O corpo nu

                     

 

Conta García Hortelano como nun verán de finais dos cincuenta do século pasado, uns nenos e nenas, todos menores de dez anos e fillos de familias ben acomodadas dentro do réxime, paseando pola praia atoparon unha muller morta e espida. A aqueles cativos o que máis lle sorprende daquilo non é a morte, senón a corpo feminino. Levados da sorpresa procuran a un dos maiores para preguntar se todas as mulleres teñen o peito como o daquela e pelo no pube, e o interrogado, pai de dous deles responde con normalidade e sinceridade. Pero contra aquel que lles explica sen espaventos o que todos viran, aparece outro dos pais rebelándose pola naturalidade da explicación e incluso prohibíndolle volver a falar cos seus fillos. Cada lector (a novela publicouse en 1961) pode sacar a súa propia conclusión e tomar partido por un ou outro.

Non me imaxino a un cativo de hoxe en día con esas dúbidas, ou coas que tiña calquera rapaz da miña vila nos anos sesenta, cando apareceu o primeiro bikini na praia. “Francesa tiña que ser”, diría algunha señora.

Torrente Ballester, retrátanos a represión cara unha imaxe feminina (sempre o corpo feminino provocando os debates morais) cando o rei Pasmado queda, naturalmente, “pasmado” no cuarto dos cadros prohibidos, onde se gardan baixo chave as pinturas con mulleres nus, desde as Gracias de Rubéns á Venus de Velázquez, apartadas da vista do público e recluídas para ser vistas en soidade e só polo monarca. Como dicía aquel crego do Decamerón negando o principio divino da omnipresencia, “Pecado agochado está medio perdoado”.

Lembraba algún dos compañeiros de parladoiro cando, durante a tan debatida Transición e os anos do destape (feminino, por suposto), lle romperon o escaparate a unha tenda de Sevilla por amosar unha estampa coa “Maja” de Goya. Xa vos imaxinaredes cal das dúas.

A representación do corpo sempre foi motivo de discusión, de curiosidade para uns e de morbosa condena para outros, a pesar de ser o tema co que todo espectador, e tamén todo pintor e escultor se sente máis identificado, aínda que, ó longo da historia, esa identificación, en moitos casos, foi máis intuitiva ca real. As mesmas pintoras tiñan vedado o tema e ata non hai moitos anos prohibíaselles o acceso ás aula de nus ó natural. Como se soe dicir, “Mentres eles pintaban tetas elas pintaban flores”. Xulio trae unha historia escoitada esta semana na radio, con motivo da exposición “Invitadas” no museo do Prado, sobre o papel da muller na sociedade en xeral e na arte en particular, dunha pintora chamada Aurelia Navarro quen aló por principios do século XX  pintou unha muller espida e seus pais, ó ver tal cadro metérona monxa. Ela deixou de pintar e eles gañaron o ceo.

Hai quen asegura que a san Sebastián puxérono de moda os imaxineiros medievais para poder representar un corpo masculino, aínda que fose disfrazado de beatitude, evitando a censura dos patrocinadores. Non faltou a picardía neste campo para poder representar sen que o mecenas se ofendese. No barroco, a necesidade de amosar o que había baixo as roupas levou ós pintores a buscar os seus motivos nos mitos clásicos, nus ou apenas cubertos cunha gasa que as convertía, sobre todo ás deusas, en verdadeiros símbolos eróticos que o rei Pasmado miraba ás agochadas, como Alfonso XIII facía coa súa colección de películas pornográficas.

Como cambiaron os tempos para os nenos e para os reis.

(Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia).