica de doantes de órgaos
e tecidos biolóxicos… case un 24 por millón de habitantes, máis do doble da
media do subcontinente.
Ningún comentario:
Publicar un comentario