A semana pasada coñeciamos
o traballo de Nancy Scheper-Hughues sobre o infanticidio indirecto, aquel que
resulta da omisión das accións de coidado que as persoas adultas adoitan
realizar cando teñen unha crianza a cargo. Nesta ocasión abordaremos un caso
particular de infanticidio directo.
No ano 2003, unha rapaza
de dezanove anos, Romina Tejerina, asasinou á súa bebé recen nacida. Seguindo o
seu relato, foi violada por un veciño e, lonxe de denuncialo, ocultou primeiro
a agresión e, despois, a gravidez. Só no momento do parto contou co apoio da
súa irmá. Antes, por vergoña, non tivo acceso a consellos nin a revisións médicas.
Pariu no cuarto de baño, pensaba que ía defecar e apareceu a bebé. Parece que o
mesmo coitelo serviu para cortarlle o cordón umbilical e para apuñalala. Os
feitos aconteceron na provincia arxentina de Jujuy e parte da repercusión do
caso debeuse a que, cando o crime foi xulgado, non se recoñeceu o atenuante de
ser cometido para ocultar a aldraxe. Cando o lin, a mención de tal posibilidade
no século XXI resultoume asombrosa.
Ao parecer, ate o ano 1994
existía en Arxentina o delito de infanticidio. Este delito referíase ao
homicidio que unha nai cometía contra a súa crianza no período do postparto, e
era un delito menos grave que calquera outro homicidio, pois entendíase que a
honorabilidade social era unha calidade demasiado importante como para non protexela.
Era lóxico que a muller que paría un fillo bastardo quixese desfacerse de tal
signo de deshonra, e a xustiza, comprensiva, aplicaba unha pena de entre tres e
seis anos de cadea. Pero nos anos oitenta considerouse que a situación mudara
bastante dende os tempos nos que as mulleres se vían abocadas a ocultar
violacións e deslices e, despois de algúns vaivéns, a figura quedou derrogada.
Por iso, no ano 2003 o homicidio dunha
crianza era un homicidio como calquera outro e, no caso que nos ocupa, con un
agravante por vínculo que impuxo a Tejerina a pena da cadea perpetua, da que
finalmente cumpriría nove anos.
Adoita dicirse que a
xustiza debe ir por diante da sociedade e, certamente, considerar a protección da honra un atenuante
é lexitimar non só o concepto de honra, tamén a vinculación extremadamente
perniciosa, entre a honorabilidade de unha muller e a súa sexualidade. Nesta
concepción o impedimento de gozar libremente do sexo non é suficiente, a muller
é tamén responsábel das agresións que reciba dos outros. A lexislación camiñou
ao ritmo de certa parte da sociedade: a que denuncia as violacións, ten acceso
ao aborto ou sabe que contará con apoio se decide facerse cargo dunha crianza
non planificada. Pero non todos os grupos sociais camiñan ao mesmo ritmo, e a
primeira vítima da historia, a rapaza violada, calou e vestiu roupa ampla
durante os meses da gravidez.
Como outras tradicións que deben desaparecer,
o atenuante de protección dunha honorabilidade baseada no machismo e na vergoña
non ten cabida na lexislación de ningún país democrático. Cando Scheper-Hughues
fala do infanticidio indirecto, ensínanos a comprender que a desigualdade
social é un dos factores culturais máis potentes á hora de determinar o
pensamento e a maneira de resolver os problemas. O seu libro, alén de servir
como recompilación de curiosidades, achéganos á comprensión do comportamento de
comunidades que, de outro xeito, xulgaremos en base ás nosas propias
circunstancias e á nosa propia moral.
Adelaida Vidal
Ningún comentario:
Publicar un comentario