INTERCAMBIOS FORZADOS

Por Pepe de Rocaforte

            Hai unha semana e pico o compañeiro de blog que nos ilustra sobre as relacións entre o Uruguai e Galicia (principalmente) facía un reconto do que o Novo Continente lle deu a Europa e o que Europa lle proporcionou ás Américas, o cal tróuxome á memoria algunhas cousiñas coas que intentar encher a aportación semanal a estas páxinas electrónicas.

            O que nesta ocasión me véu á memoria sucedeu hai uns anos no Tule, pequena vila a cousa de doce quilómetros de Oaxaca, cando fun ver “Árbore do Tule”. Esta árbore, alí chamada ahuehuete, pertencente á familia das taxodiuceas, disque ten máis de dous mil anos de idade e o seu tronco seica é o de maior diámetro do mundo, sendo necesarias máis de trinta persoas para abrazalo.

           Nas proximidades da árbore sempre hai algúns rapaces dispostos a lle ofrecer información ós turistas a cambio dunha propina. O que nos cadrou en sorte ó grupo con quen eu viaxaba foi un cativo duns dez, doce anos, armado dun espello co cal facía reflexar os raios do sol sobre as figuras reproducidas pola natureza nalgunhas das retortas pólas do ahuehuete: a cabeza dun león, un elefante, un crocodilo, un oso, unha lebre, un esquío, etc.

            O neno tamén nos ofreceu unha lección de historia, de cando os españois chegaron a Mexico. Daquela a árbore xa tiña polo menos mil cincocentos anos e soubo resistir a barbarie dos malvados invasores que avanzaban a lume e ferro contra os pacíficos habitantes do paraíso azteca, ou non sei se zapoteca neste caso.

            Cando o mociño ía no seu discurso pola parte onde os españois só viñeran roubar e matar, unha rapaza do noso grupo quíxolle referir outra visión do asunto e explicoulle que nós, os españois, tamén foramos invadidos por outro pobo: os romanos. Os romanos arrasaran en España cidades ata non deixar delas pedra sobre pedra, roubaran o ouro e a prata e para acadar máis metal precioso destruíran os montes e cambiaran o curso dos ríos.

            “Pero eso pasou hai moitos anos e hoxe ós romanos témoslle que agradecer a cultura que nos deixaron e as obras publicas que fixeron. O resto é mellor esquecelo, porque co resentimento non se vai a ningunha parte”, rematou o seu espiche a moza, mentres o neno permanecía un tempiño en silencio, asimilando o que acababa de oír. E por fin atreveuse a facer unha pregunta inesperada: “¿E por eso quixéstesnos facer o mesmo a nós?”

            Ninguén se animou a contestarlle. Eu mesmo estaba a cavilar que un parecido discurso poderíallo a moza ter botado ó guía que uns días antes na Cidade de México nos levara ver no Palacio Nacional os murais en que Diego Rivera tratou de resumir graficamente a historia de México desde a época precolombina ata o primeiro terzo do século XX.

            Aquel guía fíxonos un relato ultra-patriótico e un tanto simplón, pero ninguén lle puxo a mínima obxección. ¿Sería por temor a unha resposta á que non saberiamos enfrentarnos, ou porque unha persoa maior merecía un respeto do cal un rapaciño non era merecente?